بررسی تغییر نام پنتاگون بر رویکرد سیاست خارجی و راهبرد نظامی آمریکا؛
«وزارت جنگ»؛ نمایش قدرت ترامپ یا تهدیدی تازه برای نظم جهانی؟
رامین پرتو
دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری آمریکا، در اقدامی غیرمنتظره و در اتاق بیضی کاخ سفید فرمانی اجرایی امضا کرد که بر اساس آن، وزارت دفاع این کشور از این پس در مکاتبات داخلی و خارجی با عنوان ثانویه «وزارت جنگ» شناخته شود. او در سخنرانی پیش از امضای فرمان گفت که «این نام به‌ویژه با توجه به شرایط کنونی جهان، بسیار مناسب‌تر است؛ چراکه ما قوی‌ترین ارتش جهان را داریم و باید پیام پیروزی و قدرت را به دشمنان مخابره کنیم.» این تصمیم جنجالی، در حالی اتخاذ شد که تغییر رسمی نام یک وزارتخانه در آمریکا نیازمند تصویب کنگره است، اما ترامپ با بهره‌گیری از اختیارات ریاست‌جمهوری، استفاده از عنوان «وزارت جنگ» را در سطح اجرایی الزامی کرد و وعده داد که پیشنهادهای قانونی لازم برای تغییر دائمی نام نیز به کنگره ارائه خواهد شد.
در این راستا باید توجه شود که ریشه تاریخی این نام‌گذاری به سال ۱۷۸۹ و زمانی که وزارتخانه‌ای با عنوان «وزارت جنگ» در آمریکا تأسیس شد، برمی‌گردد. این نام تا پایان جنگ جهانی دوم باقی ماند، اما در سال ۱۹۴۷ هری ترومن، رئیس‌جمهوری وقت، در چارچوب اصلاحات گسترده در ساختار امنیتی و نظامی، آن را به «تشکیلات ملی نظامی» تغییر داد و دو سال بعد در سال ۱۹۴۹ میلادی عنوان «وزارت دفاع» رسماً جایگزین شد. انتخاب این نام جدید در بحبوحه آغاز جنگ سرد، پیامی روشن از تغییر رویکرد آمریکا از تهاجم مستقیم به بازدارندگی و دفاع بود.
اکنون ترامپ با بازگرداندن این عنوان قدیمی، عملاً آمریکا را به دهه‌هایی بازمی‌گرداند که سیاست خارجی‌اش بر جنگ و فتح سرزمین‌ها استوار بود. این تصمیم با استقبال پیت هگست، وزیر دفاع دولت ترامپ، همراه شد. او تنها مقامی بود که بلافاصله در شبکه‌های اجتماعی عنوان خود را از «وزیر دفاع» به «وزیر جنگ» تغییر داد و گفت: «این تنها یک تغییر ظاهری نیست؛ بلکه بازگرداندن روحیه جنگجویی و پیروزی است.»
پیامهای داخلی و بین‌المللی تغییر نام پنتاگون چیست؟
ترامپ مدعی شده که این تغییر تنها یک اقدام نمادین نیست، بلکه پیام روشنی برای دشمنان آمریکا است و اعلام کرد که وزارت جنگ به معنای پیروزی است، نه صرفاً دفاع از ایالات متحده. پیت هگست نیز در اظهاراتی صریح‌تر گفت که وزارت جنگ قاطعانه خواهد جنگید. ما به دنبال حمله هستیم نه اینکه فقط دفاع کنیم و به نوعی حداکثر کشتار و نه قوانین محدودکننده را پیگری خواهیم کرد!
این مواضع به‌سرعت بازتاب گسترده‌ای در رسانه‌ها پیدا کرد؛ به عنوان نمونه روزنامه نیویورک تایمز نوشت که بازگشت به عنوان «وزارت جنگ» چیزی فراتر از نوستالژی است و پیامی تهاجمی برای جهان دارد. دیوید ای. سانگر، تحلیلگر این روزنامه، تأکید کرد در شرایطی که بازدارندگی در حوزه‌هایی چون فضا و سایبر اهمیت بیشتری یافته، ترامپ با این اقدام به عصرهای گذشته بازمی‌گردد.
از سوی دیگر، مقام‌های پیشین نظامی و امنیتی آمریکا نیز هشدار دادند که این تغییر می‌تواند اعتماد متحدان واشنگتن را خدشه‌دار کند. داگلاس لوت، سفیر سابق آمریکا در ناتو، گفت که «این تصمیم، روندها و هنجارهایی را که پس از جنگ جهانی دوم شکل گرفتند از هم می‌پاشد و هزینه زیادی برای بازسازی اعتماد متحدان در پی خواهد داشت.»
در مقابل، رسانه‌هایی مانند فاکس نیوز به نقل از مقامات دولت ترامپ مدعی شدند که این تغییر، احیای روحیه تهاجمی ارتش آمریکا را تضمین می‌کند و به کشور «جسارت لازم برای پیروزی در جنگ‌ها» را خواهد داد.
ابعاد سیاسی، اقتصادی و نظامی تصمیم ترامپ
فرمان اجرایی ترامپ تنها محدود به تغییر نام یک وزارتخانه نیست، بلکه این دستور شامل الزام همه وزارتخانه‌ها و نهادهای اجرایی فدرال برای استفاده از عنوان «وزارت جنگ» در مکاتبات خود می‌شود. همچنین، رئیس پنتاگون موظف شده تا مقدمات قانونی تغییر دائمی نام را فراهم کند اما به هر ترتیب این اقدام پیامدهای گسترده‌ای در سطوح مختلف دارد. در حوزه اقتصادی پولیتیکو در گزارش خود نوشته است که، اجرای این تغییر نیازمند بازنویسی و بازطراحی در صدها هزار سند رسمی، تأسیسات نظامی و نمادهای اداری است. از سربرگ‌ها و مهرهای رسمی تا یونیفرم‌های نظامی، تابلوهای مراکز آموزشی، تجهیزات لجستیکی و حتی اقلامی چون دستمال‌ها و جاکلیدی‌های پنتاگون باید تغییر کنند و کارشناسان تخمین زده‌اند که این روند میلیاردها دلار هزینه در پی خواهد داشت. از سوی دیگر تحلیلگران معتقدند که این تغییر در سطح بین‌المللی پیام خصمانه‌ای ارسال می‌کند و کشورهای رقیب مانند روسیه و چین احتمالاً از این اقدام به‌عنوان مدرکی برای اثبات «ماهیت تهاجمی آمریکا» بهره خواهند برد. به گفته نیکلاس برنز، سفیر سابق آمریکا در چین، پکن این تغییر را سندی معرفی خواهد کرد که آمریکا تهدیدی علیه نظم بین‌المللی است و چین در مقابل، مدافع صلح
جلوه می‌کند.
همچنین بسیاری از کشورهای متحد آمریکا که همواره با این کشور در چارچوب ناتو یا سایر پیمان‌ها همکاری داشته‌اند، نگرانند که تغییر نام به «وزارت جنگ» نشانه‌ای از تغییر دکترین دفاعی واشنگتن به سمت سیاست‌های تهاجمی‌تر باشد. این موضوع می‌تواند همکاری‌های چندجانبه را تحت فشار قرار دهد و حتی موجب افزایش تنش در روابط دیپلماتیک شود.
در داخل آمریکا نیز واکنش‌ها متضاد بوده است. آدام اسمیت، عضو کمیته خدمات نیروهای مسلح مجلس نمایندگان، این تصمیم را «نماد حماقت سیاسی» توصیف کرد و گفت: «تغییر کلمه دفاع به جنگ چه معنایی دارد؟ جز ارسال پیام وحشتناک هیچ چیز به همراه ندارد!». او در حالی این سخنان را بیان کرد که رهبران چین، روسیه و کره شمالی در نشست‌های مشترک به دنبال همکاری‌های راهبردی بودند که نگرانی‌ها درباره تضعیف جایگاه آمریکا را بیشتر کرده است.
پیامدهای احتمالی برای آینده آمریکا
واقعیت این است که بازگرداندن عنوان «وزارت جنگ» به ساختار نظامی آمریکا صرفاً یک تصمیم اداری نیست، بلکه حامل پیامهای عمیقی برای آینده سیاست داخلی و خارجی ایالات متحده است. نخستین پیام افزایش تنش‌های جهانی خواهد بود؛ به گونه‌ای که این تغییر ممکن است بهانه‌ای به دست رقبای آمریکا دهد تا تصویر تهاجمی و جنگ‌طلبانه‌ای از واشنگتن ترسیم کنند و مشروعیت اقدامات نظامی خود را افزایش دهند.
دومین پیام این اقدام ترامپ، تضعیف قدرت نرم آمریکا خواهد بود؛ چراکه یکی از ستون‌های اصلی سیاست خارجی آمریکا در دهه‌های گذشته، استفاده از قدرت نرم شامل کمک‌های بشردوستانه، حمایت از توسعه و ترویج دموکراسی بوده است و بر این اساس تغییر نام وزارت دفاع به وزارت جنگ، همراه با کاهش بودجه نهادهای توسعه‌ای و فرهنگی، نشان می‌دهد که واشنگتن بیش از پیش بر قدرت سخت متکی است.
هزینه‌های سیاسی برای ترامپ هم سومین پیام این تغییرات است؛ به صورتی که در آستانه انتخابات میان دوره‌ای کنگره، این تصمیم می‌تواند به موضوعی بحث‌برانگیز تبدیل شود. اگرچه طرفداران ترامپ آن را نشانه‌ای از قاطعیت و قدرت می‌دانند، اما منتقدان، آنرا دلیلی دیگر بر بی‌توجهی او به دیپلماسی و هنجارهای بین‌المللی تلقی می‌کنند.
چهارمین پیام هم به نیروهای نظامی خواهد بود. این تغییر می‌تواند فرهنگ و روحیه ارتش آمریکا را دگرگون کند و به‌جای تأکید بر بازدارندگی و دفاع، آموزش‌ها و دکترین نظامی بیشتر بر «تهاجم و پیروزی» متمرکز خواهد شد.
به هر ترتیب اقدام ترامپ در تغییر نام «وزارت دفاع» به «وزارت جنگ»، فراتر از یک بازی با واژه‌ها است. این تصمیم نشان می‌دهد که رئیس‌جمهوری آمریکا به دنبال تغییر رویکرد بنیادین در سیاست نظامی و خارجی کشور است؛ رویکردی که بیش از آنکه بر دفاع و بازدارندگی استوار باشد، بر جنگ، حمله و نمایش قدرت سخت متکی است. در حالی که برخی آن را احیای روحیه جنگجویی می‌دانند، بسیاری دیگر هشدار می‌دهند که چنین تصمیمی می‌تواند هزینه‌های سنگین اقتصادی، سیاسی و دیپلماتیک برای آمریکا به همراه داشته باشد.
دیدگاه تان را بنویسید