بایدن زیر تیغ تنش‌های منطقه و چالش‌های انتخاباتی

رامین پرتو

بامداد روز گذشته (یکشنبه) عملیات مرکب ایران مشتمل بر پرتاب پهپاد و موشک‌های کلاس کروز و بالستیک علیه اراضی اشغالی و در پاسخ به حمله اسرائیل به کنسولگری ایران در دمشق انجام و به تیتر یک رسانه‌های جهان تبدیل شد. این رویداد به زعم بسیاری از کارشناسان نظامی و مفسران سیاسی یکی از مهمترین رخدادهای چند دهه اخیر خاورمیانه و حتی دنیا به حساب می‌آید؛ چراکه تهران اصلی‌ترین متحد آمریکا و اروپا در منطقه که نفوذ بالایی در کلونی‌های اقتصادی و رسانه‌ای دارد را مورد هدف قرار داد. اسکات ریتر، تحلیلگر معروف آمریکایی در این خصوص اعلام کرد که آنچه ایران در حمله شنبه و یکشنبه به اهداف اسرائیل انجام داد، احیای قدرت بازدارندگی این کشور بود. ریتر که از ۱۹۹۱ تا ۱۹۹۸ بازرس سازمان ملل در بخش سلاح‌های کشتار جمعی بود، در واکنش به این حمله با انتشار ویدیویی در فضای مجازی گفت که اسرائیل فکر می‌کرد می‌تواند بدون هیچ تبعاتی به ایران حمله کند اما اکنون دیگر چنین نیست؛ به گونه‌ای که در حال حاضر مقامات اسرائیل در حال ارزیابی خسارات وارده به پایگاه‌های خود بوده و این را دریافته‌اند که ایران عامدانه تصمیم گرفت اقدام فوق‌العاده مرگباری علیه اسرائیل انجام ندهد. در همین راستا ایتان دانگوت، ژنرال ذخیره ارتش اسرائیل هم در خصوص عملیات اخیر ایران اذعان کرد که آنچه اتفاق افتاد دستاوردی برای ایران است؛ چراکه تهران پیش از این چنین قدرتی را از خود نشان نداده بود. به گفته این ژنرال ذخیره اسرائیلی، تاکنون هیچگاه عمق اراضی اشغالی و حتی شهرهای مهم اسرائیل مانند تل‌آویو و حیفا مورد هدف از ناحیه خارجی هدف قرار نگرفته بود و همین موضوع نشان می‌دهد که اسرائیل و نتانیاهو یک شکست ساختارمند را تجربه می‌کند که می‌تواند به ضرر وی تمام شود. فارغ از اظهارات مقامات کلیدی و تحلیلگران برجسته غربی یا عربی باید توجه داشت که اساساً انچه در وضعیت کنونی باید مورد نظر قرار بگیرد این است که دو محور اساسی در این خصوص وجود دارد که نخست باید در درون اسرائیل تحلیل شود و دیگری مربوط به مسائل مربوط به وضعیت بایدن و آمریکا است. 

بایدن به دنبال آن است که بتواند حواشی داخل آمریکا را در آستانه انتخابات ریاست جمهوری به حداقل برساند و به همین دلیل سعی دارد که علاوه بر آرام‌سازی منطقه، به گونه‌ای گام بردارد که کمترین هزینه حزبی را پرداخت کند

در مورد اسرائیل مساله اصلی این است که نتانیاهو همین حالا زیر فشارهای بسیار گسترده قرار دارد. او شش ماه است که سنگین‌ترین حملات را به غزه صورت داده و دست به هر اقدامی زده تا بتواند یک دستاورد مهم برای خود کسب کند اما واقعیت این است که او نتوانست این مهم را محقق کند و حتی سناریوی حمله به رفح را در دستور مکار قرار داد. نتانیاهو و تیم وی سعی کرد تا بتواند به هر ترتیب که شده اوضاع را به سمت مذاکره در قاهره با حضور طرف‌های منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای متمایل کند که البته این اتفاق رخ نداد و حتی برخی‌ها معتقدند که او عمداً روند آتش‌بس را ادامه داد تا بتواند با اهرم حمله به رفح، از تل‌آویو امتیازهای خاص خود را کسب کند که باز هم این اتفاق رخ نداد. از سوی دیگر او هنوز در مقابل صف طویلی از معترضان و خانواده اسرای اسرائیلی قرار دارد که خواهان آزادی خانواده خود هستند ولی نتانیاهو در این مورد هم ناموفق بوده است. او حالا در زیر شدیدترین انتقادها قرار دارد و به همین دلیل است که بارها به بایدن تاکید کرده که باید علیه تهران دست به یک اقدام مناسب بزند تا از زیر بار فشار شانه خالی کند. 

در آمریکا واکنش‌‌ها به پاسخ نظامی ایران به اسرائیل تا جایی ادامه دارد که حالا بایدن را در بوته نقد قرار داده و طیف وسیعی از سیاستمداران در داخل ایالات متحده معتقد هستند که او در این راستا باید نظراتش را بازتعریف کند

بایدن   و   چند   چالش!  

به موازات این روند بایدن هم در آمریکا زیر شدیدترین فشارهای داخلی و خارجی قرار دارد. او اگرچه بارها اعلام کرده که در مقابل هرگونه پاسخ ایران به اسرائیل در کنار تل‌آویو خواهد بود اما در آخرین تماس با نتانیاهو موضع وی تغییر کرده است. در این خصوص یک مقام دولت آمریکا اعلام کرده که جو بایدن در تماس تلفنی بامداد یکشنبه با نتانیاهو گفته است ایالات متحده در هیچ عملیات هجومی علیه ایران مشارکت نخواهد کرد. طبق گزارش شبکه آمریکایی سی‌ان‌ان، بایدن این اظهارات را پس از حمله تلافی‌جویانه ایران به اهدافی در اسرائیل در پاسخ به حمله به ساختمان کنسولی ایران در دمشق عنوان کرده است. رسانه عبری اسرائیل هیوم هم اعلام کرده که بایدن در تماس تلفنی با نتانیاهو، از او خواسته به حمله تلافی‌جویانه ایران پاسخ ندهد. وبگاه آمریکایی آکسیوس هم به نقل از یک مقام کاخ‌سفید خبر داده بایدن به نتانیاهو گفته واشنگتن مخالف هرگونه حمله اسرائیل به ایران است. طبق گفته یک مقام ارشد آمریکایی، پنتاگون نیز گفته تیم امنیتی بایدن در همکاری با شرکای منطقه‌ای خود برای جلوگیری از تشدید تنش‌ها در منطقه اقدام خواهد کرد. همین موضع بایدن حالا بستر را برای مخالفان وی و حملات جمهوریخواهان مهیا کرده است. به عنوان مثال جان بولتون، مشاور سابق امنیت ملی آمریکا در مصاحبه با شبکه سی.ان.ان در واکنش به حمله ایران گفته است که حمله تهران «شکست سنگین بازدارندگی آمریکا و اسرائیل» را نشان می‌دهد. دونالد ترامپ رئیس جمهوری پیشین و نامزد فعلی محافظه‌کاران در انتخابات ریاست جمهوری 2024 آمریکا هم گفته است که اگر من رئیس جمهور بودم، حمله ایران به اسراییل هرگز اتفاق نمی‌افتاد. همچنین مایک جنسون که یک جمهوریخواه دو آتیشه و هماهنگ با تیم ترامپ به حساب می‌آید هم با حمله به دموکرات‌ها اعلام کرد که بایدن به دلیل انتقادهای اخیرش از اسرائیل بابت جنگ غزه، انجام شدن این حمله تلافی‌جویانه از سوی ایران را تسهیل کرده است. این واکنش‌ها تا جایی ادامه دارد که حالا بایدن را در بوته نقد قرار داده و طیف وسیعی از سیاستمداران در داخل ایالات متحده معتقد هستند که او در این راستا باید نظراتش را بازتعریف کند. بایدن به دنبال آن است که بتواند حواشی داخل آمریکا را در آستانه انتخابات ریاست جمهوری به حداقل برساند و به همین دلیل سعی دارد که علاوه بر آرام‌سازی منطقه، به گونه‌ای گام بردارد که  کمترین هزینه حزبی را پرداخت کند. به همین دلیل باید دید که او در این راستا می‌تواند پرونده غزه را به پایان برساند یا اینکه تل‌آویو باز هم برای وی تله‌های جدید پهن خواهد کرد.