کمک به فقیر از جیب بینوا

نسرین هزاره مقدم

موضوع عیدی پایان سال بازنشستگان کارگری، مساله‌ای مهم و جنجالی است. سال‌هاست بازنشستگان تحت پوشش سازمان تامین اجتماعی که تعداد آنها حدوداً ۴.۵ میلیون نفر است و نماینده ۴.۵ میلیون خانواده در کشور محسوب می‌شوند، خواستار همسان‌سازی عیدی خود با شاغلان هستند.

مطابق قانون، عیدی بازنشستگان کارگری با تصویب هیات دولت و با ابلاغ مدیرعامل سازمان تامین اجتماعی پرداخت می‌شود اما در سال‌های گذشته، میزان آن همیشه برابر با عیدی دریافتی کارمندان و بازنشستگان زیرمجموعه دولت بوده است. از همین رو هفدهم بهمن ماه «میرهاشم موسوی» مدیرعامل سازمان تامین اجتماعی در ارتباط با مبلغ عیدی و همچنین زمان پرداخت آن به بازنشستگان خاطرنشان کرد: ما منتظر مصوبه هیأت دولت هستیم و به محض اینکه این مصوبه به سازمان تأمین اجتماعی ابلاغ شود، فرآیند پرداخت آن انجام می‌شود. همچنین در ارتباط با مبلغ آن نیز منتظر تصمیم هیأت دولت هستیم.

با این حال، همیشه عیدی بازنشستگان کارگری، برابر با عیدی کارمندی بوده است. در چنین شرایطی، یکی از مهم‌ترین مطالبات بازنشستگان تامین اجتماعی، افزایش عیدی پایان سال به اندازه کارگران شاغل است.  بازنشستگان می‌گویند وقتی میزان افزایش مستمری سالانه ما، کارگری و براساس مصوبات مزدی شورای عالی کار تعیین می‌شود و هیچ‌یک از امتیازات کارمندان دولت به ما تعلق نمی‌گیرد، چرا در پایان سال ما را کارمند در نظر می‌گیرند و بسیار کمتر از یک حقوق کامل و تقریباً یک‌سوم کارگران شاغل به ما عیدی می‌پردازند. این ناهماهنگی و سیاست‌های یک بام و دو هوا، مخالف حقوق مزدی بازنشستگان است.

قانون مصوب سال ۱۳۷۰ مجلس، تکلیف میزان عیدی کارگران شاغل را روشن کرده است. طبق این قانون حداقل عیدی، 60روز حداقل دستمزد روزانه و حداکثر آن، 90روز حداقل حقوق روزانه کارگران است. با این حساب، حداقل عیدی امسال، ۵میلیون و ۳۱۰هزار تومان و حداکثر عیدی، ۷میلیون و ۹۶۶هزار تومان است.

طرحی برای همسان سازی

 که مبنای عادلانه ندارد

با این تفاسیر، همسان‌سازی عیدی بازنشستگان و شاغلان، یک مطالبه اساسی و جدی است که تمام بازنشستگان کارگری کشور در پیگیری آن شریک هستند اما طرحی که اخیراً به پیشنهاد برخی فعالان کارگری خراسان رضوی به کمیسیون اجتماعی مجلس تحت عنوان «همسان‌سازی عیدی بازنشستگان با شاغلان» پیشنهاد شده، مبنای عادلانه و درستی ندارد.

 پیشنهاد شده که 20درصد از عیدی و پاداش ۱۴میلیون کارگر شاغل تامین اجتماعی کاسته شود و از منابعی که به این ترتیب به دست می‌آید، به همسان‌سازی عیدی بازنشستگان تامین اجتماعی پرداخته شود

هفدهم بهمن ماه، یک فعال حوزه کار از ارسال طرح پیشنهادی همسان‌سازی عیدی بازنشستگان تامین اجتماعی به وزارت کار توسط کمیسیون اجتماعی مجلس خبر داد.

او گفت: براساس آخرین اخبار و اطلاعات و پیگیری‌های صورت گرفته از سوی اعضای کمیسیون اجتماعی و نمایندگان مشهد و کلات، مطلع شدیم که کمیسیون به دلیل آنکه تصمیم‌گیری در خصوص حقوق و دستمزد شاغلان تامین اجتماعی برعهده شورای عالی کار است، این طرح را به وزارت کار ارسال کرده تا از سوی شرکای اجتماعی و اعضای شورای عالی کار مورد بررسی قرار گیرد. پیشنهاد کردیم با توجه به آنکه ۱۴میلیون کارگر شاغل تامین اجتماعی داریم که به سازمان بیمه‌پردازی می‌کنند، از میران عیدی و پاداش آنها ۲۰درصد حق بیمه کسر شود که ۱۳درصد آن سهم کارفرما و ۷درصد سهم کارگر است. اگر کارگران بدانند که در دوران بازنشستگی عیدی کارگری می‌گیرند، قطعا از این طرح استقبال می‌کنند.«دست کردن در جیب کارگران فقیر برای افزایش درآمد بازنشستگان فقیر» این تعبیر «حسن صادقی» رئیس اتحادیه پیکسوتان جامعه کارگری در ارتباط با طرح مطرح در کمیسیون اجتماعی مجلس می‌گوید و معتقد است نباید به خاطر افزایش عیدی بازنشستگان از حقوق حقه کارگران شاغل کاست.

کسر 20درصد حق بیمه از عیدی و پاداش پایان سال کارگران شاغل و افزودن به عیدی کارگران بازنشسته از این محل، گرچه توسط فعالان کارگری خراسان رضوی به نمایندگان این استان در مجلس ارسال شده اما کانون شوراهای استان خراسان رضوی نیز این طرح را قبول ندارد.«احسان سهرابی» فعال کارگری و دبیر کانون هماهنگی شوراهای استان خراسان رضوی نیز درباره این طرح می‌گوید: درباره طرح افزایش عیدی و پاداش بازنشستگان و ارائه آن توسط نمایندگان مشهد در مجلس که کمیسیون اجتماعی آن را در دستور کار قرار داده، باید اذعان کرد هیچ‌کس با افزایش عیدی پرداختی به بازنشستگان مخالف نیست اما این طرح معایب بسیار دارد. کارگران تنها وجه تمایزی که با کارمندان دولت دارند، همین مصوبه مجلس است که مبنای محاسبه عیدی را 60 تا ۹۰ برابر حداقل دستمزد روزانه مشخص کرده است. متاسفانه همین تمایز منجر شده که مستخدمین دولت غبطه خورده و در فضای رسانه‌ای مدام این تمایز را مطرح می‌کنند اما اینکه از عیدی شاغلان 20درصد کم کنند و به بازنشستگان بدهند، اصلاً مورد قبول نیست.

درست است که وضعیت مالی سازمان تامین اجتماعی خوب نیست اما وضعیت معیشتی و مالی جامعه کارگری از آن هم خراب‌تر است، لذا درست نیست منابع عیدی بازنشستگان از جیب خالی کارگران تامین شود

او اضافه می‌کند: بازنشستگان ۳۰ تا ۳۵سال بیمه پرداخته‌اند و از محل این حق بیمه‌ها، شرکت‌های سرمایه‌گذاری شستا ایجاد شده که پشتوانه این صندوق بین‌النسلی و حمایتی است. از محل سود این شرکت‌ها باید عیدی بازنشستگان تامین شود نه از جیب کارگران شاغل! اگر سیاست‌های غلطی در شستا حاکم است باید اصلاح شود و انضباط مالی برقرار و جلوی هزینه‌های غیرمتعارف گرفته شود. بازنشسته ۳۰ سال حق بیمه پرداخته تا امروز از آن بهره ببرد و دغدغه‌ای برای همسان‌سازی و افزایش عیدی نداشته باشد حال چرا می‌خواهند از عیدی کارگر شاغل حداقل‌بگیر که تنها امیدواری یک خانواده در شب عید است، بکاهند؟

سهرابی تاکید می‌کند که کانون شوراهای اسلامی کار خراسان رضوی با این طرح پیشنهادی به شدت مخالف است و جالب اینجاست که فعالان صنفی کارگران و بازنشستگان و هیچ‌کدام از تشکل‌های صنفی موجود، حامی این طرح نیستند. وی می‌گوید: دولت یا سازمان تامین اجتماعی باید بار افزایش عیدی بازنشستگان را بر دوش بکشد نه کارگر شاغل و حداقل‌بگیری که تنها امیدش چند میلیون عیدی و پاداش پایان سال است. کسر ۲۰درصد از عیدی و پاداش به عنوان حق بیمه، یعنی کم شدن حداقل یک میلیون تومان از دریافتی پایان سال یک خانواده کارگری.حسن صادقی نیز در انتقاد از این طرح می‌گوید: آنچه در قانون کار به عنوان مزد و مزایای مزدی تعریف شده، مشمول دریافت حق بیمه می‌شود. عیدی پایان سال، جزو مزایای مزدی قانون کار نیست و تاکنون نیز مشمول کسر حق بیمه نبوده و از این به بعد هم نباید باشد. حال آقایان می‌خواهند با دست کردن در جیب کارگر حداقل‌بگیر، منبعی برای افزایش عیدی بازنشسته پیدا کنند و این اصلاً عادلانه نیست.

صادقی معتقد است باید از محل سرمایه‌گذاری‌های سازمان تامین اجتماعی، منابع لازم برای پرداخت حداقل یک ماه حداقل حقوق به عنوان عیدی بازنشستگان فراهم شود. او در توضیح بیشتر می‌گوید: سازمان باید از درآمدهای املاک و مستغلات خود یا از محل شرکت‌های شستا و سود سهام شرکت‌هایی که در اختیار دارد، منابع ریالی برای پرداخت یک ماه حداقل حقوق به عنوان عیدی بازنشستگان تامین کند. درست است که وضعیت مالی سازمان تامین اجتماعی خوب نیست اما وضعیت معیشتی و مالی جامعه کارگری از آن هم خراب‌تر است و لذا درست نیست منابع عیدی بازنشستگان از جیب خالی کارگران تامین شود.او با بیان اینکه «با حرکت‌های پوپولیستی نباید به دنبال رای جمع کردن و رضایت جامعه هدف بود»، می‌افزاید: طرح‌های نمایندگان مجلس باید به گونه‌ای تدوین شود که ذینفعان و جامعه هدف ضرر نکنند. صادقی اضافه می‌کند: «به سازمان پیشنهاد داده‌ایم سالی یک ماه حداقل حقوق از محل سود شرکت‌های سرمایه‌گذاری به بازنشستگان به عنوان عیدی بپردازد. درصدی برای بنگاه‌های اقتصادی زیرمجموعه خود تعیین کنند که آخر سال برای پرداخت عیدی کنار گذاشته شود یا می‌توانند از دولت بخواهند که پرداخت بخشی از عیدی بازنشستگان مثلاً ۳۰ یا ۴۰درصد منابع عیدی را از محل درآمدهای عمومی تامین کند. از محل برداشت از عیدی و پاداش شاغلان که نمی‌توان به بازنشستگان عیدی پرداخت. عیدی و پاداش مشمول حق بیمه نیست و نمی‌توان 20درصد از دریافتی ناچیز کارگران زیر خط فقر به این بهانه کاست».