از وعده «فراجناحی» تا حلقه یاران پیشین

محبوبه ولی

آنطور که آقایان بهارستان گفته‌اند، مجلس امروز لیست کابینه پیشنهادی ابراهیم رئیسی را اعلام وصول می‌کند. قرار است برخی وزرای پیشنهادی در این لیست هم امروز به مجلس بروند و ضمن ارائه برنامه‌های خود، به پرسش‌های نمایندگان پاسخ دهند تا سرنوشتشان در روز رأی اعتماد مشخص شود.  بالاخره بعد از ماه‌ها گمانه‌زنی و ده‌ها لیست فیک؛ روز چهارشنبه بالاخره لیست پیشنهادی ابراهیم رئیسی برای وزارتخانه‌های دولت مشخص شد. حرف و حدیث هم درباره آن بسیار است و برخی از آنها هنوز وزیر نشده، حاشیه‌ساز شده‌اند؛ مثلا حسین باغگلی، وزیر پیشنهادی آموزش و پرورش در صفحه توئیترش اینکه به عنوان وزیر آموزش و پرورش دولت سیزدهم معرفی شده را جزو سوابق و رزومه‌اش آورده است! این اقدام او در شرایطی که بسیاری نسبت به بی‌تجربگی برخی چهره‌های کابینه پیشنهادی انتقاد دارند، با واکنش زیادی مواجه شد.  علاوه بر این باغگلی دیروز یک مصاحبه داشت که آن هم حاشیه‌ساز شد. او در این مصاحبه گفته بود افتخار همسرش این است که «خانه‌دار است، به تربیت فرزندانش می‌پردازد و از زندگی‌اش لذت می‌برد.» حسین امیرعبدالهیان نیز وزیر پیشنهادی دیگری است که حاشیه پیش از وزیر شدن به استقبالش آمده است. از او هم ویدئویی منتشر شده که در آن به انگلیسی بسیار «ناسلیس!» حرف می‌زند. انگلیسی دست و پا شکسته وزیر پیشنهادی وزارت خارجه دست به دست در فضای مجازی می‌چرخد و بازخوردهای منفی تولید می‌کند.

غفوری‌فرد گفته است «افراد لیست کابینه رئیسی به هیچ کدام از جناح‌های سیاسی تعلق ندارند.» به نظر می‌رسد این «عدم تعلق به هیچ جناح سیاسی» از جنس همان مستقل بودن کاندیداها در زمان انتخابات است!

نه چنان شد، نه چنین!

جدای از این حواشی، واکنش‌ها به لیست پیشنهادی هم زیاد است. از روزنامه شرق که آن را «در مسیر تجربه» می‌خواند تا روزنامه جمهوری اسلامی که معتقد است کابینه پیشنهادی ضعیف و ناتوان است و البته روزنامه کیهان که نوشته است با توجه به جوان، باانگیزه و انقلابی بودن بسیاری از اعضای این لیست، می‌توان به موفقیت آنها امیدوار بود. اینکه شرق و جمهوری اسلامی پیش‌بینی درست‌تری از کابینه پیشنهادی ابراهیم رئیسی ارائه داده‌اند یا کیهان، موضوعی است که گرچه می‌توان درباره آن بحث کرد؛ اما فی‌الحال به گذر زمان وامی‌گذاریمش.  آنچه برای قضاوت نیاز به گذر زمان ندارد، وعده «کابینه فراجناحی» است. دو جریان غالب سیاسی یعنی اصولگرا و اصلاح‌طلب چنان از سکه افتاده‌اند که آقایان کاندیداهای ریاست‌جمهوری گرچه مشخص بود که تابلوی کدام جریان هستند اما خود را مستقل معرفی می‌کردند و مدعی بودند که در صورت پیروزی فراجناحی عمل خواهند کرد و همه نیروهای کارآمد و توانمند نظام را به خدمت خواهند گرفت. از این رو بسیاری گمان می‌کردند که از وزرای دولت روحانی دست کم امیر حاتمی، وزیر دفاع و محمد اسلامی، وزیر راه و شهرسازی بتوانند در پاستور باقی بمانند.  برخی با سطح انتظار کمی پایین‌تر، پیش‌بینی‌ کردند که رئیسی اگر از وزرای دولت روحانی استفاده نکند، دست کم باید یکی دو چهره از جناح غیراصولگرا را هم در کابینه به کار بگیرد تا فراجناحی بودن معنا پیدا کند؛ اما نه چنان شد، نه چنین.

بیشترین سابقه کاری ابراهیم رئیسی مربوط به تولیت آستان قدس رضوی و حضور در قوه قضائیه است. این سابقه در ارائه لیست پیشنهادی او به مجلس کاملا مشهود است. از وزرای پیشنهادی، چهار تن از آستان قدس و پنج تن از قوه قضائیه می‌آیند

وزرایی از آستان قدس و قوه قضائیه

بیشترین سابقه کاری ابراهیم رئیسی مربوط به تولیت آستان قدس رضوی و حضور در قوه قضائیه است. این سابقه در ارائه لیست پیشنهادی او به مجلس کاملا مشهود است. از وزرای پیشنهادی، چهار تن از آستان قدس و پنج تن از قوه قضائیه می‌آیند. اسماعیل خطیب وزیر پیشنهادی اطلاعات، پیش از این رئیس سابق حراست آستان قدس و همینطور رئیس مرکز حفاظت و اطلاعات قوه قضائیه بوده است.

حسین باغگلی وزیر پیشنهادی آموزش و پرورش، مهدی اسماعیلی وزیر پیشنهادی وزارت فرهنگ و رضا فاطمی‌امین وزیر پیشنهادی صمت، به ترتیب سابقه حضور در کارگروه پرورشی آستان قدس، مشاور فرهنگی آستان قدس و مدیرعاملی سازمان اقتصادی آستان قدس را دارند.

عیسی زارع‌پور وزیر پیشنهادی ارتباطات و فناوری اطلاعات که قرار است جایگزین محمدجواد آذری جهرمی شود، معاون رئیس قوه قضائیه است. حجت عبدالملکی وزیر پیشنهادی کار، امین حسین رستمی وزیر پیشنهادی دادگستری، مشاور اقتصادی رئیس قوه قضائیه و معاون منابع انسانی این قوه هستند. وزیر پیشنهادی فرهنگ و ارشاد اسلامی یعنی محمدمهدی اسماعیلی هم زمانی که رئیسی تولیت آستان قدس را بر عهده داشت و هم وقتی که رئیس قوه قضائیه شد، به سمت مشاور فرهنگی و اجتماعی منصوب شده بود.

مردان محمود، دو نماینده و یک رئیس صدا و سیما

تا اینجای کار از 19 وزیر پیشنهادی، 9 تن آنها یاران پیشین و نزدیک ابراهیم رئیسی در آستان قدس و قوه قضائیه بوده‌اند. 10 وزارتخانه دیگر میان مردان دولت محمود احمدی‌نژاد تقسیم شده است. رستم قاسمی وزیر پیشنهادی راه و شهرسازی، وزیر نفت دولت احمدی‌نژاد بود. علی اکبر محرابیان وزیر پیشنهادی نیرو، وزیر صنایع و معادن هر دو دولت نهم و دهم بود. احمد وحیدی وزیر پیشنهادی کشور، در دولت احمدی‌نژاد وزیر دفاع بود.  چهره‌های دیگر هم در دولت احمدی‌نژاد حضور داشتند. گرچه مسئولیت‌هایی مانند معاون وزیر را داشته‌اند. در این بین البته دو وزارتخانه نیز به دو نماینده مجلس یعنی احسان خاندوزی و جواد ساداتی‌نژاد رسیده است. برای وزارت میراث فرهنگی نیز عزت‌الله ضرغامی، رئیس سابق و نام‌آشنای صدا و سیما در نظر گرفته شده که گرایش سیاسی هر سه آنها نیز مشخص است.

اولین خلف وعده

با این تفاسیر بسیاری معتقدند که این لیست اولین خلف وعده ابراهیم رئیسی است؛ خلف وعده فراجناحی بودن. عباس سلیمی‌نمین، چهره سیاسی اصولگرا در گفت‌گویی با خبرآنلاین، به این موضوع اشاره کرده و افسوس خورده که جنبه فراجناحی بودن در کابینه رئیسی رعایت نشده است. او البته بیان کرده که رئیسی برای حذف وزرای روحانی از کابینه پیشنهادی، تحت فشار قرار گرفته است. در حالی که برخی مانند سلیمی‌نمین تصدیق می‌کنند که لیست پیشنهادی، فراجناحی نیست، حسن غفوری‌فرد اما معتقد است که خدشه‌ای به وعده فراجناحی بودن وارد نشده است.

او که به عنوان یکی از اعضای شاخص جبهه پیروان خط امام و رهبری، سیاستمداری اصولگرا شناخته می‌شود، ضمن آنکه گفته است فراجناحی بودن به معنای استفاده از وزرای روحانی نیست، ادامه داده: «افراد لیست کابینه رئیسی به هیچ کدام از جناح‌های سیاسی تعلق ندارند!»

به نظر می‌رسد این «عدم تعلق به هیچ جناح سیاسی» نیز از جنس همان مستقل بودن کاندیداها در زمان انتخابات است؛ وگرنه نگرش و گرایش چهره‌ها از عملکرد و مواضعی که نسبت به مسائل می‌گیرند پیداست و نمی‌توان آن را کتمان و انکار کرد.

غفوری‌فرد البته این را هم اضافه کرده که «نمی‌توان منافع و مصالح مملکت را فدای کلمه فراجناحی کرد»؛ این جمله او صادقانه‌تر به نظر می‌آید و گویا جریانی که به قدرت رسیده مصلحت را در این دیده که یکدستی در قدرت را حفظ کرده و آن را فدای وعده‌های خوش آب و رنگی چون فراجناحی بودن نکند.