قالیباف: اطلاعات دوربین‌ها هیچگاه به آژانس ارائه نمی‌شود؛
برجام؛ و فاصله کوتاه وین تا شورای امنیت
محبوبه ولی
آیا ممکن است برنامه هسته‌ای ایران از وین به شورای امنیت برسد؟ با امیدواری‌هایی که نسبت به توافق در وین وجود دارد، این احتمال دور از انتظار به نظر می‌رسد؛ اما وقتی اختلافات ایران و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی بالا می‌گیرد، چنین احتمالی نیز قوت می‌گیرد.
چندین روز از انقضای توافق ایران و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی گذشته و رافائل گروسی، مدیرکل این آژانس چند روز پیش اعلام کرد که ایران پاسخی درباره اینکه چه تصمیمی درباره تمدید این توافق گرفته، ارائه نکرده است.
تا زمان نگارش این گزارش نیز ایران کماکان پاسخی رسمی در این مورد نداده است، اما محمدباقر قالیباف، رئیس مجلس دیروز صریحا گفت اطلاعاتی که از طریق دوربین‌های مورد توافق ایران و آژانس ضبط شده، هیچ وقت به آژانس داده نخواهد شد.
اظهارات او بدین معنی است که آژانس انرژی اتمی برای مدت چهار ماه از برنامه هسته‌ای ایران بی‌خبر بوده و مهمتر آنکه قرار هم نیست باخبر شود.
توافق مورد اشاره مربوط به مصوبه پارسال «اقدام راهبردی مجلس برای لغو تحریم‌ها و صیانت از حقوق ملت ایران» است که دولت را موظف به توقف بازرسی‌‌های آژانس در قالب برجام و پروتکل الحاقی کرد.
مصوبه مجلس در پی کوتاه کردن دست آژانس و ماموران آن از برنامه هسته‌ای ایران بود؛ اما از سوی دیگر از فروردین ماه ایران و 4+1 با حضور غیرمستقیم آمریکا در وین پشت میز مذاکره برای توافق نشستند و این مصوبه مانعی بر سر راه مذاکرات بود.
از این رو اندکی بعد از تصویب این مصوبه، علی‌اکبر صالحی و رافائل گروسی راهکاری پیدا کردند مبنی بر اینکه دوربین‌های آژانس در تاسیسات هسته‌ای ایران برای سه ماه روشن بمانند، اطلاعات و فرایندها را ضبط کنند؛ چنانچه مذاکرات وین به نتیجه رسید ایران این اطلاعات را در اختیار آژانس قرار دهد و در غیر این صورت دوربین‌ها برای همیشه خاموش شوند و اطلاعات دوربین‌ها نیز هیچگاه به دست آژانس نرسد.
31 اردیبهشت آن توافق سه ماهه به پایان رسید در حالی که مذاکرات وین هنوز به پایان نرسیده بود. ایران یک ماه دیگر آن توافق را تمدید کرد و قرار شد که دوربین‌ها برای یک ماه دیگر یعنی تا سوم تیر روشن باشند.
دلیل دلسردی ایران برای تمدید توافق با آژانس چیست؟ آیا ایران برای ممانعت از طولانی شدن پروسه مذاکرات در وین، تصمیم گرفته توافق با آژانس را تمدید نکند تا از آن به عنوان اهرم فشار برای پیشرفت مذاکرات استفاده کند؟
چهار ماه بی‌خبری از برنامه هسته‌ای ایران
سوم تیر هم به پایان رسید و مذاکرات وین همچنان ناتمام ماند. اما ایران این بار آن توافق سه ماهه با تمدید یکماهه را تجدید نکرد و رافائل گروسی را نگران کرد. گروسی روز جمعه به خبرنگاران گفته است که ایران تاکنون به نامه آژانس بین‌المللی انرژی اتمی درخصوص اعلام تصمیم در رابطه با تمدید تفاهم دوجانبه با آژانس، پاسخ نداده است. او اشاره کرده به اینکه آژانس برای چهار ماه است که از برنامه هسته‌ای ایران بی‌خبر است. آژانس، شورای حکام، اروپا، روسیه، چین و آمریکا همگی در انتظار پاسخ ایران هستند.
شبکه ان اچ کی ژاپن در گزارشی با تاکید بر اینکه عدم تمدید این توافقنامه می‌تواند بر مذاکرات غیرمستقیم آمریکا و ایران برای احیای توافقنامه هسته‌ای ۲۰۱۵ (برجام) تاثیر داشته باشد، نوشته بود که احتمالا ایران در اولین فرصت در روز شنبه به این درخواست پاسخ خواهد داد. تنها پاسخ اما اظهارات کاظم غریب‌آبادی، نماینده ایران در سازمان‌های بین‌المللی در وین بود. پاسخ او همراه با لحنی تند مبتنی بر این بود که ایران الزامی به تمدید توافق با آژانس ندارد.
هیچ چیزی تمدید نشده
غریب‌آبادی در گفت‌وگویی تلویزیونی با بیان اینکه اگر بحث مذاکرات در وین نبود نه تفاهم سه ماه فنی را با آژانس داشتیم و نه تداوم یک ماهه را، گفته است: «ظاهرا مدیرکل اشتباه فرض کرده و برای خود حقی قائل شده که مکررا این موضوع را پیگیری می‌کند.»
وی افزوده بود: «در پاسخی که به مدیرکل دادیم گفتیم که جمهوری اسلامی ایران ملزم به اجرای تعهدات فراتر از پادمان نیست و اگر ما داوطلبانه اقدام به ضبط این داده‌ها کردیم، به منزله این نیست که ما تعهدی نزد آژانس داشتیم و حالا شما بخواهید از آن به عنوان حق آژانس از آن یاد کنید و مکررا حق‌تان را از جمهوری اسلامی ایران مطالبه کنید.»
اظهارات امروز محمدباقر قالیباف، رئیس مجلس نیز در امتداد همین موضع بود. علیرضا سلیمی، نماینده محلات دیروز طی تذکری در صحن علنی مجلس پرسیده بود آیا شورای عالی امنیت ملی درباره توافق با آژانس تصمیمی گرفته که از آن اطلاع نداریم؟
قالیباف در پاسخ گفته بود: «پس از زمان سه ماهه‌ای که گذشت، هیچ چیزی تمدید نشده و پس از آن هیچ کدام از موضوعاتی که در داخل ضبط شده، هیچ‌وقت به آژانس داده نمی‌شود و در اختیار جمهوری اسلامی ایران است.»
قالیباف در پاسخ به تذکر علیرضا سلیمی درباره تمدید توافق با آژانس گفت: پس از زمان سه ماهه‌ای که گذشت، هیچ چیزی تمدید نشده و پس از آن هیچ کدام از موضوعاتی که در داخل ضبط شده، هیچ‌وقت به آژانس داده نمی‌شود
او تاکید کرده بود که قانون اقدام راهبردی برای لغو تحریم‌ها «دقیقاً در حال اجراست.»
همه چیز وابسته به مذاکرات در وین است
تعلل ایران برای پاسخگویی رسمی درباره تصمیمش و این دست اظهارات، نگرانی‌هایی را پیرامون پیشبُرد مذاکرات در وین و همینطور انحراف پرونده هسته‌ای از وین به شورای امنیت ایجاد کرده است. حتی دوستان روس ایران نیز خواستار تمدید توافق با آژانس شده‌اند. میخائیل اولیانوف، نماینده رسمی روسیه در مذاکرات وین در همین ارتباط روز شنبه در توئیتی نوشت: «آژانس هنوز پاسخ مثبت ایران را دریافت نکرده که توافقات موقت فنی همچنان ادامه داشته باشد. من امیدوارم که این پاسخ مثبت باشد تا از بروز موارد نامشخص و به دنبال آن عواقب منفی این وضعیت جلوگیری شود.»
اما دلیل این دلسردی ایران برای تمدید توافق با آژانس چیست؟ آیا تعلل آمریکا و اما و اگرهایی که وزیر خارجه آن برای احیای برجام در وین می‌آورد، منجر شده تا ایران بخواهد با این اقدام زهرچشمی بگیرد؟
طی هفته‌های اخیر هرچه مقامات ایرانی از نزدیکی توافق در وین می‌گویند، آمریکایی‌ها اما از وجود موانع جدی بر سر راه این توافق گفته‌اند. آیا ایران برای ممانعت از طولانی شدن پروسه مذاکرات در وین، تصمیم گرفته توافق با آژانس را تمدید نکند تا از آن به عنوان اهرم فشار برای پیشرفت مذاکرات استفاده کند؟
ممکن است چنین باشد اما بیشتر از چرایی آن، عواقب این تصمیم مورد تحلیل قرار گرفته است. تحلیلگران معتقدند که گزارش رافائل گروسی به شورای حکام و ادامه بی‌خبری آژانس از برنامه هسته‌ای ایران، می‌تواند پرونده ایران را برای بار دیگر به شورای امنیت و به دنبال آن فشارها و تحریم‌های آن بکشاند.
ایران اما تصمیماتش درباره آژانس را مبتنی بر وضعیت مذاکرات در وین می‌گیرد. بدین ترتیب باید گفت که تعامل ایران و آژانس، مذاکرات وین و بازگشت پرونده ایران به شورای امنیت در هم گره خورده‌اند و این تنها روند مذاکرات در وین است که می‌تواند این گره را باز کند.
دیدگاه تان را بنویسید