یک فعال صنفی در گفت‌وگو با «توسعه ایرانی» و با انتقاد از ردصلاحیت گسترده در انتخابات نظام پزشکی:
نظام پزشکی نباید تحت کنترل امنیتی‌ها قرار گیرد
«ردصلاحیت گسترده» شمار زیادی از نامزدهای انتخابات سازمان نظام پزشکی خبری است که این روزها واکنش‌های زیادی را در میان فعالان صنفی این حوزه در پی داشته و در شهرهای تهران، اصفهان و مشهد اعتراض‌های داخلیِ صنف پزشکی را برانگیخته است. هادی یزدانی، پزشک عمومی و فعال صنفی، یکی از همین افراد است که از سوی هیات نظارت انتخابات نظام پزشکی اصفهان رد صلاحیت شد. او در گفت‌وگو با «توسعه ایرانی» به بررسی دقیق این روند و تبعات آن برای جامعه پزشکی پرداخته است. از تجربه شخصی خود در مواجهه با هیأت‌های نظارت گفته و تاثیر استقلال نهادهای صنفی بر سیاست‌گذاری‌های کلان حوزه سلامت را تحلیل کرده است. به اعتقاد یزدانی ردصلاحیت‌های گسترده؛ تضعیف استقلال نظام پزشکی و ناتوانی آن در دفاع از حقوق بیماران و اعضای صنف را به همراه دارد. او تاکید می‌کند که هیچ پرونده انتظامی، سوءپیشینه مالی یا کیفری ندارد و سابقه ۱۶ ساله خدمت، بدون مشکل اخلاقی و انتظامی، هیچ توجیهی برای ردصلاحیتش باقی نمی‌گذارد. در ادامه گفت‌و‌گوی ما را با این پزشک و فعال صنفی می‌خوانید:
سعیده علیپور
شما از جمله افرادی هستید که در انتخابات نظام پزشکی ردصلاحیت شدید. چه زمانی از این موضوع مطلع شدید و آیا دلیلی برای رد صلاحیت به شما ارائه شد؟
به دلیل جنگ دوازده روز انتخابات نظام پزشکی به تعویق افتاد، بنابراین طبق تقویم جدید انتخابات، هیأت‌های نظارت شهرستان باید تا پایان وقت اداری روز هشتم شهریور نتایج تایید و ردصلاحیت‌ها را به نامزدها اعلام می‌کردند. بنده در واپسین ساعات همان روز، ساعت ۲۰، توسط دبیر هیأت نظارت اصفهان مطلع شدم که رد صلاحیت شده‌ام. وقتی پرسیدم براساس چه مستندی و ازسوی کدام نهاد این تصمیم گرفته شده، پاسخ دادند نمی‌توانند اعلام کنند.
بسیاری از کاندیداها هنوز نمی‌دانند صلاحیتشان تایید شده یا خیر. این خلاف قانون است؛ طبق آیین‌نامه، باید تایید یا رد صلاحیت تا پایان روز هشتم به اطلاع برسد. در نتیجه، همه چیز در ابهام است و فضای انتخابات عملاً در اختیار هیأت‌ها و نهادهای خاص قرار گرفته است.
بعد از اطلاع، چه اقداماتی انجام دادید؟
روز بعد برای پیگیری به هیأت نظارت مراجعه کردم و با یکی از اعضا و دبیر هیأت نظارت اصفهان نزدیک به سه ساعت گفتگو کردیم. در این سه ساعت هیچ نکته روشنی به من ارائه نشد، جز اینکه در سامانه نوشته شده بود: «وفق ماده ۲۳ آیین‌نامه برگزاری سازمان نظام پزشکی».
ماده ۲۳ یک ماده عام برای صلاحیت نامزدهاست ازجمله تابعیت ایران، حسن شهرت اخلاقی و صنفی، التزام به نظام و مبانی اسلام، عدم سوءپیشینه کیفری یا مالی و حداقل سه سال عضویت در نظام پزشکی. حتی در سامانه، بند مشخصی برای رد صلاحیت اعلام نکردند، فقط نوشته شده وفق ماده 23. و اینها همه تخلف است.
من به عنوان فردی که رد صلاحیت شده است اطلاع ندارم چه نهادی براساس چه گزارشی و به استناد به چه چیزی مرا رد صلاحیت کرده است.
وقتی شفافیت وجود ندارد و داوطلبان نمی‌دانند بر چه اساس رد صلاحیت شده‌اند، اعتماد به نهاد صنفی کاهش می‌یابد. این روش مهندسی شده مسیر صنف و جامعه پزشکی را به سمت بی‌اعتمادی و کاهش مشارکت می‌برد و استقلال سازمان نظام پزشکی به شدت آسیب می‌بیند
من ۱۶ سال سابقه طبابت دارم و هیچ پرونده انتظامی در نظام پزشکی نداشته‌ام. هیچ سوءپیشینه مالی یا کیفری و قضایی هم ندارم. بنابراین انتظار داشتم دلیل رد صلاحیتم را ارائه کنند چون مشمول هیچ کدام از موارد ماده 23 نمی‌شوم. باید به من اعلام شود که دلیل رد صلاحیتم به‌طور مشخص چیست تا بتوانم از خود دفاع کنم، اما هیچ اطلاعات مشخصی به من داده نشد.
با توجه به این وضعیت، نظر شما درباره روند بررسی صلاحیت‌ها چیست؟
این فرایند کاملاً مهندسی شده است. پیش از این، چنین سازوکارهایی در انتخابات مجلس، ریاست‌جمهوری و شوراها استفاده می‌شد و اکنون به انتخابات نهادهای صنفی مثل نظام پزشکی، نظام مهندسی، کانون وکلا و ... رسیده است. من ۲۲ سال سابقه فعالیت با لیبل و عنوان سیاسی دارم و عضو شورای مرکزی بزرگترین حزب اصلاح‌طلب (حزب اتحاد) هستم، هیچ نکته پنهانی ندارم، ولی هنوز نمی‌دانم کدام نهاد و بر چه اساسی من را ردصلاحیت کرده است.
من باید بتوانم از خودم دفاع کنم. باید مشخص شود چرا خط خورده‌ام، تعزیر شده‌ام، پرونده اخلاقی داشته‌ام یا سوءاستفاده مالی مرتکب شده‌ام، زیرمیزی گرفته‌ام، اختلاس کرده‌ام یا راه‌های غیرعرف را طی کرده‌ام؟ هیچ یک از این موارد در مورد من وجود ندارد و هیچ مدرک معتبری ارائه نشده است.
وقتی شفافیت وجود ندارد و داوطلبان نمی‌دانند بر چه اساس رد صلاحیت شده‌اند، اعتماد به نهاد صنفی کاهش می‌یابد. این روش مهندسی شده مسیر صنف و جامعه پزشکی را به سمت بی‌اعتمادی و کاهش مشارکت می‌برد و استقلال سازمان نظام پزشکی به شدت آسیب می‌بیند.
از نظر شما فرآیند ردصلاحیت‌ها کاملاً مهندسی شده است. می‌توانید توضیح دهید این مهندسی چه تأثیری بر نامزدها و انتخابات دارد؟
فرایند مهندسی انتخابات یعنی افرادی که زمینه رأی دارند، چهره‌های شاخص، کسانی که محبوبیت یا حضور رسانه‌ای دارند، در شهرستان‌های خودشان از دم ردصلاحیت می‌شوند. گروهی دیگر هم تا نزدیک انتخابات در تعلیق نگه داشته می‌شوند. به نظر می‌رسد تا روز ۱۴ مهر، که آخرین مهلت همه فرآیندهای قانونی تایید و رد صلاحیت‌هاست، این شمشیر داموکلس را بالای سر این گروه در تعلیق نگه می‌دارند.
زمان تبلیغات رسمی از پانزدهم تا بیست و پنجم مهرماه است، اما وقتی فرآیندها و جلسات تشکیل ائتلاف‌ها در جریان است و برخی داوطلبان به دلیل ردصلاحیت تحت فشار هستند، عملاً زمان‌بندی تبلیغات و فعالیت آزادانه گروه‌ها به هم می‌خورد. در حالی که تیم رقیب که رد صلاحیت نشده، آزادانه فعالیت و تبلیغ خود را انجام می‌دهد.
در اصفهان وضعیت به چه شکل است؟ آیا افراد شاخص دیگری هم ردصلاحیت شده‌اند؟
رئیس هیأت مرکزی نظارت گفته است که حدود چهار درصد داوطلبان ردصلاحیت شده‌اند، ولی این درصد‌ها با واقعیت انتخابات مطابقت ندارد. انتخابات نظام پزشکی، به ویژه در شهرهای بزرگ، نیاز به تشکیل هیأت‌مدیره‌های ۷ تا ۱۷ نفره دارد. در اغلب شهرها باید جمعیت زیادی از پزشکان به‌عنوان نامزد ثبت‌نام کنند. وقتی حتی یک نفر شاخص رد شود، برای شهرهای کوچک یا کلان‌شهرها، تأثیر آن بسیار محسوس است.
آیا این روند ردصلاحیت‌های گسترده در دوره‌های قبلی هم وجود داشته است؟
تقریباً دو دوره است که ردصلاحیت‌ها رخ می‌دهد، ولی در دوره اخیر این موضوع بسیار عیان و بی‌پرده انجام می‌شود. در دوره قبلی، به‌ویژه در تهران، مهندسی انتخابات کاملاً مشهود بود و در شهرهای دیگر نیز به نحوی مشابه اجرا شد.
نظام پزشکی صرفاً یک نهاد صنفی نیست. طبق اساسنامه، بخشی از وظایف آن احقاق حقوق بیماران است. اگر این نهاد مستقل نباشد و تحت کنترل امنیتی‌ها قرار گیرد، نمی‌تواند علیه سیاست‌های اشتباه حاکمیتی اظهارنظر کند
چرا این اتفاق در نهادهای صنفی مثل کانون وکلا یا حالا نظام پزشکی و سایر نهادهای صنفی رخ می‌دهد، جایی که به نظر نباید سیاست بر فعالیت حرفه‌ای غالب شود؟
در کشور ما، بیش از ۸۰-۹۰ درصد کارهای صنفی و حرفه‌ای باید فنی و علمی باشد. اما حاکمیت از دید سیستماتیک، نهادهای صنفی، انجمن‌ها و احزاب را رقیب می‌بیند و انتظار دارد همه تحت تسلط و کنترل باشند. نمونه واضح آن کانون وکلای مستقل است که اگر آزادانه عمل کند، می‌تواند با سیاست و دفاع از موکلان ارتباط داشته باشد. وقتی این نهادها زیر فشار قرار می‌گیرند، معنی آن محدود کردن استقلال و کنترل فعالیت‌های صنفی است.
ردصلاحیت‌ها باعث می‌شود افراد نخبه و شاخص کنار گذاشته و کسانی انتخاب شوند که استقلالی از خود ندارند.
وقتی افراد نخبه کنار گذاشته می‌شوند امکان دفاع از موکلین و افراد بی‌پناه از آنها گرفته می‌شود. حق دفاع از افراد یک حق عامه است؛ طبق قوانین همین کشور، حتی یک قاتل زنجیره‌ای هم حق دارد وکیل داشته باشد.
وقتی نهاد صنفی مستقل وجود نداشته باشد، نمی‌تواند در مسائل مهم ورود کند، مخصوصاً در نظام پزشکی.
ما خاطرات دهه ۶۰ نظام پزشکی را فراموش نمی‌کنیم. زمانی که بزرگان صنف به دلیل اعتراضات صنفی بر سر تعرفه‌گذاری و قوانین بین‌رشته‌ای تحت فشار قرار گرفته و دستگیر شدند.
من ۱۶ سال سابقه طبابت دارم و هیچ پرونده انتظامی در نظام پزشکی نداشته‌ام. هیچ سوءپیشینه مالی یا کیفری و قضایی هم ندارم. بنابراین انتظار داشتم دلیل رد صلاحیتم را ارائه کنند چون مشمول هیچ کدام از موارد ماده 23 نمی‌شوم. باید به من اعلام شود که دلیل رد صلاحیتم به‌طور مشخص چیست تا بتوانم از خود دفاع کنم، اما هیچ اطلاعات مشخصی به من داده نشد
استقلال نهادهای صنفی نظیر نظام پزشکی چه تأثیری بر سیاست‌گذاری‌ها دارد؟
یک نظام پزشکی مستقل می‌تواند جلوی سیاست‌گذاری‌های کلان اشتباه را بگیرد. مثلاً سیاست افزایش ظرفیت پزشکی که سالانه ۲۰ هزار پزشک جذب می‌کند، بدون ظرفیت آموزشی کافی، یک خیانت بزرگ است. وقتی نهاد صنفی مستقل باشد، صدای بدنه مردم است و مانع اجرای این سیاست‌ها می‌شود.
نظام پزشکی صرفاً یک نهاد صنفی نیست. طبق اساسنامه، بخشی از وظایف آن احقاق حقوق بیماران است. اگر این نهاد مستقل نباشد و تحت کنترل امنیتی‌ها قرار گیرد، نمی‌تواند علیه سیاست‌های اشتباه حاکمیتی اظهارنظر کند.
وقتی نهاد صنفی مستقل نباشد، قیمت تمام شده خدمات پزشکی کنترل نمی‌شود. بیمه‌ها ناکارآمد هستند و مردم مجبور می‌شوند بخش عمده هزینه درمان را از جیب خود بپردازند، و پزشکان هم تحت فشار قرار می‌گیرند. اگر این نهاد صنفی مستقل باشد، می‌تواند تصمیم‌های عقلایی بگیرد و با حاکمیت تعامل کند بدون اینکه سمعا و طاعتا صرف عمل کند.
افرادی باید در رأس نهادهای صنفی باشند که بتوانند هم منافع صنف، هم منافع حاکمیت و هم منافع مردم را در نقطه‌ای متعادل حفظ کنند. افرادی که توانایی و صلاحیت این کار را داشته باشند، باید استقلال داشته باشند، اما متأسفانه نهادهای امنیتی ورود می‌کنند و با استناد به استعلام‌ها، مانع این استقلال می‌شوند و تنها در پی منافع حاکمیت هستند و آن دو راس دیگر را نادیده می‌گیرند.
همیشه هیأت نظارت مرکزی در تایید صلاحیت‌ها نقش داشته، اما قبلاً این نقش پررنگ نبود. الان حضور دادستانی و وزارت کشور جدی‌تر شده است. چرا؟
هیأت نظارت مرکزی منتسب به مجلس است و سه نفر از نمایندگان مجلس آن را تشکیل می‌دهند. آنها هیأت‌های نظارت شهرستان را تشکیل می‌دهند و این هیات استعلام‌ها را بررسی می‌کنند، از جمله استعلام از دادگستری و اطلاعات سپاه و ...
وقتی پنج نهاد مختلف استعلام می‌دهند، اگر حتی یکی هم مخالفت کند، می‌توانند فرد را رد صلاحیت کنند. این باعث می‌شود هیأت‌های نظارت دست و پا بسته و تحت انقیاد باشند، در حالی که ذات وجودی آنها باید بررسی مستندات، پرسش از کاندیداها و تصمیم‌گیری مستقل باشد. در هیأت نظارت اصفهان دیدم که افراد واداده و تحت ترس عمل می‌کنند و اعتراضات اجرایی را هم نادیده می‌گیرند.
افرادی باید در رأس نهادهای صنفی باشند که بتوانند هم منافع صنف، هم منافع حاکمیت و هم منافع مردم را در نقطه‌ای متعادل حفظ کنند. افرادی که توانایی و صلاحیت این کار را داشته باشند، باید استقلال داشته باشند، اما متأسفانه نهادهای امنیتی ورود می‌کنند و با استناد به استعلام‌ها، مانع این استقلال می‌شوند و تنها در پی منافع حاکمیت هستند و آن دو راس دیگر را نادیده می‌گیرند
اهمیت این دوره انتخابات نظام پزشکی چیست؟
این اولین دوره‌ای است که رئیس‌جمهور، به‌عنوان پزشک، می‌تواند در انتخابات هیأت‌های نظام پزشکی کشور رای دهد. شنیده‌ام که دکتر پزشکیان نیز از این روند رد صلاحیت‌ها ناراحت است. علاوه بر او افراد شاخص مانند دکتر ظفرقندی که اصلاح‌طلب هستند، نیز پش از این در رأس نظام پزشکی قرار داشتند. شاید ترس از ورود چنین افرادی به مسند نظام پزشکی وجود دارد که سبب این رد صلاحیت‌ها شده، زیرا استقلال و شجاعت افراد حاضر در این اصناف می‌تواند مانع از اعمال کنترل‌های صرفاً امنیتی یا سیاسی شود. خیلی جاها نمی‌توان مرزی بین سیاست و صنف قائل شد. همان‌طور که سیاست وارد صنف می‌شود، صنف نیز وارد سیاست می‌شوند. نهادهای محکم و قوی، مثل انجمن اسلامی جامعه پزشکی و جوانان فعال در ائتلاف‌های مستقل، حضور جدی در انتخابات دارند و این موضوع اهمیت ویژه‌ای به انتخابات نظام پزشکی امسال داده است. ظاهرا این حضور شجاعانه و مستقل ترس و واهمه برخی را برانگیخته است.
دیدگاه تان را بنویسید