دورخیز برای میدان‌داری سیاسی

محبوبه ولی، روزنامه نگار

وقتی یک سال پیش از وقوع انقلاب اسلامی، مرتضی مطهری، محمدجواد باهنر، سید محمد بهشتی، محمدرضا مهدوی‌کنی، محمد مفتح، محمدعلی موحدی‌کرمانی، علی‌اکبر ناطق‌نوری، مهدی کروبی و شماری دیگر از روحانیون گِرد هم آمدند و جامعه روحانیت مبارز را شکل دادند تا برای پیروزی بر حکومت پهلوی مبارزه کند، شاید هیچگاه فکر نمی‌کردند که روزگاری از یکدیگر جدا شوند و دو راه متفاوت را پیش بگیرند. اما هفت سال بعد یعنی سال 66، اختلافات درون گروهی این جامعه منجر به انشعاب «مجمع روحانیون مبارز» و جدایی چهره‌هایی چون کروبی و موسوی خوئینی‌ها از آن گروه اولیه شد.

از آن زمان تا به امروز این دو، هریک نماینده یک جریان در کشور است. «جامعه روحانیت مبارز»، اصولگرایان و جریان راست را نمایندگی و حمایت می‌کند و «مجمع روحانیون مبارز»، چپ‌ها و اصلاح‌طلبان را. 

آنها همواره در انتخابات‌های متعدد به ویژه انتخابات ریاست‌جمهوری اثرگذار بوده‌اند. پیش از آنکه انشقاقی میان آنها رخ دهد، در اولین انتخابات ریاست جمهوری ایران از بنی‌صدر حمایت کردند و بنی‌صدر رئیس‌جمهوری شد.

بعد از اینکه از یکدیگر جدا شدند، «جامعه روحانیت مبارز» برخلاف مجمع روحانیون مبارز، پیروزی‌های پی در پی در رقابت‌های انتخاباتی داشت. به طور کلی کاندیداهای مورد حمایت آنها از انقلاب 57 تا سال 76 در شش دوره انتخابات ریاست‌جمهوری ایران پیروز شدند. 

حسین ابراهیمی، عضو جامعه روحانیت مبارز: همه دغدغه ما آن است که روزی نیاید که مردم به حرف ما گوش نکنند یعنی آن روز روزی است که برای همه مسئولان مصیبت خواهد بود، الان داریم به آن سمت می‌رویم

سال 76 اما ورق برگشت. محمد خاتمی، کاندیدای مورد حمایت مجمع روحانیون مبارز، پیروز انتخابات آن سال بود. هشت سال بعد در سال 84، قدرت دوباره سر جای اول خود بازگشت. جامعه روحانیت مبارز از محمود احمدی‌نژاد حمایت کرد و او رئیس‌جمهوری ایران شد.

با پایان ریاست‌جمهوری احمدی‌نژاد و آغاز ریاست‌جمهوری حسن روحانی، جامعه روحانیت مبارز برای دومین بار در تاریخ خود، قدرت را به مجمع روحانیون مبارز باخت. 

دبیرکلی جامعه روحانیت مبارز در آن زمان و برای بیش از سه دهه با آیت‌الله مهدوی‌کنی بود. با فوت او از آذر سال 93، محمدعلی موحدی‌کرمانی، دبیر کل این نهاد مذهبی و سیاسی است. 

سال گذشته در جریان انتخابات دوازدهمین دوره ریاست جمهوری، حجت‌الاسلام غلامرضا مصباحی مقدم، سخنگوی جامعه روحانیت مبارز به نقل از آیت‌الله موحدی کرمانی اعلام کرد که ابراهیم رئیسی، کاندیدای مورد حمایت آنهاست.

گرچه برخی اعضا با این تصمیم مخالف بودند، اما موضع رسمی جامعه روحانیت مبارز حمایت از رئیسی بود. 

پیشروی  از تهران به سوی استان‌ها و شهرستان‌ها

حمایت این جامعه منجر به پیروزی رئیسی نشد و او پاستور را به روحانی واگذار کرد. جامعه روحانیت مبارز در سال‌های ابتدایی انقلاب، کامروایی‌های پی در پی داشت، با وقفه‌های هشت ساله مواجه شده بود.

 محمدتقی رهبر، عضو جامعه روحانیت مبارز: تصمیم بر این است که تشکیلات جامعه روحانیت گسترده‌تر شود به طوری که فعالیت جامعه علاوه بر تهران، در سایر استان‌ها و شهرستان‌ها نیز فراگیر شود

اما برنامه دولت روحانی آنطور که حامیانش انتظار داشتند، پیش نرفت. با شوکی که به سیاست خارجی و اقتصاد ایران وارد شده، خلأها و حفره‌های بسیاری در دولت و به‌طورکلی اداره کشور نمودار شده و در پی آن هر گروه و جریانی در پی آن است که با پر کردن آن خلأها و حفره‌ها به قدرت نزدیک شود. 

جامعه روحانیت مبارز نیز یکی از آنهاست که قصد دارد فعالیت و نفوذش را گسترش دهد تا شاید بتواند به دوران طلایی خود بازگردد و به اندازه سال‌های ابتدایی انقلاب تعیین‌کننده باشد.

محمدتقی رهبر، از اعضای جامعه روحانیت مبارز، روز گذشته به خبرآنلاین گفته است که این نهاد به زودی با تشکیلات گسترده در میدان حضور یافته و در مسائل مختلف ورود خواهد کرد.  عنوان کامل این نهاد درواقع «جامعه روحانیت مبارز تهران» است، اما محمدتقی رهبر با بیان اینکه در حال بازنگری اساسنامه جامعه روحانیت مبارز هستیم، خبر داده: «تصمیم بر این است که تشکیلات جامعه روحانیت گسترده‌تر شود به طوری که فعالیت جامعه علاوه بر تهران، در سایر استان‌ها و شهرستان‌ها نیز فراگیر شود.»

به میدان آمدن به قصد میدان‌داری

آنطور که این عضو جامعه روحانیت گفته این بازنگری قرار است زیربنایی باشد. او توضیح داده که موضع جامعه روحانیت همان است که بود، همچنان براساس همان اصول و مبانی جریان اصولگرایی حرکت خواهد کرد اما اصول گذشته خود را در قالب تشکلات گسترده‌تر در سایر نقاط کشور نیز فعال خواهد کرد. او اضافه کرده: «البته این به معنای تقابل با دیگران نیست.»

از میان طیف‌های همسو با جامعه روحانیت می‌توان به حزب موتلفه اسلامی، جامعه اسلامی مدرسین حوزه علمیه قم، انصار حزب‌الله، جامعه اسلامی دانشگاهیان و انجمن‌های اصناف بازار تهران اشاره کرد. 

محمد تقی رهبر اما در پاسخ به اینکه اگر از طیف‌های دیگر سیاسی علاقمند به همکاری با جامعه روحانیت باشند امکان همکاری آنها وجود خواهد داشت یا خیر، گفته است: امروز بسیاری از روحانیون هستند که کاری به جناح‌بندی‌های سیاسی ندارند، اما مایلند با تشکیلات جامعه روحانیت مرتبط باشند که در این زمینه و فارغ از جناح‌بندی‌های سیاسی کارهای خوبی در حال انجام است.

او نسبت به کم رنگ شدن موضع‌گیری‌های جامعه روحانیت مبارز در موارد مختلف داخلی و خارجی گلایه و ابراز امیدواری کرده که با فعالیت تشکیلات گسترده‌تر، جامعه روحانیت مبارز همچون گذشته به صورت فعال در میدان حضور داشته باشد و میدان‌داری کند. 

روزی که مصیبت است

اما نگاه جامعه روحانیت مبارز که قصد دارد در کسوت یک میدان‌دار وارد گود شود، نسبت به شرایط امروز کشور چیست؟ آنها همچنان سر سازش با روحانی ندارند و همچنان حامی رئیسی هستند. حجت‌الاسلام مصباحی مقدم که عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام نیز هست، اخیرا گفته بود: «اگر رئیسی امروز رئیس‌جمهور بود به گونه‌ای تیم اقتصادی خود را می‌چید که نگاه به ظرفیت‌های داخلی داشته باشد و شوک‌های کنونی به مردم وارد نمی‌شد.»  حجت‌الاسلام حسین ابراهیمی، دیگر عضو جامعه روحانیت مبارز نیز روز گذشته در گفتگویی با ایلنا، گفته است: «جامعه‌ای که من می‌بینم الان به مسئولان هیچ اعتمادی ندارد.»

او با بیان اینکه مسئولان باید بابت اشتباهات خود عذرخواهی کنند، اضافه کرده:‌ «همه دغدغه ما آن است که روزی نیاید که مردم به حرف ما گوش نکنند یعنی آن روز روزی است که برای همه مسئولان مصیبت خواهد بود، الان داریم به آن سمت می‌رویم. یعنی حرکت ما به سمتی است که اعتماد اجتماعی را از دست بدهیم و اگر این سرمایه اجتماعی از بین برود انقلاب ما آسیب می‌بیند.»

با این حساب به نظر می‌رسد جامعه روحانیت مبارز با اعلام این خطر که جناح مقابل با گرفتن قدرت و اشتباهاتی که مرتکب شده، دارد کل جریان انقلاب را به قول حجت‌الاسلام ابراهیمی به سوی مصیبت می‌برد، قصد کرده با توان مضاعفی وارد میدان شود و به صحنه قدرت بازگردد.