دعوا بر سر مرجعیت نوه آیت‌الله بروجردی

«مگر می‌شود هر روز یک نفر ادعای مرجعیت کند. اگر چنین فردی تابلو هم بزند، تابلویش را پایین می‌آوریم؛ هیچ تعارفی هم نداریم، چون مرجعیت نمی‌تواند بازیچه باشد. چهار، پنج مرجع داریم که از طرق شرعی مرجع شده‌اند، کافی هستند. همه که نباید فقیه و مرجع بشوند!» این اظهاراتی است که دیروز به آیت‌الله یزدی منتسب شد و این پرسش را به وجود آورد که آیا مرجعیت نیز مانند اقتصاد و سیاست انحصاری است؟!

محبوبه ولی

دعوا بر سر آیت‌الله علوی بروجردی است. دیروز بخشی از اظهارات آیت‌الله یزدی، عضو فقیه شورای نگهبان و رئیس جامعه مدرسین حوزه علمیه قم در دیداری که یکشنبه گذشته با مسئولان مرکز بسیج اساتید و نخبگان حوزه علمیه قم داشت، در فضای مجازی منتشر شد. 

منابع غیررسمی در این باره گفتند که آیت‌الله یزدی در آن دیدار علاوه بر انتقادات تندی که علیه حسن روحانی و صادق آملی لاریجانی داشته، خطاب به آیت‌الله علوی بروجردی نیز گفته است: «بعضی اگر یک روزی رسما اعلام مرجعیت کنند، اگر زنده باشم، رسماً جلویشان را می‌گیرم و اعلام رسمی هم می‌کنم؛ واقعا در حوزه چه کسی باید با این مساله برخورد کند؟! نوه مرجع بودن که دلیل شرعی برای مرجعیت نیست؛ کسی نگفته هرجا فلانی نوه مرجع شد، می‌تواند مرجع باشد. اگر توان علمی کسی محرز نشود و وارد این عرصه شود، مجبور می‌شوم رسما اعلام کنم که ایشان حق ادعای مرجعیت ندارند؛ چون هیچ جایی توان علمی او را تایید نمی‌کند.» حالا این اظهارات مانند نامه تندی که آیت‌الله یزدی پاییز پارسال به آیت‌الله موسی شبیری زنجانی، از مراجع عظام تقلید به دلیل دیدار این مرجع بزرگ با محمدخاتمی نوشته بود، حاشیه‌ساز شده است. 

البته روابط عمومی جامعه مدرسین حوزه علمیه قم دیروز بیان این سخنان از سوی آیت‌الله یزدی را تکذیب کرد، اما آیت‌الله مرتضی مقتدایی از اعضای جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، در مورد آن به ایرنا گفت: «آقای یزدی این گونه مطالب را که در ذهنشان بود گاهی در جلسات جامعه مدرسین مطرح می‌کردند و حالا علنی آن را بیان کرده‌اند. اگر با من مشورت می‌شد می‌گفتم طرح علنی این مسائل به مصلحت نیست، ولی حالا خودشان صلاح دیدند. ولی من در این قضیه به‌طورکلی وارد نمی‌شوم.»

آقایان از میزان محبوبیت خود بی‌خبرند!

بعد از انتشار این اظهارات، انتقادهای تندی متوجه آیت‌الله یزدی شد. تندترین واکنش از سوی محمدرضا زائری بود. او در صفحه اینستاگرام خود به کنایه نوشت: «تاکنون فکر می‌کردیم آقایان از جامعه بی‌خبرند و میزان محبوبیت و جایگاه اجتماعی خود در افکار عمومی اطلاعی ندارند، اما الآن معلوم شده که اصلا از تاریخ روحانیت و حوزه‌های علمیه نیز آگاه نیستند! در طول قرن‌ها کجا مرجع تقلید مردم با دستور و فرمایش تعیین شده؟ در طول قرن‌ها کجا کسی یا نهادی به مردم گفته که از چه کسی تقلید بکنند و از چه کسی تقلید نکنند؟» وی ادامه داد: «اگر هوش و دانش ارتباط مؤثر با مردم ندارید، اگر ذوق و ظرافت زیبا حرف زدن ندارید، اگر حوصله و طاقت زحمت کشیدن و تلاش کردن و عرق ریختن برای جلب دل‌های مردم را ندارید، صادقانه و صریح به ناتوانی خود اعتراف کنید و زبان به کام بگیرید!»

آیت‌الله بروجردی؛ مرجع آینده ما

زائری در یادداشت اینستاگرامی خود به تندی نوشت: «آقایان شما که همه چیز را نابود کردید! دین مردم را از آنان گرفتید و باور‌های مردم را به باد دادید! شما را به خدایی که می‌پرستید بگذارید همین چهار نفر و نصفی که تقلید می‌کنند و خمس می‌دهند و التزام دینی دارند برای آینده اسلام باقی بمانند.»

او همچنین درباره آیت‌الله علوی بروجردی تاکید کرد: «راستش اگر تا حالا تردیدی هم در شایستگی حضرت آیت‌الله علوی بروجردی داشتم با صحبت‌های آقای یزدی اطمینان کامل پیدا کردم که مرجع آینده ما حضرت آیت‌الله علوی بروجردی هستند و مورد اقبال قرار خواهند گرفت!»

اظهارات آیت‌الله یزدی، صرفا «سیاسی» است

واکنش دیگر مربوط به حجت‌الاسلام مرتضی جوادی آملی، مدرس حوزه علمیه قم بود که اظهارات آیت‌الله محمد یزدی را «صرفا سیاسی» و «غیرمفید» دانست و گفت: «اینگونه صحبت‌ها جز ایجاد تنش برای نظام و حوزه و روحانیت نخواهد داشت و فکر نمی‌کنم دامن زدن به این صحبت‌ها بتواند خیلی موثر باشد.» 

او درباره آیت‌الله علوی بروجردی نیز اظهار کرد: «جایگاه، خاندان، شخصیت علمی و فرزانگی حضرت آیت‌الله علوی بروجردی ذاتا نشانگر چهره دینی، علمی و فقاهتی ایشان است و حتما شخصیت سنجیده، فرزانه و حکیمی هستند که اقدامشان جز بر اساس صلاح دین و صلاح حوزه‌های علمیه نیست.»

محمدرضا زائری: آقایان شما که همه چیز را نابود کردید! دین مردم را از آنان گرفتید و باور‌های مردم را به باد دادید! شما را به خدایی که می‌پرستید بگذارید همین چهار نفر و نصفی که تقلید می‌کنند و خمس می‌دهند و التزام دینی دارند برای آینده اسلام باقی بمانند

مرجعیت ضرب و زوری!

آیت‌الله محسن غرویان، از دیگر مدرسان حوزه علمیه قم نیز با تأکید بر اینکه به ضرب و زور مرجعیت درست نمی‌شود و یا جلو آن گرفته نمی‌شود، گفت: «متأسفانه بعضی افراد تندرو و افراطی به نام انقلابی‌گری حتی فرمایشات مقام معظم رهبری را نادیده می‌گیرند و می‌خواهند که جلوتر از ایشان حرکت کنند. تجربه گذشته نشان داده که اینها نه‌تنها اثری ندارد، بلکه نتیجه معکوس دارد.»

وی با تأکید بر اینکه نمی‌شود جلوی مرجعیت کسی را گرفت، گفت: «مرجعیت مقامی است که رابطه مستقیم با توده مردم دارد. مردم وقتی قلبا به علم و تقوای شخصی رجوع کنند آن شخص مرجع می‌شود. مرجع به معنای محل رجوع است. مردم در امور دینی به علمای مورد اعتماد خود رجوع می‌کنند. کسی هم نمی‌تواند جلوی این موضوع را بگیرد. چون یک امر قلبی و باطنی است.»

نوه «حاج آقا حسین بروجردی»

واکنش‌ها بین سیاسیون و در فضای مجازی نیز نسبت به این موضوع بسیار بود؛ اما آیت‌الله علوی بروجردی کیست که مرجعیتش آیت‌الله یزدی را چنین برافروخته است؟ او با نام کامل سید محمدجواد علوی طباطبایی بروجردی، از مجتهدین شیعه، مدرس درس خارج فقه و اصول در حوزه علمیه قم و نوه دختری آیت‌الله سید حسین بروجردی است. سید حسین بروجردی نیز برای خیلی‌ها نیاز به هیچ گونه معرفی ندارد چراکه سال‌های متمادی از مراجع طراز اول شیعه بود و آوازه‌اش در تمام ایران چنان پیچیده بود که بسیاری از مردم خمس و زکات خود را فقط به مرجعی می‌دادند که او را با نام «حاج آقا حسین بروجردی» می‌شناختند.

بعد از فوت وی، آیت‌الله محمدجواد علوی بروجردی تولیت بیت، موقوفات و مسؤلیت کلیه مراکز و اماکن وابسته به پدر بزرگش (سید حسین بروجردی) را برعهده گرفت و اکنون یکی از روحانیون سنتی شیعه و از فضلای قم محسوب می‌شود. 

آیت‌الله یزدی: بعضی اگر یک روزی رسما اعلام مرجعیت کنند، اگر زنده باشم، رسماً جلویشان را می‌گیرم و اعلام رسمی هم می‌کنم؛ نوه مرجع بودن که دلیل شرعی برای مرجعیت نیست؛ کسی نگفته هرجا فلانی نوه مرجع شد، می‌تواند مرجع باشد

اما او مواضعی دارد که در تقابل با اندیشه آیت‌الله یزدی قرار می‌گیرد. این مواضع و اظهارات باعث شده تا از او به‌عنوان یک روحانی نواندیش یاد کنند؛ مواضعی مانند افتخار به کوروش، انتقاد به تصمیم‌گیری‌های فرهنگی در حاکمیت و حوزه علمیه و مخالفت با صرف بودجه‌های دولتی برای اداره حوزه‌های علمیه و ... 

آیت‌الله علوی بروجردی تابستان پارسال با چاپ توضیح المسائل، رسما اعلام مرجعیت کرد، اما قدرت گرفتن او و اندیشه‌هایش حتی اگر به دور از فضای سیاسی و صرفا به عنوان یک مرجع دینی باشد، قطعا به مذاق جریانی که آیت‌الله یزدی منتسب به آن است، خوش نخواهد آمد. بدین ترتیب اینگونه دعوای مرجعیت بالا گرفته و حاشیه‌ای جدید بر حواشی آیت‌الله یزدی افزوده است.