افزایش تنش میان هند و پاکستان؛ روسیه، چین، ایران و مالزی را به میانجیگری واداشت؛
دیپلماسی منطقه‌ای برای مهار دو همسایه اتمی
رامین پرتو
تنش‌های میان هند و پاکستان، دو قدرت هسته‌ای منطقه جنوب آسیا، نه تنها برای کشورهای این منطقه، بلکه برای تمام دنیا از اهمیت بالایی برخوردار است و هر روز شاهد اظهارنظر‌های متعدد از سوی مقامات کشورهای منطقه و فرامنطقه در این خصوص هستیم. این دو کشور از زمان استقلال در سال ۱۹۴۷، به دلیل اختلافات مرزی، مناقشه کشمیر، و پشتیبانی متقابل از گروه‌های شبه‌نظامی، درگیری‌های متعددی داشته‌اند و حالا بسیاری از ناظران بین‌المللی و اندیشکده‌های مطرح دنیا اعلام کرده‌اند که افزایش تنش‌ها در این منطقه می‌تواند عواقب فاجعه‌باری برای ثبات منطقه‌ای و جهانی داشته باشد و هرچه زودتر باید این روند متوقف شود.
نقش روسیه در کاهش تنش‌ها
به دلیل اهمیت این تنش، بسیاری از کشورهایی همسایه هند و پاکستان و حتی دولت‌هایی که در مجاورت این دو قدرت اتمی حضور دارند، دیپلماسی خود را برای مهار کنترل سطح تنش میان دهلی و اسلام‌آباد فعال کرده‌اند و روسیه یکی از این کشورها به شمار می‌آید. علیرغم اینکه سرگئی لاوروف، وزیر خارجه روسیه چندی پیش بر لزوم کاهش تنش میان این دو تاکید کرد و از اعلام آمادگی مسکو برای میانجیگری در این رابطه خبر داد اما روز گذشته (دوشنبه) خبرگزاری اسپوتنیک اعلام کرد که ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه، طی دعوتی از سوی نارندرا مودی، نخست‌وزیر هند، به این کشور سفر خواهد کرد. این سفر در حالی انجام می‌شود که تنش‌های هند و پاکستان به دلیل حمله تروریستی اخیر در منطقه کشمیر به اوج خود رسیده است و پوتین به عنوان یک بازیگر مهم در صحنه بین‌المللی، ممکن است نقشی میانجی‌گرانه ایفا کرده و تلاش کند تا روابط دو کشور را آرام کند. روسیه به دلیل روابط تاریخی عمیق با هر دو کشور، در موقعیت مناسبی برای وساطت قرار دارد. این کشور از یک سو با هند در حوزه‌های نظامی و انرژی همکاری‌های گسترده‌ای دارد و از سوی دیگر، رابطه‌ای دوستانه با پاکستان برقرار کرده و بر همین اساس سفر پوتین به هند می‌تواند فرصتی برای کاهش تنش‌ها و برقراری گفت‌وگوهای صلح‌آمیز باشد.
مالزی و نقش میانجیگری در بحران هند و پاکستان
دومین کشور هم مالزی است. اخیراً (دوشنبه) انور ابراهیم، نخست‌وزیر مالزی، پس از تماس تلفنی با شهباز شریف، نخست‌وزیر پاکستان، اعلام کرد که کشورش آماده است نقش میانجی را برای صلح میان اسلام‌آباد و دهلی‌نو ایفا کند. او همچنین بر حمایت مالزی از تحقیقات مستقل و شفاف درباره حمله تروریستی اخیر در منطقه کشمیر تأکید کرد که به کشته شدن ۲۶ نفر انجامید. انور ابراهیم در پیامی در شبکه اجتماعی ایکس نوشت: «مالزی در صورت نیاز، آماده ایفای نقشی سازنده است. ما بر این باوریم که روابط نزدیکمان با پاکستان و هند ما را در موضع حمایت از تلاش‌ها در راستای صلح و ثبات منطقه‌ای قرار می‌دهد». نکته اینحاست که مالزی به دلیل موقعیت جغرافیایی و اقتصادی خود در منطقه جنوب شرق آسیا، می‌تواند نقش مؤثری در کاهش تنش‌ها ایفا کند. این کشور با تمرکز بر دیپلماسی اقتصادی و فرهنگی، می‌تواند به عنوان یک پل ارتباطی بین دو کشور عمل کند و بسیاری از کارشناسان حوزه جنوب آسیا بر این عقیده هستند که مالزی می‌تواند یکی ازز کشورهای میانجی در این پرونده به شمار برود.
حمایت چین از پاکستان؟
بازیگر دیگری که در این عرصه به نوعی می‌خواهد ایفای نقش خود را صورت دهد، چین است. پکن در چند سال اخیر با هند در مرزهای مشترک درگیری عیان و خونین داشته است و بدیهی است که در این راستا از پاکستان حمایت خواهد کرد. در جریان دیدار آصف علی زرداری، رئیس‌جمهور پاکستان، با جیانگ زایدونگ، سفیر چین در پاکستان، این نماینده چینی حمایت خود از پاکستان را دوباره اعلام کرد و این حمایت در حالی انجام شد که تنش‌های میان اسلام‌آباد و دهلی‌نو به شدت افزایش یافته است. چین به دلایل استراتژیک و اقتصادی، از پاکستان حمایت می‌کند. ابتدا، پروژه‌های بزرگ زیربنایی در چارچوب راهبرد اقتصادی کمربند و جاده (BRI)، مانند راهبرد اقتصادی چین-پاکستان (CPEC)، نقش مهمی در توسعه اقتصادی پاکستان ایفا می‌کنند. دوم اینکه چین به دنبال کاهش نفوذ هند در منطقه است و از پاکستان به عنوان متحدی استراتژیک استفاده می‌کند.
هند و پاکستان از قدرت‌های هسته‌ای هستند و هرگونه درگیری نظامی می‌تواند به جنگ هسته‌ای منجر شود که عواقب فاجعه‌باری برای منطقه و جهان خواهد داشت و ازاین‌رو کشورهای بزرگ مانند ایالات متحده، روسیه، و چین به دنبال آن هستند تا از درگیری نظامی بین هند و پاکستان جلوگیری کنند
این حمایت پکن از پاکستان در حالی انجام می‌شود که نمایندگی‌های دائم پاکستان و یونان در سازمان ملل (دوشنبه) اعلام کردند که پاکستان به دلیل وخامت اوضاع منطقه، خواستار برگزاری مشورت‌های محرمانه با شورای امنیت سازمان ملل شده است. این درخواست در حالی انجام شده است که احتمال درگیری نظامی میان هند و پاکستان از نظر تحلیلگران امنیتی افزایش یافته است. حالا سوال اصلی این است که آیا سازمان ملل می‌تواند جلوی درگیری نظامی قریب‌الوقوع میان این دو کشور را بگیرد؟ با توجه به سابقه قبلی، سازمان ملل اغلب در حل بحران‌های منطقه‌ای ناکام بوده است. با این حال، مشورت‌های محرمانه می‌توانند به کاهش تنش‌ها و ایجاد فضایی برای گفت‌وگو کمک کنند و باید دید که در این دوره از دیگری این دو کشور اتمی چگونه ظاهر خواهد شد.
ایران و درخواست خویشتن‌داری هند و پاکستان
وزیر امور خارجه کشورمان نیز درسفری یک روزه به پاکستان بدو ورود به این کشور، گفت: در این سفر خواستار کاهش تنش‌ها و افزایش خویشتن داری همه طرف ها، از افزایش تنش ها هستیم.
سید عباس عراقچی تاکید کرد: روابط ایران و پاکستان از اهمیت بسیار بالایی برخوردار بوده، همان طور که روابط ما با سایر کشورهای منطقه از جمله هند از اهمیت بالایی برخوردار است و ما تلاش خودمان را برای کاهش تنش در منطقه خواهیم داشت.
پکن در چند سال اخیر با هند در مرزهای مشترک درگیری عیان و خونین داشته است و بدیهی است که در این راستا از پاکستان حمایت می‌کند، چراکه پروژه‌های بزرگ زیربنایی در چارچوب راهبرد اقتصادی کمربند و جاده (BRI)، مانند راهبرد اقتصادی چین-پاکستان (CPEC)، نقش مهمی در توسعه اقتصادی پاکستان ایفا می‌کنند و برای پکن اهمیت بنیادین دارد
عراقچی قرار است در همین راستا و با هدف میانجیگری و کاهش تنش، روز پنجشنبه به هند نیز سفر کند
هند و تقویت آمادگی نظامی
نکته بسیار مهمی که در این راستا باید مدنظر قرار گرفته شود این است ک هندی‌ها در حال افزایش آمادگی نظامی و امنیتی خود هستند. وزارت کشور هند روز گذشته (دوشنبه) دستور داده است که باید مانورهای دفاع شهری برگزار شود و این اقدام در راستای تدابیر پیش‌دستانه دولت هند برای افزایش آمادگی مردم و زیرساخت‌های شهری در برابر تهدیدات احتمالی انجام می‌شود. این تصمیم نشان‌دهنده نگرانی‌های امنیتی هند در برابر تهدیدات تروریستی و احتمال درگیری با پاکستان است. مانورهای دفاع شهری می‌توانند به بهبود هماهنگی بین نیروهای نظامی و غیرنظامی کمک کنند و آمادگی کشور را در برابر بحران‌های احتمالی افزایش دهند و مساله اینجاست که هندی‌ها از این اقدامات در جهت تحریک افکار عمومی به نفع خود استفاده می‌کنند.
آیا هند و پاکستان وارد جنگ خواهند شد؟
با توجه به افزایش سطح تنش میان هند و پاکستان، سوال اصلی این است که آیا این دو کشور وارد جنگ خواهند شد؟ پاسخ به این سوال به عوامل متعددی بستگی دارد که نخستین علت آن، قابلیت‌های نظامی است. هر دو کشور از قدرت‌های هسته‌ای هستند و هرگونه درگیری نظامی می‌تواند به جنگ هسته‌ای منجر شود که عواقب فاجعه‌باری برای منطقه و جهان خواهد داشت. دومین متغییر، فشارهای بین‌المللی است. کشورهای بزرگ مانند ایالات متحده، روسیه، و چین از درگیری نظامی بین هند و پاکستان جلوگیری خواهند کرد، زیرا این درگیری می‌تواند تعادل قدرت جهانی را به هم بزند. از سوی دیگر کشورهایی مانند مالزی و چین می‌توانند نقش مهمی در کاهش تنش‌ها ایفا کنند و به دو کشور کمک کنند تا از درگیری نظامی اجتناب شود. از منظ دیگر باید هر دو کشور هزینه‌های اقتصادی و انسانی را هم در نظر بگیرند؛ چراکه هرگونه درگیری نظامی برای هر دو کشور هزینه‌های سنگینی به همراه خواهد داشت و می‌تواند به وضعیت اقتصادی و اجتماعی آن‌ها ضربه بزند.
در نهایت باید گفت تنش‌های میان هند و پاکستان به دلیل اهمیت استراتژیک این دو کشور در منطقه جنوب آسیا و جنوب شرق آسیا، برای تمام دنیا حائز اهمیت شده است. افزایش تنش‌ها می‌تواند عواقب فاجعه‌باری برای ثبات منطقه‌ای و جهانی داشته باشد. با این حال، تلاش‌های میانجیگری توسط کشورهایی مانند مالزی و روسیه، و همچنین فشارهای بین‌المللی، می‌توانند به کاهش تنش‌ها و جلوگیری از درگیری نظامی کمک کنند.
دیدگاه تان را بنویسید