گزارشی از محله‌گردی در جلسه شورای شهر؛
شهرک «رضویه»؛ تا گردن در باتلاق متجاهرها
ریحانه جولایی
معتادان متجاهر همواره یکی از معضلات بزرگ تهران بوده‌اند. مسئله‌ای که بارها برای حل آن اقدام شده و این اقدامات چندان هم نتیجه‌بخش نبوده‌اند. حالا چند روزی است که طرح جمع‌آوری معتادان متجاهر در پایتخت دوباره اجرایی شده است.
به گفته مهدی چمران، رئیس شورای شهر تهران، به‌منظور رفع معضل آسیب‌های اجتماعی به‌ویژه معتادان متجاهر از روز شنبه شهرداری با همکاری پلیس، استانداری و دادستانی در قالب مجموعه قرارگاه اجتماعی کار جمع‌آوری معتادان متجاهر را آغاز کرده که در قالب این طرح به هر یک از این دستگاه‌ها سهمیه‌ای داده‌شده برای مثال به شهرداری تهران، سهمیه ۵۰۰۰ نفر داده شده تا بازپروری افراد انجام شود و به آن‌ها کارآموزی نیز داشته باشند تا پس از بیرون آمدن بتوانند به کاری مشغول شوند؛ چراکه در غیر این صورت بار دیگر به حالت قبلی بازمی‌گردند.
شهرک «رضویه» قلمرو معتادان متجاهر
اگر اهل پیگیری خبرها باشید حتماً با محله «هرندی» آشنایی دارید. محله‌ای که زمانی پاتوق معتادان بود و کمتر کسی جرئت داشت به این منطقه نزدیک شود. زیاد بودن معتادان زندگی را برای مردم مختل کرده بود و نیروی انتظامی هم جرئت این را نداشت تا به برخی از پاتوق‌ها نزدیک شود مگر با طرح‌های ضربتی که تعداد زیادی از سربازان به‌صورت هم‌زمان به پاتوق‌ها حمله می‌کردند و می‌توانستند تعدادی از معتادان را دستگیر و به مراکز بازپروری تحویل دهند. حالا به گفته یکی از اعضای شورای شهر تهران هرندی دومی در شهرک «رضویه» برپا شده است.
ناصر امانی در جلسه علنی دیروز شورای شهر تهران گزارشی از محله‌گردی‌اش از شهرک «رضویه» قرائت کرد و گفت: «ما در محله رضویه منطقه ۱۲ با پدیده شگفتی روبه‌رو شدیم. حضور معتادان متجاهر به‌صورت سازمان‌دهی شده در یک منطقه مشخص به‌صورت جمعی با دیده‌بانی و نگهبانی و پرتاب سنگ و ترقه و حتی به گفته اهالی، تیراندازی به سمت کسانی که قصد نزدیک شدن به آنان را داشته باشند! البته خودشان هر ساعتی که اراده کنند، در معابر و کوچه‌های محله برای جمع‌آوری پسماندهای خشک و سرقت المان‌های شهری و سرقت منازل و مغازه‌های مردم با هیچ محدودیتی مواجه نیستند. در این محله نیز مثل محله شهید هرندی مهم‌ترین موضوع و خواسته مردم، امنیت است که این افراد از آنان سلب کرده‌اند و اهالی ساکن کوه‌سنگی و ارتفاعات مشرف بر محله می‌گویند که تنها بیرون آمدن از منازل به‌ویژه برای خانم‌ها و کودکان امکان ندارد و از سرقت و به یغما بردن وسایل همراه خانم‌ها توسط این اشرار داستان‌های وحشتناکی را نقل می‌کردند.»
امانی با ابراز تأسف از اینکهِ حضور گرمخانه شهرداری در جنب محل تجمع این افراد آسیب‌دیده و آسیب‌زا عامل اصلی این تجمع تلقی می‌شود و مردم می‌گویند از صبح علی‌الطلوع این افراد با خارج شدن از گرمخانه که گاهی تعدادشان به بیش از ۴۰۰ نفر می‌رسد، در سطح محلات پخش می‌شوند و ضمن ایجاد ناامنی و سرقت، زمینه‌ساز بدآموزی به کودکان هم شده‌اند، اظهار کرد: «مردم به خاطر بدقولی و بی‌عملی مسئولینی که طی سال‌های گذشته از این محل بازدید کرده و به‌رغم قول حل این مشکل، کاری نکرده‌اند، به‌شدت بدبین و ناامید هستند و به بنده می‌گفتند وقتی نمایندگان مجلس که امروز وزیر هم شده‌اند (در همین دوره) آمدند و کاری نکردند، از شما که کاری برنخواهد آمد زیرا هیچ‌یک از شما حاضر نیستید با خانواده خود ۲۴ ساعت در این محله زندگی کنید؛ اما ما بیش از ۱۰ سال است که با این مشکل شبانه‌روز دست‌وپنجه نرم می‌کنیم و چون کارگر و بازنشسته و رزمنده عادی بازنشسته هستیم، هیچ‌کس به دادمان نمی‌رسد. ایجاد نقاط بی‌دفاع شهری با تملک املاک در مسیر طرح بزرگراه شهید رستگار مقدم از طرف شهرداری که هم‌اکنون توسط معتادین متجاهر و مهاجرین از کشور همسایه که در مرکز جمع‌آوری زباله و نخاله به تعداد ۲۰۰۰ نفر در این محله مشغول کار هستند، به‌عنوان خوابگاه یا کارگاه مورداستفاده قرارگرفته است.»
سال‌هاست که شهرداری تهران با اجرای طرح‌ها و برنامه‌های مختلف درصدد جمع‌آوری معتادان متجاهر است. طرح‌هایی که به عقیده بسیاری از صاحب‌نظران بی‌نتیجه و غلط است. طرح‌هایی که فقط به‌صورت ضربتی اجرا می‌شود اما هیچ فکر و ایده‌ای برای پس از دستگیری معتادان وجود ندارد
مبادله ضایعات آهن، دلیل حضور معتادان غیرایرانی
او تأکید کرد: «مراکز خرید و مبادله ضایعات زیادی در سطح محله فعال هستند که یکی از عوامل حضور معتادان و مهاجران غیر ایرانی شده و به گفته اهالی خریدوفروش مواد مخدر هم انجام می‌شود. مردم از تردد ماشین‌های شاسی‌بلند به این ارتفاعات سخن می‌گویند که ما خودمان هم یک نمونه‌اش را همان روز دیدیم که برای فروش یا خرید مواد مخدر با افراد مستقر در آن ارتفاع در تماس و مبادله هستند. شورایاران و معتمدان محله از مهاجرت و کوچ افراد شاخص از قبیل نخبگان، هنرمندان و برجستگان و هرکسی که توان مالی دارد از محله طی سنوات گذشته می‌گویند که به خاطر نگرانی از سرنوشت فرزندان خود به سایر نقاط شهر تهران کوچ کرده‌اند.»
مراکز خدمات‌رسانی به معتادان نزدیک مناطق مسکونی نباشد
واقع‌شدن شلترها (پناهگاه‌ها) و مراکز متادون درمانی در جایی که محل زندگی مردم است از اول فکر درست و منطقی نبود. اگر این موضوع از همان ابتدا مدنظر مدیران و مسئولان قرار می‌گرفت امروز مشکلات مربوط به حوزه اعتیاد کمتر بود. در همین راستا روز گذشته رئیس پلیس مبارزه با مواد مخدر تهران بزرگ اعلام کرد که با جمع‌آوری تمام معتادان متجاهر از سطح شهر تهران، فعالیت مراکز متادون درمانی و شلترها نیز از مناطق مسکونی و شهری پایان خواهد یافت.
عبدالوهاب حسنوند گفت: یکی از موضوعاتی که در قرارگاه کاهش آسیب در شهرداری هم پیگیری آن مصوب شد و جزو دغدغه‌ها و مطالبات مردم و خواسته‌های ما هم محسوب می‌شود، این است که این مراکز دی‌آی‌سی، متادون درمانی، شلترها و ... از محلاتی که در آن سکونت مردم وجود دارد و خانه و مدرسه و ... هست، خارج شود. البته ما نمی‌گوییم که حتماً این مراکز را تعطیل کنند، اما می‌گوییم این مراکز باید از شهر خارج‌شده و در مناطقی که ساکن ندارد فعال باشند.
رئیس پلیس مبارزه با مواد مخدر تهران بزرگ افزود: پیشنهاد دیگر ما این بود که معتادان در پایتخت از طریق سیستم‌های بیومتریک شناسایی شوند و ما خدمات را از طریق خودروهای مجهز دم در خانه و ... به آنان ارائه دهیم. این درست نیست که این معتادان برای دریافت خدمات به برخی محلات رفته و دم در خانه افراد دیگر خدمات دریافت کنند. مسئولان شهر و استان تهران معتقدند که این مراکز که به‌اصطلاح مراکز کاهش آسیب است و در عمل آسیب‌هایی را به ساکنان مناطق مسکونی و شهروندان وارد کرده، به خارج از شهر منتقل شود. ما با فعالیت این مراکز در نقاط مسکونی موافق نیستیم و باید جابه‌جا شوند.
البته حسنوند وعده داده است که تا سه ماه آینده و به‌محض جمع‌آوری تمام معتادان متجاهر تهران دیگر نیازی به این مراکز نیست! او همچنین این پیشنهاد را مطرح کرد که همین مراکز را به مجاورت مراکز ماده ۱۶ یا دهکده سلامت معتادان که طرح آن از سوی نیروی انتظامی ارائه‌شده ببرند و در آنجا این خدمات ارائه شود.
عضو شورای شهر تهران: در محله رضویه منطقه ۱۲ با پدیده شگفتی روبه‌رو شدیم. حضور معتادان متجاهر به‌صورت سازمان‌دهی شده در یک منطقه مشخص به‌صورت جمعی با دیده‌بانی و نگهبانی و پرتاب سنگ و ترقه و حتی به گفته اهالی، تیراندازی به سمت کسانی که قصد نزدیک شدن به آنان را داشته باشند
طرح جمع‌آوری معتادان هیچ‌وقت موفقیت‌آمیز نبوده
در آخر بد نیست به این نکته هم اشاره‌کنیم که سال‌هاست که شهرداری تهران با راه‌اندازی طرح‌ها و برنامه‌های مختلف درصدد جمع‌آوری معتادان متجاهر است. طرح‌هایی که به عقیده بسیاری از صاحب‌نظران بی‌نتیجه و غلط است. طرح‌هایی که فقط به‌صورت ضربتی اجرا می‌شود اما هیچ فکر و ایده‌ای برای پس از دستگیری معتادان وجود ندارد.
از سال ۱۳۸۴ بحث ساماندهی معتادان متجاهر در جلسه ستاد مبارزه با مواد مخدر مطرح شد؛ در سال ۸۴ جلسه‌ای با حضور رئیس‌جمهور وقت و وزرا برگزار و قرار شد طرحی به‌منظور جمع‌آوری معتادان خیابانی تدوین شود تا مردم در معابر عمومی با معتادان مواجه نشوند، به این منظور سه ماه به ستاد مهلت داده شد تا این طرح را تدوین کند.
در این طرح معتادان در مدت یک تا دو ماه نگهداری می‌شدند و یکی از مشکلات این طرح این بود که پس از جمع‌آوری معتادان و دوره درمان و ورود آن‌ها به جامعه عملاً برنامه‌ریزی نشده بود و از سوی دیگر نیز در آن دوران نگهداری معتادان مغایر با قوانین بود، اما در سال ۸۹ که قوانین مبارزه با مواد مخدر اصلاح شد، درمان معتادان به دو بخش درمان اختیاری (معتادان ماده ۱۵) و درمان اجباری (ماده ۱۶) تقسیم و درنهایت قرار شد معتادان ماده ۱۶ به مدت ۶ ماه در مراکز بازپروری نگهداری شوند و تحت درمان قرار گیرند. براساس قانون، نیروی انتظامی وظیفه دستگیری معتادان، سیستم قضایی وظیفه هدایت معتادان به مراکز درمان و سازمان بهزیستی، وزارت بهداشت و سمن‌ها وظیفه ایجاد پروتکل‌های درمانی را برعهده دارند.
یکی از نقاط ضعف طرح جمع‌آوری معتادان خیابانی، این است که عموماً پس از جمع‌آوری و درمان معتادان هیچ سازمان مردم‌نهادی از آن‌ها حمایت نمی‌کند؛ اگر مسئولان به‌جای ساماندهی معتادان و انتقال آن‌ها به مکان‌های بسته، زمان و سرمایه موجود را در برنامه‌های کاهش آسیب صرف می‌کردند، به نظر اتفاقات مؤثرتری در حوزه مقابله با اعتیاد رخ می‌داد.
در این سال‌ها مراکز متعددی برای ساماندهی معتادان ایجاد شد. مراکزی که چندان خوشایند این افراد نبود و مورد استقبال قرار نگرفت. در ایران بیش از 7000 مرکز درمان وجود دارد. هزینه‌هایی که صرف تأسیس این مراکز شده تنها یک‌دهم هزینه‌هایی است که صرف درمان‌های اجباری و اقامتی می‌شود. به نظر جمع‌آوری معتادان متجاهر در ایران طرح موفقی نیست و نخواهد بود، اما به دلیل نگاه‌های نظامی و قضایی مسئولان حوزه مبارزه با مواد مخدر به این طرح‌ها، آن‌ها به برنامه‌های اقامتی و جمع‌آوری معتادان توجه بیشتری دارند.
دیدگاه تان را بنویسید