واشنگتن؛ یک تهدید و چند ملاحظه سیاسی- امنیتی

فرشاد گلزاری

وضعیت فعلی در منطقه غرب آسیا و شمال آفریقا آنچنان ملتهب است که هر لحظه ممکن است در این جغرافیا اتفاقاتی رخ دهد که همه را متأثر کند. در این میان برخی کارشناسان اعتقاد دارند آنچه که در منطقه رخ می‌دهد، صرفاً به خاورمیانه مربوط نمی‌شود بلکه در این راستا جنوب آسیا و حتی اقیانوس هند را هم دربرمی‌گیرد. مجموع این تحرکات را نیز همانند یک کمربند استراتژیک می‌دانند و قفل این کمربند را از باب‌المندب تا تنگه هرمز جانمایی کرده‌اند. به عبارتی دیگر در ادبیات سیاسی، امنیتی و اقتصادی ایالات متحده در خصوص خاورمیانه، صرفاً ما شاهد یک خاورمیانه با مرکزیت چند کشور متحد آن و یا تهدیدی به نام ایران روبرو نیستیم، بلکه واشنگتن تعریف استراتژیک‌تر و جامع‌تری از این روند را روی میز دارد. در این تحلیل آنها اعتقاد دارند که آبراه‌هایی که از اقیانوس هند تا کانال سوئز وجود دارند، همگی یک فلسفه 3 ضلعی خاص خود را دارند که این اضلاع عبارتند از تاثیر کشتیرانی بر وضعیت تجارت و اقتصاد بین‌الملل، اهمیت معنای وجودی و ظاهری امنیت و در نهایت جابجایی دست برتر دریایی در ابعاد نظامی. دارا بودن هر سه مولفه از سوی یک بازیگر منطقه‌ای یا فرامنطقه‌ای در نهایت موجب می‌شود که دست برتر سیاسی پای میز مذاکره و یا در هر رویداد بین‌المللی دیگر، با آن طرفی باشد که این پارامترها را در اختیار دارد. این توضیح بدان جهت اهمیت دارد که بدانیم آنچه در دریای سرخ اتفاق افتاده و هر روز هم عرض و طول آن بیشتر و بیشتر می‌شود، در حقیقت جدالی است برای کسب این سه مولفه تا در نهایت طرفی که بر «محیط و ماجرا» غالب است، راهبری تحولات را به نفع خود رقم بزند. در اینجا مقصود از «محیط» همان خلیج عدن، باب‌المندب و دریای سرخ است که تحت سیطره یمنی‌ها قرار داشته و حالا ایالات متحده، سلطه صنعاء بر آبراه‌های مذکور را نوعی تهدید و خطر برای منافع خود و اسرائیل میداند. توجه داشته باشید آنچه که در دریای سرخ شاهدش هستیم به نوعی صرفاً نشان دهنده یک تقابل با منشأ میدانی و امنیتی نیست، بلکه ریشه این منازعه و رد و بدل شدن آتش میان طرفین مساله‌ای به نام عملکرد اسرائیل در غزه است که حالا تبعاتش در حال سرایت به مناطق دیگر است. از هفتم اکتبر که عملیات علیه غزه و حماس آغاز شد، روند صعودی این درگیری‌ها روز به روز افزایش پیدا کرد و یمنی‌ها هم برای اعمال فشار بر اسرائیل در جهت حمایت از شهروندان فلسطینی، مانع از عبور کشتی‌های تل‌آویو شدند تا از این طریق بر اقتصاد تل‌آویو فشار وارد کنند. نتیجه آنکه ایالات متحده به حمایت از اسرائیل وارد میدان شده و حالا هزینه‌های زیادی را پرداخت کرده که با گذشت 105 روز از جنگ باز هم مشخص نیست تصمیم واشنگتن در مورد پرونده غزه چه خواهد بود.

پس از آنکه آمریکا اعلام کرد بار دیگر حوثی‌ها را در فهرست گروه‌های تروریستی قرار می‌دهد، یک منبع آمریکایی گفت که این مدت زمان، ضرب‌الاجل نیست، بلکه دوره اجرایی است؛ تصمیمی که نشان می‌دهد ایالات متحده به دنبال بازنگه‌داشتن درهای مذاکره میان خود و طرف‌های دخیل در این ماجراست

انصارالله تروریستی اعلام شد، اما...

امارات و عربستان که تجربه حملات موشکی و پهپادی یمنی‌ها را دارند، از قرار گرفتن نام انصارالله در فهرست تروریستی چندان خوشنود نیستند، چراکه می‌ترسند حوثی‌ها برای اعمال فشار بر آمریکا، مجدداً آنها را هدف قرار دهند

روند مذکور حالا به جایی رسیده که جیک سالیوان، مشاور امنیت ملی کاخ سفید روز چهارشنبه در بیانیه‌ای اعلام کرد واشنگتن جنبش انصارالله یمن را به فهرست سازمان‌های تروریستی این کشور بازگردانده است. در این بیانیه آمده است که در پاسخ به تداوم تهدیدها و حملات ایالات متحده قرار گرفتن نام انصارالله که به عنوان حوثی‌ها هم شناخته می‌شود در فهرست تروریست‌های جهانی اعلام می‌شود. سالیوان گفته این اقدام ابزاری مهم برای جلوگیری از حمایت‌های مالی تروریستی از حوثی‌ها و جلوگیری از دسترسی آنها به بازارهای مالی و پاسخگو کردن آنها بابت اقداماتشان است. مشاور امنیت ملی کاخ سفید در ادامه این بیانیه گفته چنانچه انصارالله‌ یمن حملاتش در دریای سرخ و خلیج عدن را متوقف کند ایالات متحده فوراً در این اقدام تجدید نظر خواهد کرد. آنچه در خصوص اظهارات سالیوان مهم به نظر می‌آید این است که واشنگتن با وجود آنکه انصارالله را مجدداً در فهرست تروریستی قرار داده، اما سعی دارد تا بتواند این روند را به نوعی دیگر مدیریت کند؛ چراکه آنها به خوبی می‌دانند اولاً این اقدام برای صنعا چندان مهم نخواهد بود و ثانیاً احتمال رادیکال شدن رفتار این جریان علیه کشتی‌های آمریکایی، انگلیسی و اسرائیلی هم‌اکنون بیش از هر زمان دیگر است. اما آنچه در این میان بسیار مهم جلوه می‌کند، فرصتی 30 روزه در این خصوص است. پس از آنکه ایالات متحده آمریکا اعلام کرد که حوثی‌ها را بار دیگر در فهرست گروه‌های تروریستی قرار می‌دهد، یک منبع آمریکایی بدون ذکر نام خود درباره این تصمیم واشنگتن گفت که این مدت زمان، ضرب‌الاجل نیست بلکه دوره اجرایی است. این موضع به خوبی نشان می‌دهد ایالات متحده به دنبال آن است تا درهای مذاکره و رد و بدل شدن پیام‌های دیپلماتیک میان خود و طرف‌های دخیل در این ماجرا را باز نگه دارد و به همین دلیل است که آنها هرگونه تجدیدنظر در خصوص تصمیم اخیر خود در قبال انصارالله را مورد اشاره قرار داده‌اند. آنچه در این میان به عنوان دو مولفه مکمل باید در نظر گرفته شود اظهارات اخیر نتانیاهو در مورد کشور فلسطینی و همچنین دیدگاه کشورهای منطقه و به خصوص امارات متحده عربی و عربستان سعودی است. نخست‌وزیر اسرائیل طی اظهاراتی در شامگاه پنجشنبه تصریح کرد که مخالفتش با تشکیل کشور فلسطینی بعد از اتمام جنگ اسرائیل علیه غزه را به اطلاع کاخ‌سفید رسانده و از سوی دیگر گفته است که تمامی اراضی غرب رود اردن بایستی تحت کنترل امنیتی اسرائیل باشد. این مواضع اگرچه جدید نیست، اما به خوبی گویای آن است که تل‌آویو به هر ترتیب سعی دارد تا روند مذکور را مجدداً بر اساس سناریوی 105 روز گذشته ادامه دهد و هیچ عقب‌نشینی میدانی و یا تجدیدنظر سیاسی در کار نیست و بدون شک این مواضع، کار را برای ایالات متحده سخت‌تر خواهد کرد. اما دومین بحث، نگرانی کشورهای عربی است. امارات و عربستان که تجربه حملات موشکی و پهپادی یمنی‌ها را دارند، از قرار گرفتن نام انصارالله در فهرست تروریستی چندان خوشنود نیستند؛ چراکه آنها می‌ترسند که یمنی‌ها برای اعمال فشار بر آمریکا، مجدداً آنها را هدف قرار دهند. از سوی دیگر شاید در این فرصت 30 روزه حکم دادگاه لاهه برای توقف حملات در غزه صادر شود که در آن صورت باید دید که آیا صدای گلوله‌ها برای مدتی خاموش می‌شود یا خیر!