رامین پرتو

اقدامات ارتش اسرائیل در غزه اصولاً بر کشتار غیرنظامیان و پیشروی نظامی در این باریکه استوار بوده و اساساً رسانه‌ها هم همین اخبار را بعلاوه اظهارات سیاسی مقامات اسرائیل، حماس و دولت‌های دیگر پوشش میدادند؛ اما حالا رسانه و خبرنگار خود هدف عریان‌ترین حملات اسرائیل قرار گرفته است. در این راستا دفتر اطلاع‌رسانی دولتی در غزه، اعلام کرد که جنگنده‌های اسرائیل در حمله‌ وحشیانه شامگاه یکشنبه (مصادف با 10 آگوست) به چادر خبرنگاران و بمباران محل اقامت آن‌ها در نزدیکی مجتمع بیمارستانی الشفاء در شهر غزه، ۵ خبرنگار را مورد هدف قرار دادند و کشتند. بنا بر این گزارش، «انس الشریف» و «محمد قریقع» ، «ابراهیم ظاهر» (تصویر بردار)، «مؤمن علیوه» (تصویر بردار)، «محمد نوفل» (دستیار تصویر بردار) خبرنگاران کشته شده در این حمله بوده‌اند. دو نفر از افراد کشته شده، خبرنگارن شبکه الجزیره بوده‌اند. با این حساب تعداد خبرنگاران جان باخته که تاکنون در جریان جنگ در نوار غزه توسط ارتش اسرائیل کشته شده‌اند به ۲۳۷ نفر رسید. دفتر اطلاع‌رسانی دولتی در غزه از اتحادیه بین‌المللی خبرنگاران، اتحادیه خبرنگاران عرب و سازمان‌های بین‌المللی خبرنگاری و حقوق بشر در سراسر جهان خواسته تا این جنایات را محکوم کنند. در این راستا بر اساس گزارش الجزیره، علاوه بر الشریف، محمد قریقع (خبرنگار) ابراهیم ظاهر، محمد نوفل و مؤمن علیوه فیلمبرداران شبکه نیز جان باختند و اعلام کرده که در مجموع هفت نفر در این حمله کشته شدند. 

ارتش اسرائیل نیز ضمن پذیرش انجام این حمله مدعی شد که الشریفبه عنوان فرمانده یک سلول عملیاتی وابسته به حماس فعالیت می‌کرده و در پیشبرد حملات موشکی علیه غیرنظامیان اسرائیلی و نیروهای ارتش نقش داشته است. مقامات اسرائیلی ادعا کردند که اسناد و مدارکی در غزه یافته‌اند که این موضوع را اثبات می‌کند، اما مدافعان حقوق بشر این ادعا را فاقد شواهد معتبر دانسته و هدف اصلی این حمله را خاموش کردن صدای خبرنگاران می‌دانند. الجزیره با توصیف الشریف به عنوان یکی از شجاع‌ترین خبرنگاران غزه، این حمله را تلاشی ناامیدانه برای خاموش کردن صداها پیش از اشغال غزه خواند. ماه گذشته، سخنگوی ارتش اسرائیل، ویدیویی از الشریف در شبکه ایکس منتشر و او را به عضویت در شاخه نظامی حماس متهم کرده بود؛ اتهامی که ایرنه خان، گزارشگر ویژه سازمان ملل در حوزه آزادی بیان، آن را بی‌اساس و حمله آشکار به خبرنگاران خواند. 

این در حالیست که اسرائیل پیش‌تر نیز چندین خبرنگار الجزیره و اعضای خانواده‌هایشان را ترور کرده بود؛ از جمله حسام شباط در ماه مارس، اسماعیل الغول و فیلمبردارش رامی الرفی در ماه آگوست. همچنین در اکتبر ۲۰۲۳، همسر، پسر، دختر و نوه وائل الدحدوح خبرنگار ارشد الجزیره در حمله‌ای جان باختند و خود او نیز چند هفته بعد در حمله‌ای دیگر زخمی شد که منجر به جان باختن سامر ابودقّه، فیلمبردار الجزیره شد. بر اساس آمار دفتر رسانه‌ای دولت غزه، از آغاز جنگ در هفتم اکتبر ۲۰۲۳ تاکنون، اسرائیل ۲۳۷ خبرنگار را کشته است. کمیته حمایت از روزنامه‌نگاران نیز اعلام کرده که حداقل ۱۸۶ خبرنگار در این درگیری‌ها جان باخته‌اند اما اسرائیل هرگونه هدف‌گیری عمدی خبرنگاران را رد می‌کند. 

واکنش‌ها چه بود؟

اقدام اسرائیل در کشتار خبرنگار و تصویربرداران الجزیره به حدی در جامعه ملل سر و صدا به پا کرد که بسیاری از نهادها و کشورها علیه این اقدامات موضع گرفتند. اسپن بارت ایده، وزیر امور خارجه نروژ در واکنش به کشته شدن روزنامه‌نگاران و خبرنگاران در حملات اسرئیل به غزه گفت، کشتار بیش از ۲۰۰ خبرنگار و اصحاب رسانه در غزه، این شهر را به خطرناکترین منطقه برای خبرنگاران در جهان تبدیل کرده است. او همچنین بیان کرد که حملات عمدی علیه خبرنگاران در غزه به منزله حمله به آزادی بیان و برخلاف قوانین بین‌المللی است که خبرنگاران باید غیرنظامی شناخته شوند و از حمله علیه آنها به ویژه در مناطق درگیر جنگ امتناع شود. وزیر خارجه نروژ همچنین خاطرنشان کرد که حملات علیه خبرنگاران تضعیف‌کننده حق عمومی اطلاع رسانی و توانمندی و قابلیت رسانه‌ای برای مسئول شناختن عاملان تهاجم و حمله است.

ارتش اسرائیل ضمن پذیرش مسئولیت حمله به خبرنگاران الجزیره مدعی شد که الشریف به عنوان فرمانده یک سلول عملیاتی وابسته به حماس فعالیت می‌کرده و در پیشبرد حملات موشکی علیه غیرنظامیان اسرائیلی و نیروهای ارتش نقش داشته است؛ موضوعی که با تکذیب نهادهای بین‌المللی مواجه شد

از سوی دیگر محمد بن عبدالرحمان آل‌ثانی، نخست‌وزیر و وزیر خارجه قطر هم (دوشنبه) در واکنش به حمله ارتش اسرائیل به چادر چند خبرنگار در نزدیکی بیمارستان الشفاء در شهر غزه تاکید کرد که حمله عامدانه به خبرنگاران، جنایات فجیعی را که اسرائیل در نوار غزه مرتکب می‌شود، پنهان نمی‌کند. آل ثانی در ادامه اظهار کرد که این حملات ثابت می‌کند که جنایاتی که در غزه در بحبوحه ناتوانی بین‌المللی در متوقف کردن این فاجعه انجام می‌شوند، غیرقابل تصور هستند. 

وزارت خارجه قطر نیز امروز در بیانیه‌ای اعلام کرد که آل ثانی تماسی از سوی نخست‌وزیر هلند دریافت کرد و آن دو درباره شرایط موجود در غزه و اراضی اشغالی فلسطین با یکدیگر گفتگو کردند. 

شیخ احمد بن حمد الخلیلی، مفتی عمان در واکنش به ادامه حملات اسرائیل به غزه و هدف قرار دادن چادر خبرنگاران گفت که اسرائیل همچنان جنایت خود را در غزه عزیز ادامه می‌دهد و از جمله این جنایات هدف قرار دادن چادر خبرنگاران بود که به جان باختن گروهی از جمله مجاهد قهرمان انس الشریف، انجامید.

گزارشگر ویژه سازمان ملل در مورد حق آزادی بیان در واکنش به جان باختن جمعی از خبرنگاران به دست ارتش اسرائیل در نوار غزه، تأکید کرد اسرائیل با این کار می‌خواهد حوادث غزه را از چشم جهانیان پنهان کند. وی افزود اسرائیل از ترس افشا شدن، مانع ورود رسانه‌های بین‌المللی به غزه می‌شود. گزارشگر ویژه سازمان ملل در مورد حق آزادی بیان از متحدان اسرائیل خواست برای توقف کشتار در غزه، تحریم‌هایی را علیه آن اعمال کنند. وی با اشاره به جنایات اسرائیل علیه خبرنگاران در غزه خاطرنشان کرد که خبرنگاری، تروریسم نیست، بلکه یکی از شریف‌ترین حرفه‌ها است.

دیده‌بان حقوق بشر اروپا-مدیترانه تأکید کرد که ترور خبرنگاران در حمله اخیر اسرائیل در چارچوب سیاست سیستماتیک اسرائیل با هدف ساکت کردن شاهدان حقیقت صورت می‌گیرد، چیزی که بنیامین نتانیاهو، جنایتکار جنگی تحت تعقیب دیوان کیفری بین‌المللی، ساعاتی قبل از این جنایت، در کنفرانس مطبوعاتی خود سعی در انکار آن داشت.

فیلیپ لازارینی، کمیسر کل آژانس امدادرسانی و کاریابی سازمان ملل برای آوارگان فلسطینی (آنروا) نیز در واکنش به ترور خبرنگاران در غزه تصریح کرد که ارتش اسرائیل به ساکت کردن صداهایی که اقدامات شنیعش را در غزه انعکاس می‌دهند، ادامه می‌دهد. وی اظهار کرد: از زمانی که جنگ در غزه از حدود دو سال قبل آغاز شد، اسرائیل مانع از رسیدن خبرنگاران بین‌المللی برای پوشش رخدادها به صورت مستقل می‌شود. لازارینی گفت: رسانه‌های بین المللی باید وارد غزه شوند تا از اقدام قهرمانانه همکاران فلسطینی‌شان حمایت کنند. این تنها راه برای رویارویی با گمراه‌سازی رسانه‌ای در مورد حجم اقدامات شنیع اسرائیل است. 

از زمان شروع جنگ غزه، اسرائیل مانع از فعالیت خبرنگاران بین‌المللی برای پوشش رخدادها به صورت مستقل می‌شود تا بتواند بر این اساس بر تمام جنایات خود در این منطقه سرپوش بگذارد

همچنین ایوان خیل، وزیر امور خارجه ونزوئلا اعلام کرد که ونزوئلا همبستگی عمیق خود را با خانواده‌های آنها، با الجزیره و با همه روزنامه‌نگارانی که جان خود را برای شکستن محاصره رسانه‌ای و نشان دادن نسل‌کشی رژیم اسرائیل علیه مردم فلسطین به خطر می‌اندازند، ابراز می‌کند. طبق اعلام کاراکاس، قتل خبرنگاران یک جنایت جنگی است که به دنبال ایجاد وحشت و نقض حق مردم برای دانستن حقیقت است.