پیش‌بینی تحصیل ۸۰۰ هزار دانش‌آموز اتباع در سال تحصیلی آینده
مهاجرپذیری افسارگسیخته بافت فرهنگی مدارس را تغییر داده است
سعیده علیپور
دیروز مدیرکل امور اتباع و مهاجرین خارجی وزارت کشور شرایط ثبت‌نام دانش‌آموزان اتباع خارجی در مدارس آموزش و پرورش برای سال تحصیلی ۱۴۰۵-۱۴۰۴ را اعلام کرد.
شروع ثبت نام دانش‌آموزان اتباع خارجی برای سال تحصیلی آینده در حالی است که در روزهای اخیر وزیر آموزش و پرورش شمار این دانش‌آموزان را در سال تحصیلی فعلی ۶۵۰ هزار دانش‌آموز اعلام کرده بود که همگی آنها به صورت رایگان از خدمات آموزشی استفاده می‌کنند. دانش‌آموزانی که صد البته والدین‌شان لزوما به صورت قانونی در کشور حضور ندارند.
امسال با توجه به شمار رو به فزونی مهاجران افغان و با توجه به روادیدهای افسارگسیخته کنسولگری‌های ایران در افغانستان به اتباع افغان و همچنین نرخ زاد و ولد بالای این قشر در سال‌های حضورشان در ایران، می‌توان پیش‌بینی کرد که جمعیت این گروه حداقل 10 تا 15 درصد افزایش یافته و شمار رسمی دانش‌آموزان اتباع به چیزی حول و حوش 800 هزار نفر برسد.
عددی که علاوه بر هزینه‌های بالایی که بر سیستم آموزشی کشور وارد می‌آورد، عملا برخی از مدارس دولتی را در پاره‌ای شهرها و مناطق از دسترس شهروندان ایرانی خارج کرده و بافت فرهنگی را تغییر داده است.
شکی در این نیست که همه کودکان و از جمله دانش‌آموزان افغانی حق تحصیل دارند و به نفع هر کشوری است که به مهاجران آموزش دهد. اما پذیرش مهاجران و دانش‌آموزان اتباع چنان که در سال‌های اخیر در ایران شاهدش هستیم وضعیت در مدارس برخی از مناطق را به شکلی درآورده که
دانش‌آموزان ایرانی در اقلیت قرار گرفته‌اند. این در حالی است که توزیع و پراکندگی اتباع باید به گونه‌ای باشد که آنها به شکل اقلیت باشند و از فرهنگ ایرانی تاثیر بپذیرند. اما در برخی مناطق این تاثیرپذیری کاملا معکوس شده است.
پذیرش مهاجران و دانش‌آموزان اتباع چنان که در سال‌های اخیر در ایران شاهدش هستیم وضعیت در مدارس برخی از مناطق را به شکلی درآورده که دانش‌آموزان ایرانی در اقلیت قرار گرفته‌اند. این در حالی است که توزیع و پراکندگی اتباع باید به گونه‌ای باشد که آنها به شکل اقلیت باشند و از فرهنگ ایرانی تاثیر بپذیرند
تنش‌های مهاجرتی در پنج استان
رشد مهاجرین در برخی از استان‌ها و برخی از مناطق پایتخت وضعیت را به شکل غریبی درآورده است، به طوری که اغلب خانواده‌های ایرانی ترجیح می‌دهند فرزندانشان را به مدارس غیردولتی بفرستند. یعنی عملا منابع عمومی از دسترس شهروندان داخلی خارج و دست اتباع می‌افتد که اغلب آنها غیرمجازند و به دلیل سیاستگذاری‌های نادرست یا شاید بی‌سیاستی به شکل نامتوازنی وارد کشور شده‌اند و در سایه عدم رصد امنیتی و بهداشتی زاد و ولد فراوان داشته و جمعیت آنها به شکل انفجاری زیاد
شده است.
۱۰تیرماه سال پیش، وزیر آموزش‌و‌پرورش در صحن علنی مجلس اعتراف کرده است: «تعداد دانش‌آموز اتباع در برخی شهرها از دانش‌آموزان عادی در یک کلاس بیشتر شده است».
چندی پیش علی فرهادی، سخنگوی آموزش پرورش، نیز گفت که استان‌های خراسان رضوی، شهرستان‌های استان تهران، استان اصفهان، استان کرمان و استان یزد با تنش‌های مهاجرتی مواجه‌اند. به گفته او «در منطقه‌ای در شهرستان‌های استان تهران، برای امسال شاهد افزایش ناگهانی سه هزار نفر از اتباع بوده‌ایم».
او با تاکید بر اینکه نظام جمهوری اسلامی ایران حق تحصیل را برای همه اتباع محترم می‌شمارد، گفت: «اما در برخی نقاط تعداد دانش‌آموزان اتباع بیش از ۲۰ درصد حد مجاز ثبت‌نام این دانش‌آموزان است».
در حالی که سال پیش در آستانه بازگشایی مدارس اعلام شد که۳۰هزار کودک کلاس اولی هنوز در مدارس ثبت‌نام نکرده‌اند و آمار ترک تحصیل به طور مداوم در حال افزایش است و کیفیت مدارس و آموزش به شکل فاجعه‌آمیزی است باز هم می‌توان اینگونه آزادانه به آموزش اتباع اندیشید
هزینه سالانه 422میلیون دلاری تحصیل دانش‌آموزان افغان
در مرداد ۱۴۰۲ اعلام شد که ۵۵۶هزار دانش‌آموز افغانستانی در مدارس کشور تحصیل می‌کنند و سرانه هزینه هریک از آنها سالانه ۵۲۷دلار به ازای هر دانش‌آموز است. بر این اساس ایران سال آینده باید حدود 422میلیون‌دلار برای تحصیل اتباع افغانستانی در کشور هزینه کند. این در حالی است که برای تحصیل مهاجران خارجی، سالانه ۱۷میلیون یورو کمک خارجی دریافت می‌کند که بخش کوچکی از هزینه‌هاست.
آموزش پناهجویان
در اولویت نیست
آموزش حق بنیادی بشر است که در کنوانسیون‌های بین‌المللی گنجانده شده و نقش حمایتی و توانمندساز دارد. براساس گزارش‌های یونیسف در سراسر جهان میلیون‌ها کودک و نوجوان پناهجو از حق بنیادی خود، یعنی آموزش باکیفیت، محروم‌اند. برای مثال، با وجود برخی امکانات و قوانین، مشکلات متعددی برای تامین آموزش مناسب و دسترسی به منابع آموزشی برای کودکان پناهجو در فرانسه وجود دارد.
آمار‌های بین‌المللی نشان می‌دهد نرخ حضور دانش‌آموزان پناهنده در مدارس در سطوح مختلف آموزش در نسبت با کودکان تابع آن کشور، به‌طور قابل‌توجهی کمتر است. وضعیت‌های طولانی‌مدت پناهندگی، منابع محدود، فقدان مدارک شناسایی و نارسایی‌های آموزشی از جمله موانع عمده به حساب می‌آید. همچنین در این گزارش‌ها اشاره شده است که اگرچه همه کودکان حق بنیادین دسترسی به آموزش پایه را دارند، اما در عمل، نوع، کیفیت و مدت زمان تحصیلاتی که به کودکان پناهجو، پناهنده و مهاجر ارائه می‌شود، بیشتر به موقعیت آنها در فرآیند مهاجرت و پناهندگی بستگی دارد.
این گزارش‌ها نشان می‌دهد اگرچه در برخی کشور‌ها کودکان مهاجر و پناهجو حق تحصیل رایگان دارند، اما اولویت و تمرکز اصلی آنها بر تحصیل و آموزش شهروندان کشور‌هاست. حق دسترسی به آموزش، یکی از اصول بنیادین حقوق بشر است که باید به تمامی کودکان تعلق گیرد. در حالی که سال پیش در آستانه بازگشایی مدارس اعلام شد که۳۰هزار کودک کلاس اولی هنوز در مدارس ثبت‌نام نکرده‌اند و آمار ترک تحصیل به طور مداوم در حال افزایش است و کیفیت مدارس و آموزش به شکل فاجعه‌آمیزی است باز هم می‌توان اینگونه آزادانه به آموزش اتباع اندیشید.
امسال با توجه به شمار رو به فزونی مهاجران افغان و با توجه به روادیدهای افسارگسیخته کنسولگری‌های ایران در افغانستان به اتباع افغان و همچنین نرخ زاد و ولد بالای این قشر در سال‌های حضورشان در ایران، می‌توان پیش‌بینی کرد که جمعیت این گروه حداقل 10 تا 15 درصد افزایش یافته و شمار رسمی دانش‌آموزان اتباع به چیزی حول و حوش 800 هزار نفر برسد
بیشتر از ۵۵ هزار دانش‌آموز اتباع در تهران
تهران یکی از استان‌هایی است که به شکلی شدید با مسئله اتباع دست به گریبان است.
در برخی شهرستان‌های این استان حتی کلونی‌های بزرگی از این اتباع شکل گرفته است و جمعیت بخش عمده‌ای از مدارس هم متشکل از دانش‌آموزان اتباع است. در پایتخت، منطقه ۱۵ بالاترین تعداد دانش‌آموزان اتباع را دارد. این در حالی است که در شهر تهران حتی بدون اتباع هم مشکل فضا و نیروی انسانی آموزشی وجود دارد و تعدادی از مدارس در دو شیفت برگزار می‌شود و گاهی جمعیت کلاس‌ها از 40 نفر هم بیشتر می‌شود. در این شرایط حضور گسترده اتباع، کار را هر چه بیشتر برای آموزش در مدارس دولتی سخت می‌کند.
امکانات آموزش ایران متناسب با مهاجرپذیری افسارگسیخته نیست
به اعتقاد کارشناسان سیاست‌های پناهنده‌پذیری ما مبتنی‌بر ظرفیت‌های زیستی، امکانات مالی، ظرفیت‌های اجتماعی و فرهنگی نیست.
فاطمه اشرفی، عضو هیأت مدیره انجمن حامی پیشتر در نشستی در این خصوص گفته بود: «اکنون جدی‌ترین مسئله آموزش، آب، اشتغال و سایر خدمات است که همه تحت‌الشعاع این است که سیاست و استراتژی مشخصی مبتنی‌بر منافع و امنیت ملی در حوزه مهاجران نداریم».
به گفته او «در حال حاضر آموزش و پرورش نه تنها برای آموزش اتباع دچار مشکل است بلکه در فراهم کردن دسترسی به آموزش استاندارد برای دانش‌آموزان ایرانی نیز دچار چالش است. زیرساخت‌های آموزشی برای جمعیت مشخصی فراهم شده و وقتی به فاصله یک سال، سه میلیون به جمعیت کشور افزوده می‌شود که بخشی از آنها جمعیت در سن آموزش هستند و انتظار دارند وارد چرخه آموزشی شوند، طبیعی است که با چالش مواجه می‌شود».
اشرفی با بیان اینکه به خصوص در حاشیه شهرها، امکان پاسخگویی به نیاز چندصدهزار نفری که وارد سیستم آموزشی می‌شوند وجود ندارد، عنوان کرد: «پیش‌بینی می‌شود از کل جمعیتی که وارد کشور شده، بین ۳۰۰ تا ۵۰۰ هزار نفر کودک و نوجوانِ در سن آموزش هستند که این تعداد به حداقل ۱۲ هزار کلاس درس جدید با رقمی بالغ بر ۱۸۰ میلیون دلار بودجه نیاز دارند».
طالبان از زمان به قدرت رسیدن خود تحصیل زنان را به عنوان نیمی از جمعیت افغانستان منع کرد. به تازگی هم نادر یاراحمدی، مشاور وزیر کشور و رئیس مرکز امور اتباع و مهاجرین خارجی اعلام کرد که بیش از نیمی از دانش‌آموزان افغان دختر هستند و به خاطر محدودیت تحصیل در کشورشان، دوست دارند در ایران تحصیل کنند. شاید همین موضوع نشان می‌دهد که محذوریت‌ها در این حوزه برای تحصیل دانش‌آموزان اتباع تا چه میزان زیاد است. اما شاید در چنین شرایطی انتظار می‌رود که مسئولان ایرانی به جای گشودن درها به روی اتباع و اجازه ورود آنها به کشوری درگیر مشکلات اقتصادی فراوان، با فعالیت‌های آموزشی آنلاین یا رایزنی با مقامات ارشد طالبان تلاش کنند تا مشکلات آموزشی آنها را در خاک خودشان حل کنند و دامنه آن را اینگونه کنترل نشده
به ایران نکشانند.
دیدگاه تان را بنویسید