بغداد هم مانند سئول؛ وضعیت پرداخت بدهی خود را به تهران شفاف کرد؛
تحریم، حلقه اول ناکامی‌های زنجیره‌ای
طهمورث حسینی
بغداد هم یک بار دیگر وضعیت بدهی خود به تهران را شفاف کرد. سرپرست وزارت برق عراق با تشریح وضعیت بدهی کشورش به ایران تأکید کرد تحریم‌ها مانع از پرداخت بدهی بغداد به تهران است. موضع‌گیری مقام عراقی پس از این می‌آید که اخیرا یک بار دیگر دولت و رسانه‌های نزدیک به آن مدعی شده بودند تسویه بدهی خارجی به ایران به زودی در راه خواهد بود. این البته اولین بار نیست که از منابع نزدیک به دولت سیزدهم ادعای دریافت بخشی از منابع مسدودشده ایران مطرح می‌شود. آبان سال گذشته نیز ادعایی درباره آزادی سه و نیم میلیارد دلار از این منابع مطرح شد اما رؤسای اتاق‌های بازرگانی مشترک ایران با عراق و کره جداگانه ارتباط ماجرا به حوزه خود را تکذیب کرده بودند. چندی بعد و با ادامه بحث‌ها بر سر مبالغ بدهی‌ها نیز مشخص شد مبلغ ادعایی آزاد نشده است، چرا که بحث‌ها همچنان بر سر مبالغ پیشین بود. به نظر می‌رسد نزدیکان دولت در تلاش هستند تا پیش از تعیین تکلیف فرایند متوقف‌شده احیای برجام دستاوردی در حوزه غلبه بر تحریم و آزادی منابع ایران داشته باشند اما تا اینجا تنها ادعاهایی مطرح کرده اند که از سوی طرف‌های دیگر ماجرا، رد شده است.
عادل کریم: تحریم مانع پرداخت بدهی‌هاست
سرپرست وزارت برق عراق در گفت‌وگویی اعلام کرد در سال ۲۰۲۰ هیچ پولی در ازای واردات گاز از ایران پرداخت نکرده است و تحریم‌ها مانع پرداخت مستقیم بدهی‌ها است.
به گزارش ایسنا به نقل از واع، خبرگزاری رسمی عراق، عادل کریم گفت که عراق در سال ۲۰۲۰ مبلغ یک میلیارد و ۷۰ میلیون دلار به ایران بدهکار شد. سرپرست وزارت برق عراق همچنین تاکید کرد که تحریم‌های وضع شده علیه ایران مانع پرداخت پول به این کشور به صورت مستقیم می‌شود. وی گفت که اگر پیگیری‌های مصطفی الکاظمی، نخست‌وزیر عراق نبود وضعیت برق این کشور بدتر می‌شد. بر اساس این گزارش، این هفته نشست شورای وزارت انرژی عراق به ریاست مصطفی الکاظمی، نخست‌وزیر این کشور برگزار شده است. الکاظمی در این دیدار یک تیم از وزارت برق عراق را مکلف به سفر به ایران و رایزنی در خصوص واردات گاز کرد. مسئولان عراقی موجود در این جلسه توضیحات خود در خصوص اوضاع برق عراق در ماه های آینده را ارائه دادند. الکاظمی در این نشست از تیم وزارت برق عراق خواست که با طرف ایرانی درخصوص فراهم کردن گاز به تفاهم برسند. پیش از این کریم در اظهاراتی گفته بود گاز ایران برای نیروگاه‌های عراق مناسب است و قیمت آن نیز قابل قبول است. وی همچنین گفت که عراق تا سال‌ها به گاز ایران نیاز خواهد داشت. عادل کریم همچنین تاکید کرد که اوضاع برق عراق در تابستان امسال نسبت به سال‌های قبل بهتر خواهد شد. مسئله بدهی عراق به ایران البته تا حدی با دیگر کشورهایی که تحریم مانع تعاملشان با ایران شده، متفاوت است. برخلاف دیگر کشورها که اغلب مبادله اصلی خود با ایران را در حوزه نفت داشته‌اند و در دوران تحریم از کشورهای دیگر منابع خود را تأمین کرده اند، عراق در حوزه انرژی بسیار به ایران وابسته و نیازمند است و چالش‌های حاصل از ناتوانی عراق در پرداخت به ایران به مشکلی جدی برای همسایه غربی ایران تبدیل شده است.
حرف‌های عراق
پس از موضع‌گیری آمریکا
صحبت‌های مقام عراقی در این باره البته پس از آن انجام می‌شود که مقام آمریکایی نیز حرف‌های مقامات ایران در این باره را رد کرده بود. ند پرایس، سخنگوی وزارت خارجه آمریکا پس از آن که برخی رسانه‌ها و نیز سعید خطیب‌زاده، سخنگوی وزارت خارجه ایران از پیشرفت در فرایند دریافت پول‌های مسدودشده ایران سخن گفتند، ماجرا را تکذیب کرد. خطیب‌زاده البته در واکنش گفت ایران اجازه دخالت در این زمینه به آمریکا نمی‌دهد اما واقعیت ماجرا این است که تصمیم آمریکا که از جمله نتایج خروج ایالات متحده از برجام در دولت دونالد ترامپ بود، تنها دلیل مسدودبودن منابع ایران است و طرف‌های دیگر نیز به صراحت تأکید داشته اند که به خاطر این تحریم‌ها نمی‌توانند پول ایران را پس بدهند. کره جنوبی به خصوص در این زمینه صراحت داشته است و اخیرا البته در نتیجه صحبت‌هایی که در ایران منتشر شده است، کار سئول با ایران به نوعی هشدار هم رسیده است.
تا کی قرار است حرف‌های شریعتمداری در صحنه خارجی دردسرسازی کند و چرا برای مشکلی که تکرار می‌شود، تمهیدی اندیشیده نمی‌شود تا یا حرف‌های مدیر مسئول کیهان به عنوان چهره‌ای که متصل به حکومت دیده می‌شود کنترل شود یا به نحوی ربط دولت و کیهان برای همیشه قطع شود تا او واقعا از موضع رسانه‌ای خصوصی و چهره‌ای غیردولتی هر چه خواست بگوید
کره از تکذیب تا احضار
مقامات سئول البته پیشتر در دیدارها و تماس‌های متعدد با مقامات واشنگتن تصریح کرده بودند که در این زمینه تمام و کمال تابع نظر آمریکا هستند اما اخیرا نیز دو اتفاق موضع‌گیری جدی‌تری از کره به همراه داشت. در یک نوبت، ادعاها در این باره به خبری مربوط به سفر یک مقام خارجی به ایران برای گفت‌وگو در این زمینه رسید و گمانه‌زنی‌ها این مقام را مقام کره‌ای عنوان کرد اما دولت سئول تصریح کرد هیچ کس از کره برنامه‌ای برای سفر به ایران ندارد. اتفاق تازه‌تر اما کار را به نوعی هشدار رساند. پس از این که ادعاهای جدید در این باره نیز به جایی نرسید و پولی آزاد نشد، حسین شریعتمداری، مدیر مسئول کیهان در نوشته‌ای عجیب پیشنهاد ضبط کشتی‌های کره‌ای در تنگه هرمز را داد. دولتی‌بودن روزنامه کیهان البته این بار نیز باعث واکنش خارجی به حرف‌های شریعتمداری شد و سئول سفیر ایران را در واکنش به این تهدید احضار کرد. پاسخ ایران البته در این زمینه این بار نیز این بود که شریعتمداری نظر شخصی خودش را گفته است تا این پرسش همچنان باقی بماند: تا کی قرار است حرف‌های شریعتمداری در صحنه خارجی دردسرسازی کند و چرا برای مشکلی که تکرار می‌شود، تمهیدی اندیشیده نمی‌شود تا یا حرف‌های مدیر مسئول کیهان به عنوان چهره‌ای که متصل به حکومت دیده می‌شود کنترل شود یا به نحوی ربط دولت و کیهان برای همیشه قطع شود تا او واقعا از موضع رسانه‌ای خصوصی و چهره‌ای غیردولتی هر چه خواست بگوید.
عراق مایل نیست خود را گرفتار مساله تحریم ایران کند؛ در نتیجه اگر مبادله با ایران بدون رفع تحریم و بدون رفع فشار آمریکا ممکن بود، برخلاف آن چه اصولگرایان فکر می‌کنند، نیازی به روی کار آمدن رئیسی برای حل مشکل نبود و مدت‌ها پیش، در تعامل‌های متعدد دولت پیشین مسئله حل می‌شد
میانبری که نیست
اما در نهایت آن چه از این کش‌وقوس‌ها مشخص می‌شود، ناچاری دولت سیزدهم به پذیرش حقیقتی است که ظاهرا در مقابل آن مقاومت وجود دارد. برخلاف همه ادعاهایی که در دوران حسن روحانی از سوی جریان اصولگرا، صاحبان فعلی قدرت، مطرح می‌شد، قریب‌به‌اتفاق مشکلاتت عمده‌ای که در نتیجه تحریم ایجاد شده اند و مشخصا مسئله مسدودبودن پول‌های ایران، راه‌حلی جز رفع تحریم ندارند. مسئله این پول‌ها مسئله دیروز و امروز نیست. کشورهای خارجی مدت‌هاست در مبادله با ایران دچار مشکل هستند. اگر بتوان کره را به تصمیم سیاسی در این زمینه متهم کرد، عراق مشخصا مایل نیست در این زمینه گرفتار باشد و بحرانی به بحران‌های خود اضافه کند؛ در نتیجه اگر مبادله با ایران بدون رفع تحریم و بدون رفع فشار آمریکا ممکن بود، برخلاف آن چه اصولگرایان فکر می‌کنند، نیازی به روی کار آمدن رئیسی برای حل مشکل نبود و مدت‌ها پیش، در تعامل‌های متعدد دولت پیشین مسئله حل می‌شد. سخنگوی وزارت خارجه این هفته نیز بار دیگر تأکید کرد ایران ماجرای بدهی‌ها را جدای از برجام دنبال می‌کند اما به نظر می‌رسد تلاش برای اقناع مردم و رسانه‌ها به این جدایی وقتی در دنیای واقعی همچنان مشکلات ناشی از تحریم ادامه دارند. تلاش عبثی است. دولت رئیسی همچنان در کلنجار دست‌وپا کردن دستاوردی در این حوزه است، اما با تغییراتی که در صحنه بین‌المللی ایجاد شده‌اند، وضعیت مذاکرات احیای برجام نیز روزبه‌روز ناامیدکننده‌تر می‌شود. این‌ها البته همه در حالی است که از نگاه بسیاری از کارشناسان و منتقدان دولت سیزدهم، تصمیمات تأخیری این دولت بود که باعث شد فرایند احیای برجام از یک قدمی نتیجه به عقب برگردد. درباره این که تیم رئیسی در این باره چه تصوری کرده بود و با چه انگیزه‌ای این فرایند را رقم زد، در جای خود باید بحث شود اما دلیل ممانعت از احیای برجام در دولت روحانی و سپس تعلل و تعویق در قطعی‌کردن نتیجه در دولت رئیسی هر چه بود، حرف‌های محمدجواد ظریف، وزیر خارجه سابق در اوایل سال ۱۴۰۰ درباره تصمیم‌گیران در این زمینه و مانع‌تراشی بر سر راه رفع تحریم‌ها، حالا به نظر اثبات شده می‌رسند: «شرایطی که امروز هست، شش ماه دیگر تکرار نمی‌شود. خیال می‌کنند اگر مانع این دولت شوند، شش ماه دیگر همه‌چیز سر جایش است و آنها می‌آیند و افتخار حل مشکل اقتصادی کشور را به خودشان اختصاص می‌دهند. واقعا حالی‌شان نیست. شش ماه دیگر دنیا، یک دنیای دیگر است.»
دیدگاه تان را بنویسید