نفتکش ایرانی در سواحل ونزوئلا لنگر انداخت؛
تجارت تحریمی‌ها؛ انفعال آمریکا
محبوبه ولی
آیا ایران قرار است به روابط 10 سال پیش با آمریکای لاتین بازگردد؟ رابطه ایران با کشورهای آمریکای لاتین همواره رابطه‌ای سینوسی بوده است؛ گاه در اوج و گاه در فرود. آغاز این رابطه به پیش از 1979 و تاسیس سازمان اوپک برمی‌گردد که شماری از این کشورها نیز در کنار ایران عضو این سازمان بین‌المللی شدند.
گذشته از آن اما آمریکای لاتین سرزمین کاسترو و چه‌گوارا و سیمون بولیوار و چاوز و خلاصه مردمانی است که با رویکرد ضدغربی، به مبارزه با سلطه‌گری آمریکایی شهره‌اند. همین شهرت مایه محبوبیت آنها در ایران پس از انقلاب اسلامی شد چراکه هم انقلاب ایران و هم این کشورها، هر دو انقلابی‌هایی علیه ایالات متحده بودند؛ هرچند که انقلابی‌های آمریکای لاتین مارکسیست‌های چپگرا بودند اما به هر حال مبارزه با آمریکا به قدری برای ایران مهم بود که آنها را با افکار چپشان نیز پذیرفت.
هشت سالِ احمدی‌نژادی
این دوستی در دوران ریاست‌جمهوری محمود احمدی‌نژاد از 2005 تا 2013 به بالاترین سطح خود رسید به طوری که احمدی‌نژاد در طول دوران ریاست‌جمهوری خود هشت بار به این مناطق سفر کرد.
در آن دوره مراکز فرهنگی و مساجد شیعی در نقاط مختلف آمریکای لاتین افتتاح شد، یک شبکه تلویزیونی اسپانیایی‌زبان راه‌اندازی شد، هر روز بر تعداد جوانان تازه مسلمان شده افزوده شد، ایران برای جوانان این کشورها بورس و کار فراهم کرد و در نتیجه تمام اینها احمدی‌نژاد و دولتش آماج حملات و انتقادات بسیار بودند. حضور او در مراسم مربوط به درگذشت هوگو چاوز و حواشی آن، تمام زخم‌های سربسته را باز کرد و رئیس‌جمهور سابق متهم بود به قطع رابطه با جهان اول و دل خوش کردن به آمریکای لاتینی که ارتباط با آن نه تنها نفعی برای کشور ندارد، بلکه هزینه‌بر نیز هست.
برجام و تبی که به سردی نشست
دولت حسن روحانی اما با به سرانجام رساندن برجام، اسباب رابطه با جهان غرب را فراهم کرد. همان زمان بسیاری از تحلیلگران تاکید کردند که روابط ایران با آمریکای لاتین رو به سردی است؛ به ویژه آنکه ایران در آن هشت سال که اوج ارتباطش با این کشورها بود نیز جای پای خود را در این قاره چندان محکم نکرد و در زمینه تجاری نیز دستاورد چندانی به چنگ نیاورد.
حالا اما به نظر می‌رسد تحریم‌های دولت دونالد ترامپ دوباره ایران و سرزمین‌های لاتین را به یکدیگر نزدیک کرده است؛ هرچند که ارتباط با کشورهایی مانند آرژانتین یا برزیل همچنان محدود است و اساسا در بسیاری از کشورهای آمریکای لاتین اعتماد و دید چندان مثبتی به ایران وجود ندارد؛ اما برخی دیگر به واسطه تحریم‌ها ناگزیر از اعتماد به ایران شده‌اند.
ماجرای پنج نفتکشی که به کاراکاس گسیل شده‌اند و یکی از آنها نیز دیروز در اسکله 2 در پالایشگاه ال پالیتو ونزوئلا در غرب کاراکاس لنگر انداخت، مویدی بر همین ادعاست.
وحدت تحریمی‌ها
آمریکا برای نیکلاس مادورو نیز شمشیر را از رو بسته و ماه‌هاست که دولت مادورو زیر بار تحریم‌های دولت ترامپ، با سخت‌ترین شرایط اقتصادی دست و پنجه نرم می‌کند. سال گذشته نیز ایالات متحده سعی کرد تا با به قدرت رساندن اپوزیسیونی به نام خوان گوایدو، دولت مادورو را زمین بزند. مادورو اما همچنان ایستاده است.
ونزوئلا به واسطه تحریم‌ها با کمبود شدید سوخت مواجه است. پیش از شیوع کرونا افزون بر 170 هزار بشکه بنزین مصرف می‌کرد اما این میزان اکنون به روزانه 40 هزار بشکه در روز رسیده است. شرکت دولتی نفت ونزوئلا نیز سال گذشته از سوی ایالات متحده آمریکا تحریم شد.
در این شرایط ایران چندی پیش پنج کشتی به نام‌های «فورچون»، «فارست»، «فاکسون»، «پتونیا» و «کلاول» حامل 170 هزار تن بنزین و گازوئیل با ارزش تقریبی 45 میلیون دلار را از طریق کانال سوئز، دریای مدیترانه و اقیانوس اطلس راهی سواحل ونزوئلا کرد.
در تمام طول مدتی که این پنج نفتکش آب‌های بین‌المللی را می‌پیمودند، آمریکا نسبت به برخورد با آنها هشدار می‌داد و تاکید می‌کرد که اجازه نخواهد داد این نفتکش‌ها به ونزوئلا برسند. دیروز اما از میان آن پنج نفتکش، نفتکش «فورچون» با 43 میلیون لیتر بنزین به کاراکاس رسید. چهار کشتی دیگر نیز به زودی به سواحل ونزوئلا خواهند رسید. آنطور که منابع خبری گفته‌اند ناوهای جنگی ونزوئلا، نفتکش ایرانی را اسکورت می‌کردند تا به سلامت پهلو بگیرد.
از میان پنج نفتکش ایرانی، نفتکش «فورچون» با 43 میلیون لیتر بنزین به کاراکاس رسید. چهار کشتی دیگر نیز به زودی به سواحل ونزوئلا خواهند رسید. آنطور که منابع خبری گفته‌اند ناوهای جنگی ونزوئلا، نفتکش ایرانی را اسکورت می‌کردند تا به سلامت پهلو بگیرد
شبکه روسی «راشاتودی» نیز گزارش داده که به نظر می‌رسد حداقل یک فروند کشتی آمریکایی با نام «آدام جوزف» در تعقیب نفتکش ایرانی بوده که بعد از وارد شدن به منطقه ویژه اقتصادی ونزوئلا، دست از تعقیب برداشته است.
برخی دیگر از رسانه‌ها نیز از استقرار انواع سامانه‌های موشکی ارتش ونزوئلا و آماده‌باش نظامی و نیروی هوایی این کشور برای واکنش نشان دادن به اقدام نابخردانه آمریکا علیه نفتکش‌های ایرانی عازم ونزوئلا خبر دادند.
احساس ترامپ چیست؟!
با توجه به تهدیدات آمریکا، به مقصد رسیدن نفتکش‌های ایرانی طی دو روز گذشته، بازتاب گسترده‌ای در رسانه‌های جهان پیدا کرد. روزنامه «رأی الیوم» در همین باره نوشت: «نمی‌دانیم احساس دونالد ترامپ رئیس‌جمهور آمریکا که پیگیر رسیدن نخستین نفتکش ایرانی به یکی از بندرگاه‌های ونزوئلاست، چیست؟ اقدامی که چالش قوی برای تهدیدهای وی و شکست محاصره ظالمانه‌ای است که به ونزوئلا تحمیل کرده، ولی خوب می‌دانیم که احساس فرد شکست‌خورده خوار شده را دارد.»
این روزنامه ادامه داد: «رئیس‌جمهور متکبر و زورگوی آمریکا به خوبی پی برده است که ایران هر تهدیدی کرده، آن را عملی کرده است و می‌داند زمانی که حسن روحانی، رئیس جمهوری اسلامی ایران، به دولت آمریکا نسبت به هر گونه مزاحمت برای نفتکش‌های ایرانی، هشدار داد، پاسخ ویرانگری به هر گونه اقدام آمریکا خواهد داد.»
گراسیاس ایران
علاوه بر این بازتاب‌های تحسین‌آمیز، در کاراکاس اما هشتک #GraciasIran به معنی «تشکر ایران» ترند اول توئیتر شده است. خود نیکلاس مادورو نیز در رسانه دولتی ونزوئلا از ایران تشکر کرد و دو کشور ایران و ونزوئلا را دارای «مردمانی انقلابی» دانست که «هرگز در برابر امپراتوری آمریکای شمالی به زانو در نخواهند آمد.» وزیر نفت ونزوئلا نیز در پیامی توئیتری نوشت: «همکاری ایران و ونزوئلا در حوزه انرژی بر مبنای تبادلات علمی و توسعه سازنده صنعت هیدروکربن بنا شده است. این تجربه همچنین ما را به عنوان کشورهای عضو اوپک متحد می‌کند. ممنون برادران!»
نه تنها مقامات ونزوئلا، بلکه رئیس‌جمهور کوبا نیز حمایت خود را از این اقدام اعلام کرده است. میگل دیاز کانل در همین ارتباط با اشاره به تحریم آمریکا که منجر به کمبود بنزین در ونزوئلا شده، در توئیتر خود نوشت: «ورود نفتکش ایرانی محاصره غیرقابل قبول و جنایتکارانه‌ای که توسط ایالات متحده آمریکا به ونزوئلا تحمیل شده است را شکست داد.»
از آن سو، مقامات آمریکایی همچنان تهدید می‌کنند که پیگیر کمک سوختی ایران به ونزوئلا هستند و واکنشی متناسب را نسبت به آن نشان خواهند داد.
بازگشت به «لاتینو» و چالش‌های آن
مقامات دولت‌های نهم و دهم اما با استقبال از این موفقیت، بر ارتباط بیشتر با کشورهای لاتین تاکید می‌کنند. رامین مهمانپرست، سخنگوی وزارت امور خارجه در دولت محمود احمدی‌نژاد و لطف‌الله فروزنده، معاون پارلمانی دولت دهم، هر دو روز گذشته در مصاحبه با خبرگزاری مهر بر این موضوع تاکید کرده و گفته‌اند که گسترش روابط با آمریکای لاتین باید در اولویت باشد.
شبکه روسی «راشاتودی» گزارش داده که به نظر می‌رسد حداقل یک فروند کشتی آمریکایی با نام «آدام جوزف» در تعقیب نفتکش ایرانی بوده که بعد از وارد شدن به منطقه ویژه اقتصادی ونزوئلا، دست از تعقیب برداشته است
این تاکیدات در حالی است که ارتباط با کشورهای آمریکای لاتین مشکلات خاص خود را دارد؛ برای نمونه چالش جغرافیا و هزینه‌های بالای حمل و نقل، تک محصولی بودن تجارت با بسیاری از این کشورها و یا مثلا بی‌ثباتی سیاسی و اقتصادی در کشوری مانند ونزوئلا.
با این حال به نظر می‌رسد شرایط تحریم و از دست دادن بسیاری دیگر از بازارها، ایران را ناگزیر از بازگشت به آمریکای لاتین کرده است.
دیدگاه تان را بنویسید