سیدمحمد میرزامحمدزاده

همچنان که رهبر مخالفان ونزوئلا، خوان گوایدو، نتوانست هدف هفته گذشته خود را تیک بزند و خیزش نظامیان را برای به قدرت رسیدن در کشور مشوش ونزوئلا رقم بزند، متحدانش در واشنگتن نه تنها وفاداری سربازان به نیکلاس مادورو را عامل این شکست دانستند، بلکه فشار نیروهای کوبایی حاضر در این کشور را نیز سرزنش کردند و آن را مسبب شکست گوایدو برشمردند.

روز سه‌شنبه (دهم اردیبهشت ماه)، خوان گوایدو در پایگاه هوایی لاکارلوتا، در حومه کاراکاس حضور یافت و با بیان اینکه ارتش دیگر به نیکلاس مادورو، رئیس‌جمهور چپگرای ونزوئلا وفادار نیست، عنوان کرد که عملیات آزادی ونزوئلا آغاز شده است؛ اما این آرزو به شکست انجامید و خشم مقامات واشنگتن را بر‌انگیخت. اگرچه مقامات آمریکایی کار این کودتا را تمام شده دانستند و همگی به لفاظی و تهدید عاملان این شکست پرداختند؛ اما گوایدو بر ادامه راه خود پافشاری ‌کرد و از مردم خواست که با حضور در خیابان‌ها این عملیات را به سرانجام برسانند؛ اقدامی که جز درگیری‌های پراکنده و زد و خوردهایی که منجر به کشته و زخمی شدن تعداد اندکی از مردم و نیروهای نظامی شد، حاصلی در پی نداشت.

واشنگتن پست در مطلبی با طرح این سوال که، چند سرباز کوبایی در ونزوئلا هستند، 20 هزار یا صفر نفر؛ به بررسی ادعای واشنگتن در این‌باره پرداخته است. این روزنامه آمریکایی مطلب خود را با حرف‌های جان بولتون، مشاور امنیت ملی آمریکا آغاز می‌کند و می‌نویسد: من فکر می‌کنم ترس از عدد 20 تا 25 هزار نیروهای امنیتی کوبایی حاضر در این کشور عامل جلوگیری از چرخش سربازان ونزوئلایی به سمت گوایدو است. با این حال مقامات کوبا به این سخنان بولتون در روز سه‌شنبه (دهم اردیبهشت ماه) واکنش نشان دادند و نه تنها این حرف‌ها را به چالش کشیدند، بلکه مطالبی کاملاً خلاف آن را عنوان کردند.

کارلوس فرناندز دو کوسیو، ژنرال ارشد روابط آمریکا در کوبا، روز چهارشنبه (یازدهم اردیبهشت ماه) به اسوشیتدپرس در آمریکا گفت: هیچ سرباز کوبایی در ونزوئلا وجود ندارد. کوبا نه در عملیات‌های نظامی و نه در عملیات‌های امنیتی ونزوئلا مشارکت ندارد. اتهامات مشارکت خارجی‌ها در بحران ونزوئلا از سوی دو طرف درگیر ماجرا، موضوع جدیدی نیست. پس از شکست خیزش‌ها در روز سه‌شنبه، مایک پمپئو، وزیر امور خارجه آمریکا، عنوان کرد که مقامات روس مادورو را ترغیب کردند که به جای فرار، در کشور بماند. در مقابل، مقامات ونزوئلایی، ایالات‌متحده آمریکا را به حمایت از اقدام برای کودتا که از سوی گوایدو ترتیب داده شده بود، متهم کردند.

اما اثبات یا رد اتهامات مربوط به حضور نیروهای امنیتی کوبایی در ونزوئلا باید ساده‌تر از این حرف‌ها باشد؟ اصلاً چطور می‌توان 20 تا 25 هزار سرباز را در کشوری پنهان کرد؟

مقامات سابق آمریکایی عنوان می‌کنند که شاید شرایط خاکستری باشد؛ نه آنچنان سیاه که آمریکا می‌گوید و نه سفید آنطور که کوبا مدعی است. فرناندو کاتز، کسی که زمانی مشاور ارشد اچ.آر مک‌مستر، مشاور امنیت ملی اسبق آمریکا بود و به عنوان مدیر بخش آمریکای جنوبی شورای امنیت ملی این کشور فعالیت می‌کرد، گفت: سخت است که به درستی چیزی را بگوییم. حقیقت احتمالاً چیزی در میان این دو ادعا است.

اتهامات مشارکت خارجی‌ها در بحران ونزوئلا از سوی دو طرف درگیر ماجرا، موضوع جدیدی نیست. پس از شکست خیزش‌ها در روز سه‌شنبه، مایک پمپئو، وزیر امور خارجه آمریکا، عنوان کرد که مقامات روس مادورو را ترغیب کردند که به جای فرار، در کشور بماند

به‌‌رغم وجود ابهامات بسیار در این موضوع، دونالد ترامپ کوبا را با اتهام حضور نیروهای امنیتی در ونزوئلا، تهدید به ممنوعیت‌های کامل و بالاترین سطح تحریم کرده است. وی در توئیتی که روز سه‌شنبه بعد از ناکامی کودتا نوشت، گفت: امیدوارم، تمام سربازان کوبایی بی‌درنگ و در صلح به جزیره خود بازگردند.

در واکنش به این موضوع، برونو رودریگز پاریلا، وزیر امور خارجه کوبا، ایالات‌متحده را متهم به افتراهای آشکار در مورد نقش کوبا در ونزوئلا کرد و جان بولتون را یک دروغگوی روانی برشمرد که به ترامپ اطلاعات غلط می‌دهد.

رودریگز روز سه‌شنبه در توئیتر خود نوشت: هیچ سرباز کوبایی در ونزوئلا نیست و هیچ کوبایی در هیچ عملیات نظامی یا امنیتی در آن کشور حضور ندارد. تنها کارکنان درمانی هستند که مأموریت‌های انسانی را انجام می‌دهند.

کوبا قراردادی بلندمدت برای تجارت نیروی کار موقت در ازای میلیاردها دلار پول نفت با ونزوئلا دارد. بر اساس گزارش‌های بسیار، به راستی 20 هزار کوبایی در ونزوئلا حضور دارند، اما هاوانا ادعا می‌کند که بیشتر آن‌ها دکتر و پرستار هستند، بخشی از نظام کوبا وظیفه صادرات نیروی درمانی مجرب این کشور به سرتاسر جهان در ازای دریافت پول و سایر منافع برعهده دارد. جانا تابلادا، معاون کوسیو، در هفته جاری به خبرنگاران در هاوانا گفت که همه کوبایی‌ها در ونزوئلا شهروند هستند و 94 درصد از آن‌ها در مأموریت‌های پزشکی فعالیت دارند. (بر اساس آخرین تخمین‌ها، نیروهای مسلح کوبا احتمالاً کمتر از 40 هزار نفر باشند.)

اما براساس گفته‌های مقامات نظامی پیشین ونزوئلا می‌توان دریافت که کوبایی‌ها نقش مهمی در نیروهای مسلح ونزوئلا برعهده دارند. یک سرهنگ دوم فراری ونزوئلا که در سال 2018 به ایالات‌متحده گریخته است، در مصاحبه‌ای که در ماه مارس (اسفند – فروردین) انجام شد، عنوان کرد که کوبایی‌ها در لباس شهروندان عادی به عنوان ناظران و تصمیم‌گیران برای مردم ونزوئلا عمل می‌کنند.

پزشکان کوبایی سال گذشته میلادی، در جریان انتخابات بحث‌برانگیز ریاست‌جمهوری که منجر به پیروزی نیکلاس مادورو و شروع تنش‌های این کشور شد، متهم به استفاده ابزاری از خدمات درمانی برای وادار کردن بیماران به رأی برای مادورو شدند.

با وجود همه این مسائل، دریافتن تأثیر واقعی کوبایی‌ها در ونزوئلا بسیار دشوار است. کاتز، مقام سابق شورای امنیت ملی آمریکا، گفت: هیچ شکی نیست که کوبایی‌ها بسیار به رژیم ونزوئلا کمک‌رسانی می‌کنند تا نظام مادورو همچنان بر سر قدرت بماند.

اما آیا حضور آن‌ها آنقدر قوی است که در صورت ترک آن‌ها نظام مادورو فروپاشد؟ کاتز عنوان می‌کند که از این موضوع اطمینان ندارد. وی با اشاره به دوران کاری خود در دولت ترامپ که یک‌ سال پیش با خروج مک‌مستر به پایان رسید گفت: در آن زمان ما هیچ‌وقت این موضوع را به بحث نگذاشتیم.

حامیان سیاست دولت آمریکا علیه ونزوئلا همچون مارکو روبیو، سناتور جمهوری‌خواه، این موضوع را به بحث گذاشته‌اند. روزنامه نیویورک‌تایمز در مورد ارزیابی سی‌آی‌ای گزارشی نوشته بود مبنی بر اینکه کوبا آنچنان که دولت آمریکا می‌اندیشد، در ونزوئلا حضور ندارد؛ روبیو در واکنش به این گزارش گفت که به گزارشگران رسانه‌ها دروغ گفته‌اند.

پزشکان کوبایی سال گذشته میلادی، در جریان انتخابات بحث‌برانگیز ریاست‌جمهوری که منجر به پیروزی نیکلاس مادورو و شروع تنش‌های این کشور شد، متهم به استفاده ابزاری از خدمات درمانی برای وادار کردن بیماران به رأی برای مادورو شدند

روبیو در توئیتی که روز پنج‌شنبه صبح (دوازدهم اردیبهشت ماه) منتشر کرد، نوشت: هیچ آژانس آمریکایی شک ندارد که کوبا در کنترل موثر نیروهای امنیتی ونزوئلا است. در عین حال سناتورها و سایر کسانی که چنین ادعای مشابهی را مطرح کرده‌اند، هیچ شاهدی برای حرف‌های خود ندارند. شواهدی که گویای جزئیات حضور پررنگ کوبا آنچنان که مقامات کوبایی به دنبال آن هستند، باشد.

رودریگز هفته گذشته در جریان یک نشست خبری در هاوانا گفت: من از آن‌ها دعوت می‌کنم که شواهد خود را ارائه کنند. من از آن‌ها می‌خواهم که مدارکی را در اینباره به میان بیاورند.