اعراب در مواجهه با اسرائیل؛ له یا علیه؟

فرشاد گلزاری

نبرد در اراضی اشغالی که از شنبه صبح میان حماس و ارتش اسرائیل کلید خورد، سومین روز خود را سپری کرد. درحالی که ارتش رژیم صهیونیستی دیروز (دوشنبه) در تازه‌ترین آمار خود کشته شدن 800 اسرائیلی را در عملیات طوفان الاقصی تأیید کرد، روزنامه عبری یدیعوت آحارانوت گزارش داد که طبق ارزیابی‌های موجود تعداد اسرائیلی‌های کشته‌شده در این عملیات به 1000 و تعداد اسرا به بیش از 150 تن رسیده و همچنین شمار زخمی‌ها بیش از 2200 نفر برآورد می‌شود. ارتش اسرائیل همچنین فهرستی از 16 نظامی خود را که تا دومین روز عملیات الاقصی به هلاکت رسیده بودند، منتشر کرد که 5 تن از آنها متعلق به تیپ نخبه گولانی هستند. به موازات این روند الجزیره خبر داد که در پی حمله هوایی اسرائیل به بازاری در اردوگاه جبالیا در شمال غزه، ۵۰ نفر کشته و ۱۲۰ نفر هم مجروح شده‌اند. در این میان ظهر روز گذشته (دوشنبه) رسانه‌های عبری‌زبان هم اعلام کردند که یوآو گالانت، وزیر جنگ اسرائیل دستور محاصره کامل غزه را صادر کرده و وزارت انرژی اسرائیل نیز دستور قطع فوری آب به نوار غزه را صادر و گفته شده که از این به بعد قرار نیست هیچگونه غذا و دارو وارد غزه شود. برخی گزارش‌ها حاکی از آن است که ارتش اسرائیل به ساکنان مناطق مختلف نوار غزه هشدار داده فوراً به خان یونس بروند و خانه‌های خود را تخلیه کنند. خبرگزاری المیادین هم در خبر فوری اعلام کرد که گردان‌های القسام در پاسخ به حملات ارتش اسرائیل به منازل غزه، شهر تل‌آویو را آماج حملات موشکی خود قرار داده است. این گردان‌ها شهرهای اسدود و عسقلان را نیز با ۱۲۰ موشک هدف قرار دادند که نهایتاً در شهرهای عسقلان و اسدود نیز آژیرهای خطر به صدا درآمد. همچنین منابع اعلام کردند که در شهرک‌های غلاف غزه آژیرهای خطر به خاطر ترس از نفوذ پهپادهای مقاومت فلسطین به صدا درآمدند. رسانه‌های عبری اعلام کردند که یک موشک به خیابان شماره1 بین قدس اشغالی و تل‌آویو نیز شلیک شد. این رسانه‌ها اعلام کردند که تیم‌های پزشکی اسرائیل به دنبال جستجوی زخمی‌ها به دلیل شلیک موشک‌های مقاومت به قدس و تل‌آویو هستند. همچنین گفته شده یک موشک به نزدیکی فرودگاه بن گوریون در تل‌آویو شلیک شده است. فارغ از درگیری در غزه میان مقاومت فلسطین و اسرائیل، باید متوجه بود که ارتش اسرائیل در جناحی که لبنا هم حضور دارد با مشکلات زیادی دست و پنجه نرم می‌کند؛ تا جایی که ارتش اسرائیل اعلام کرده ابلاغیه در خصوص نفوذ تعدادی از افراد از لبنان به اراضی اشغالی دریافت کرده و نظامیان اسرائیلی، در منطقه عملیات نفوذ از لبنان مستقر شده‌اند. تل‌آویو همچنین اعلام کرده که بالگردهای ما حملاتی به مواضع متعدد در خاک لبنان ترتیب داده‌اند. از سوی دیگر رسانه‌های اسرائیل گزارش دادند که در پی درگیری در مرزها با لبنان، سه سرباز این رژیم زخمی شدند. شبکه ۱۲ تلویزیون اسرائیل نیز گزارش داد که از ساکنان منطقه مرزی اراضی اشغالی با لبنان خواسته شده تا درِ خانه‌های خود را ببندند. از جهتی دیگر، حماس اعلام کرد که اسکادرانی از جنگنده‌های اف ۱۶ را در آسمان غزه با سامانه هوایی ساخت داخل «متبر ۳» هدف قرار داده است. 

دوحه به دلیل ارتباطی که از دیرباز تاکنون با گروه‌های مقاومت فلسطین خصوصاً حماس داشته است، این حملات را به دلیل تحریک اسرائیل و هجوم‌های گاه و بیگاه آنها به مسجدالاقصی محکوم کرد اما هنوز به خواسته این کشور در خصوص میانجیگری با محوریت اسرا پاسخ داده نشده است

یک بام و دوهوای کشورهای عربی

 میان برخی کشورهای عربی مانند امارات، بحرین، مراکش و حتی سودان که قبلاً با اسرائیل توافق صلح ابراهیم را امضا کرده بودند، موضع چندان روشنی اتخاذ نکردند و صرفاً تجاوز به غزه را محکم کرده و گفتند بهتر است دو طرف نبرد به میز مذاکره برگردند

فارغ از آنچه در میدان نبرد می‌گذرد، باید توجه داشت که در حوزه سیاسی هم اتفاق‌هایی رخ داده که به نوعی نشان می‌دهد عملیات مقاومت فلسطین علیه تل‌آویو، مختصات سیاسی منطقه را هم دگرگون کرده یا دستکم، خیلی از کشورهای منطقه نمی‌دانند که با یک دوگانگی بزرگ به نام «اتخاذ موضع شفاف» چگونه برخورد کنند. از روز شنبه که اولین راکت و موشک حماس در سرزمین‌های اشغالی فرود آمد، تا به امروز کشوری مانند قطر یا مصر به صورت علنی نقش خود را ایفاء کردند. به عنوان مثال دوحه به دلیل ارتباطی که از دیرباز تاکنون با گروه‌های مقاومت فلسطین خصوصاً حماس داشته است، این حملات را به دلیل تحریک اسرائیل و هجوم‌های گاه و بیگاه آنها به مسجد الاقصی محکوم کرد و حتی روز گذشته (دوشنبه) یکی از رهبران حماس اعلام کرد که قطری‌ها پیشنهاد داده‌اند که می‌توانند به عنوان میانجی‌گر وارد فرآیند تبادل اسرا میان دو طرف جنگ شوند. همچنین مصر هم به دلیل نقش سنتی که از دهه‌ها قبل در پرونده فلسطین و اسرائیل دارد و به علت اینکه مدیریت گذرگاه رفح به عهده قاهره گذاشته شده است، بارها پیشنهاد میانجیگری در خصوص تبادل اسرا را به حماس داده اما تاکنون هیچ پاسخی به این درخواست قاهره داده نشده است. اما در این میان برخی از کشورهای عربی مانند امارات، بحرین، مراکش و حتی سودان که قبلاً با اسرائیل توافق صلح ابراهیم را امضاء کرده بودند، موضع چندان روشنی اتخاذ نکردند و صرفاً تجاوز به غزه را محکم کرده و گفتند که بهتر است دو طرف نبرد به میز مذاکره برگردند. در همین راستا وب‌سایت آمریکایی آکسیوس به نقل از یک مسئول آمریکایی اعلام کرد که آنتونی بلینکن، وزیر خارجه این کشور از همتایان خود در برخی کشورهای عربی که توافقنامه‌های صلح (پیمان ابراهیم) را با اسرائیل امضا کردند، درخواست کرد عملیات طوفان الاقصی را محکوم کنند، اما آنها به این خواسته عمل نکردند. این وب‌سایت گزارش داد، بلینکن برای این منظور با وزرای خارجه برخی کشورهای عربی تماس گرفته است و آنها هم یه به صورت مستقیم و یا به صورت غیرمستقیم اعلام کرده‌اند نمی‌توانند به درخواست وی پاسخ مثبت دهند. این در حالیست که در ریاض هم تمام سطوح سیاسی و امنیتی در حال بصد اوضاع و احوال در سرزمین‌های اشغالی هستند و در حال کنشگری برای آرام کردن این منازعه خونین برآمده‌اند. در این بین فیصل بن فرحان، وزیر خارجه عربستان با آنتونی بلینکن، وزیر خارجه آمریکا و جوزپ بورل، مسؤول سیاست خارجی اتحادیه اروپا تماس تلفنی برقرار کرد و طی آن بر لزوم همکاری جهت توقف تنش و نیز مخالفت ریاض با هدف قرار دادن غیرنظامیان و همچنین ضرورت احترام گذاشتن تمامی طرف‌ها به قوانین بین‌المللی و قوانین بشردوستانه تاکید کرد اما واقعیت این است که اساساً مابقی کشورهای عربی هم نمی‌دانند چگونه باید در شرایطی که عربستان قرار بود با تل‌آویو به صلح برسد، موضع‌گیری کنند؟! به عبارتی دیگر مخص نیست که اعراب در خصوص اسرائیل و تحولات فعلی باید موضع «لَه» را اتخاذ کنند یا اینکه «علیه» تل‌آویو سخن بگویند.