ترامپ و تثبیت امنیت پیرامونی اسرائیل

رامین پرتو

سفر چند ماه پیش دونالد ترامپ به عربستان سعودی، امارات و قطر اگرچه از منظر بسیاری از تحلیلگران و ناظران بین‌المللی صرفاً به عنوان یک سفر اقتصادی با محوریت جذب سرمایه خارجی به نفع واشنگتن تحلیل شد اماا در این راستا باید توجه داشت که یکی از محورهای مهم این سفر را باید دیدار او با ابومحمد الجولانی (احمد الشرع)، رئیس دولت موقت سوریه دانست. ترامپ در جریان آن سفر خود به ریاض صراحتاً اعلام کرده بود که «من دستور توقف تحریم‌ها علیه سوریه را خواهم داد تا به آنها فرصتی برای عظمت بدهم. آن‌ها سال‌هاست که سهم خود را از هجوم، جنگ و کشتار داشته‌اند و به همین دلیل است که دولت من برای اولین بار در بیش از یک دهه، اولین گام‌ها را برای بازگرداندن روابط عادی بین ایالات متحده و سوریه 

برداشته است». 

حالا با گذشت بیش از یک ماه از آن سفر و اظهارات ترامپ، او شامگاه دوشنبه فرمان اجرایی را امضا کرد که طبق آن، تحریم‌های اعمال شده بر سوریه از سوی آمریکا برداشته خواهند شد. طبق گزارش ای.بی.سی نیوز دولت آمریکا، دستور اجرایی ترامپ را راهی برای حمایت از مسیر این کشور به سوی صلح و ثبات توصیف کرده است، با این وجود کاخ سفید ضمن اذعان به عدم برداشته شدن همه تحریم‌های اعمال شده علیه سوریه، در اینباره گفته است که تحریم‌ها علیه بشار اسد، دستیاران او و متحدان ایران حفظ شده‌اند! 

در این خصوص کارولین لویت، سخنگوی کاخ سفید نیز درباره این موضوع به خبرنگاران گفت که این اقدام در تلاشی برای ترویج و حمایت از مسیر این کشور به سوی ثبات و صلح است و باید بگویم که او متعهد به حمایت از سوریه‌ای است که با ثبات، متحد و در صلح با خود و همسایگانش باشد. همچنین مارکو روبیو، وزیر امور خارجه آمریکا روز گذشته (سه‌شنبه) پس از امضای فرمان اجرایی دونالد ترامپ برای لغو تحریم‌های سوریه اعلام کرد که تعلیق کامل قانون سزار را بررسی خواهد کرد. وی با اشاره به اینکه تحریم‌های آمریکا مانعی در برابر آینده سوریه نخواهد بود گفت که لغو تحریم‌ها نشان‌دهنده آغاز فصل جدیدی برای مردم سوریه در تلاششان برای ساختن آینده‌ای امن، پایدار و موفق است. پیش از این، وزارت خزانه‌داری ایالات متحده تأکید کرده بود که «آمریکا ۵۱۸ فرد و نهاد را از فهرست تحریم‌های سوریه حذف کرده‌ است. دستور اجرایی در مورد سوریه ادامه مجازات نظام سابق سوریه، خود بشار اسد، رئیس جمهور سابق سوریه و شرکایش را تضمین می‌کند».

واسطه‌گری امنیتی ترامپ

آنچه به موازات این اقدام ترامپ و حتی در سایه عادی‌سازی روابط اسرائیل و سوریه باید موردنظر قرار بگیرد این است که دولت ترامپ مذاکرات مقدماتی برای دستیابی به توافق امنیتی احتمالی میان اسرائیل و سوریه را آغاز کرده است. آکسیوس در این خصوص به نقل از مقامات آمریکایی و اسرائیلی که نام آن‌ها فاش نشده اعلام کرده‌اند که این مقامات تأکید کردند که هدف از این مذاکرات عادی‌سازی روابط نیست، بلکه کاهش تنش و تضمین امنیت 

مرزها است. 

آکسیوس به نقل از یک مقام اسرائیلی نوشت که تل‌آویو می‌خواهد تضمین‌هایی دریافت کند که این مذاکرات به توافق صلح کامل و عادی‌سازی روابط منجر خواهد شد و البته که دستیابی به پیشرفت ملموس در مذاکرات زمان خواهد برد. 

بر اساس گزارش اکسیوس، هدف اسرائیل دستیابی به توافق‌هایی با سوریه در مراحل مختلف است که با نسخه به‌روزشده توافقنامه جداسازی نیروهای ۱۹۷۴ بین سوریه و اسرائیل آغاز می‌شود. گفته شده این توافقنامه مرزهای منطقه حائل و منطقه غیرنظامی را مشخص می‌کند و مقامات تل‌آویو معتقدند که آمریکا باید نقش میانجیگری فعال‌تری ایفا کند تا دولت جدید سوریه بتواند به طور جدی در مذاکرات مشارکت نماید.

در این راستا برخی از تحلیلگران و ناظران اعتقاد دارند که اسرائیل سرزمین‌های اشغال شده از خاک سوریه، از جمله جبل الشیخ (حرمون)، را به عنوان برگ فشار اصلی در مذاکرات در نظر می‌گیرد و مدعی شدند که تل‌آویو فقط در ازای عادی‌سازی روابط از این مناطق عقب‌نشینی خواهد کرد. مقامات آمریکایی نیز در گفت‌وگو با آکسیوس تأیید کرد که آن‌ها مذاکرات مقدماتی انجام داده‌اند و ترامپ از این مذاکرات حمایت کامل داشته است. این اظهارات پس از آن بیان شد که پیشتر، تام باراک، فرستاده ویژه آمریکا به سوریه در مصاحبه‌ای با الجزیره گفته بود که کابینه فعلی سوریه در حال انجام مذاکرات بی سر و صدا با اسرائیل درباره همه مسائل است. 

در این میان رسانه‌های عربی گزارش دادند که سوریه ممکن است در ماه‌های آینده توافقنامه عادی‌سازی روابط با اسرائیل را امضا کند؛ به عنوان مثال روزنامه الدیار لبنان به نقل از منابع سیاسی آگاه گزارش داده که امضای توافقنامه صلح توسط احمد جولانی قطعی است و فقط چند هفته یا چند ماه زمان نیاز است تا این توافق عملیاتی شود.  این در حالیست که بسیاری از هم‌قطاران نتانیاهو مانند ایتامار بن گویر، وزیر امنیت داخلی اسرائیل از صلح سراسیمه با دمشق انتقاد کرده‌اند. به هر ترتیب این اقدام دولت ترامپ می‌تواند یک نوع کنشگری مثبت به نفع امنیت پیرامونی اسرائیل قلمداد شود.