به سمت راه‌حل‌های جدید با آژانس برویم

یک کارشناس ارشد روابط بین‌الملل، با پیشنهاد اینکه «به سمت راه‌حل‌های جدید با آژانس برویم و از بهانه‌های بیشتر اروپایی‌ها جلوگیری کنیم»، تأکید کرد: اکنون باید به یک راهکار جدید برسیم و نمی‌توانیم دوباره همان مسیر قبلی را تکرار کنیم.

سید حسن بهشتی‌پور در گفت‌وگو با ایلنا،  تأکید کرد: برای اینکه ایران بتواند پروتکل‌های هسته‌ای را بعد از حمله آمریکا اجرا کند، باید یک مدالیته جدید شکل بگیرد تا مشخص شود که ایران و آژانس تحت چه چارچوبی می‌توانند بازرسی‌ها و بازدیدها را انجام دهند و راجع به ذخایر اورانیوم که اکنون اروپایی‌ها به دنبال آن هستند، تعیین تکلیف کنند. صدور این دستورهایی که مدنظر دارند گره‌ای باز نخواهد کرد. 

وی در تشریح پیش‌نویس قطعنامه پیشنهادی اروپا به شورای حکام، گفت: این طرح به دنبال احیای کامل شش قطعنامه تحریمی پیشین سازمان ملل است که مهم‌ترین خواسته آن توقف کامل غنی‌سازی و تحقیق و توسعه آب سنگین ایران است. نکته کلیدی این پیش‌نویس این است که مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی را موظف می‌کند گزارش‌های خود را علاوه بر شورای حکام، به شورای امنیت هم ارائه دهد تا پرونده هسته‌ای ایران از وضعیت عادی خارج نشود و عملاً به دوره پیش از برجام بازگردد. این روند تکرار اشتباهات گذشته است و گره‌ای را باز نخواهد کرد.

بهشتی‌پوردر رابطه با پیش‌نویس قطعنامه پیشنهادی اروپایی ها که توسط رسانه‌های خارجی منتشر شده است، افزود: این پیش‌نویس در هشت بند است و چند نکته کلیدی دارد. نکته اول این است که اصرار دارند بر این که قطعنامه‌های قبلی سازمان ملل، یعنی قطعنامه‌های ۱۶۹۶، ۱۷۳۷، ۱۷۴۷، ۱۸۰۳، ۱۸۳۵ و ۱۹۲۹، به طور کامل بازگشته و ایران باید موظف شود مفاد آن قطعنامه‌ها را اجرایی کند. در این برنامه‌ها از ایران خواسته شده که هر نوع غنی‌سازی و پروژه تحقیق و توسعه مربوط به آب سنگین را نیز متوقف کند. این نکته بسیار حائز اهمیت است که از این قطعنامه‌ها ناشی می‌شود.

اروپایی‌ها می‌خواهند شورای حکام رأی بدهد 

که پرونده ایران عادی نشده است

وی ادامه داد: نکته دوم این است که مدیرکل آژانس موظف شده که طبق همین قطعنامه‌ها گزارش خود را به شورای امنیت هم ارائه دهد. یعنی علاوه بر این که هر سه ماه یک بار موظف است به شورای حکام گزارش دهد، باید به شورای امنیت هم گزارش بدهد. این به معنای آن است که می‌خواهند شورای حکام از نظر حقوقی، رأی بدهد که پرونده ایران عادی نشده است. زیرا ایران و روسیه و چین خواستار این بودند که پرونده ایران به صورت عادی و طبق همان پادمان هسته‌ای بررسی شود. 

این پژوهشگر مسائل بین‌الملل با بیان اینکه قطعنامه‌ی جدید می‌خواهد که همچنان گزارش‌های ایران بر اساس قطعنامه‌های شورای امنیت، تهیه و ارسال شوند، تصریح کرد: با توجه به اینکه قطعنامه ۲۲۳۱ به پایان رسیده و غربی‌ها از این قطعنامه‌ اسمی نبردند و بر اساس آن شش قطعنامه‌ای که ذکر کردم که آخرین قطعنامه ۱۹۲۹، است، خواسته‌اند که ایران غنی‌سازی خود را به صفر برساند و همچنین تحقیق و توسعه در موضوع آب سنگین را متوقف کند، مدیرکل هم موظف شده علاوه بر گزارشی که هر سه ماه یک بار به شورای حکام می‌دهد، گزارش خود را به شورای امنیت هم ارائه دهد .

از ایران خواسته‌‌اند پروتکل الحاقی را اجرایی کند

وی با اشاره به این نکته که از ایران خواسته شده پروتکل الحاقی را اجرا کند، اظهار کرد: پروتکل الحاقی در ۱۸ دسامبر ۲۰۰۳ توسط ایران امضا شد، اما مجلس هرگز آن را تصویب نکرد و به مرحله اجرا نرسید. البته ایران در آن زمان به صورت داوطلبانه آن را اجرا کرده بود، به شرطی که تعهدات اروپایی انجام شود. البته این موضوع هیچ ارتباطی به برجام ندارد، زیرا برجام در سال ۲۰۱۵ به امضاء رسید و پس از توافق تهران، پاریس و بروکسل، ایران داوطلبانه پروتکل الحاقی را پذیرفته بود تا اعتمادسازی کند. اما به دلیل عدم اجرای تعهدات طرف مقابل، ایران طبق مصوبه مجلس آن زمان به وضعیت قبلی خود بازگشت.

شرایط برای بازدید بازرسان آژانس فراهم نیست

بهشتی پور افزود: این خواسته‌ها غیرمنطقی به نظر می‌رسند. به عنوان مثال، انتظار دارند که ایران اجازه دهد آژانس به مرکزی که به آن حمله شده، دسترسی پیدا کند. در حالی که در شرایط کنونی که آمریکا و اسرائیل به وجود آورده‌اند، عملاً شرایط برای بازدید بازرسان آژانس فراهم نیست. بنابراین، چگونه می‌توان انتظار داشت که ایران همکاری کند و اجازه بازدیدها را بدهد؟ 

این کارشناس سیاست خارجی با تاکید بر اینکه تاریخ در حال تکرار است، بیان کرد: اروپایی‌ها یک بار این اشتباه را مرتکب شده‌اند، زمانی که در سال ۱۳۸۲ با ایران توافق کردند. در آن زمان ایران هم پروتکل الحاقی را اجرا کرد و هم فعالیت‌های غنی‌سازی خود را به صورت موقت تعطیل کرد، اما تعهدات طرف اروپایی به بهانه مخالفت‌های ایالات متحده آمریکا انجام نشد. پس از خروج ایالات متحده، مذاکرات ۵+۱ آغاز شد و روسیه و چین هم به جمع اروپایی‌ها پیوستند، اما گره کار همچنان حل نشد تا به برجام رسیدیم، سرنوشت برجام هم این چنین شد. به عبارتی، اروپایی‌ها به جای دنبال کردن راه‌حل، فکر می‌کنند می‌توانند از موضع بالا صحبت کنند و دقیقاً سیاست‌های آمریکا و اسرائیل را دنبال می‌کنند. این سیاست به جایی نخواهد رسید جز این که اقدامات ایران را واکنشی و تند کند.