تورم و کُردها؛ مولفه‌های تهدید اکپارتی؟

فرشاد گلزاری

دور دوم انتخابات ترکیه هم با تمام فراز و فرودهای خود برگزار شد و اردوغان برای 5 سال دیگر حاکم «کاخ آکسارای» باقی ماند. ساعاتی پس از اعلام پایان رأی‌گیری در سراسر ترکیه، احمد یانار، رئیس کمیسیون عالی انتخابات اعلام کرد که نتایج کنونی نشان می‌دهد اردوغان با شمارش ۹۹.۴۳ درصد آرا ۵۲.۱۴ درصد و کمال قلیچداراوغلو ۴۷.۸۶ درصد آرا را به دست آورده‌اند. این همان خبری بود که علاوه بر رئیس جمهوری ترکیه، اعضای حزب عدالت و توسعه یا همان «آکپارتی» ماه‌ها انتظارش را می‌کشیدند تا بشنوند اما در جناح مقابل شاهد اعتراض به انتخابات هستیم. کمی پس از اعلام نتایج نهایی دور دوم انتخابات ریاست جمهوری، کمال قلیچداراوغلو در اولین سخنرانی خود از روند انتخابات انتقاد کرد که به نظر بسیاری از ناظران داخلی و خارجی چنین اظهارنظری عادی تلقی می‌شود. او اعلام کرد که ما ناعادلانه‌ترین روند انتخاباتی را در سال‌های اخیر تجربه کرده‌ایم ولی در این انتخابات، اراده مردم برای تغییر آشکار شد و ما به مبارزه برای برقراری دموکراسی در قامت اپوزیسیون ادامه خواهیم داد. اینکه قلیچداراوغلو صریحا از نبود دموکراسی در ترکیه سخن می‌گوید یک معنای کاملاً مشخص دارد و آن هم انتقاد به رفتار اردوغان است. درست است که اختلاف او با اردوغان چیزی حدود 5 درصد گزارش شده، اما اینکه او توانست یک شکاف کاملاً مشخص را در ترکیه به نمایش بگذارد و به حزب عدالت و توسعه تفهیم کند که حدود 48 درصد از رای‌دهندگان با سیاست‌های جاری در عرصه داخلی و خارجی او و هم‌قطارانش مخالف هستند، به وضوح نشان می‌دهد که اردوغان در طول پنج سال ریاست جمهوری خود با چالش‌های زیادی از حیث اجتماعی و سیاسی روبرو خواهد بود. با این وجود مانور قدرت اردوغان باعث شده تا او حالا بتواند اوضاع را به نفع خود راهبری کند. اردوغان پس از مسجل شدن پیروزی‌اش در انتخابات ریاست جمهوری از استانبول به آنکارا رفت و در مقابل کاخ ریاست جمهوری ترکیه برای جمعیت کثیری از هوادارانش سخنرانی کرد. او سخنان خود را با خواندن آهنگ «برای کسانی که می‌شنوند، برای کسانی که نمی‌شنوند» آغاز کرد که اغلب در تجمعات خود در دوره مبارزات انتخاباتی می‌خواند و با اشاره به جماعتی که به حمایت از وی در مقابل آکسارای ایستاده بودند گفت که شما دوباره این وظیفه را به ما دادید و ما با هم قرن ترکیه را خواهیم ساخت. اینکه اردوغان از «قرن ترکیه» سخن می‌گوید به این دلیل است که مردم این کشور امسال صدمین سالگرد جمهوری مدرن ترکیه را جشن می‌گیرند و به همین دلیل اردوغان حتی با وجود پیروزی در انتخابات، با مانور بر یک مساله تاریخی و ملی به دنبال آن است که بتواند همچنان حس وطن‌پرستی به طرفداران خود تزریق کند تا در نهایت عملکرد نامناسب حزبش را تحت لوای عرق ملی پنهان کند. در این میان البته پیام‌های تبریک که از اقصی نقاط دنیا به آنکارا مخابره شد یکی از موضوعاتی است که رسانه‌های ترکیه و سایر رسانه‌های منطقه و دنیا آن را پوشش می‌دهند اما در این میان چندین ابهام و البته ترس وجود دارد.

پیروزی اردوغان موجب نگرانی کُردهای ترکیه نسبت به موضوعات مختلف شده که می‌توان به ابهام در سرنوشت عبدالله اوجالان، رهبر حزب کاگران کردستان، وضعیت حزب دموکراتیک خلق‌ها در اتمسفر سیاسی ترکیه و همچنین احتمال تداوم بازداشت‌ها در میان چهره‌های سیاسی و فعالان کُرد اشاره کرد

اردوغان و چند بحران مبهم

در عرصه سیاست فرامنطقه‌ای اروپایی‌ها در شرایط کنونی ممکن است از انتخاب اردوغان خشنود نباشند، اما بسیاری از آنها معتقدند که او حداقل گزینه بهتری از قلیچداراوغلو است که دلیل آن به صادرات غلات از اوکراین و تعامل با مسکو برمی‌گردد

اردوغان زمانی که برای طرفداران خود سخنرانی می‌کرد از قلیچداراوغلو به دلیل اینکه قول داده بود صلاح‌الدین دمیرتاش، رهبر حزب دموکراتیک خلق‌ها را آزاد کند انتقاد کرد و دمیرتاش را که از سال ۲۰۱۶ زندانی است، تروریست خواند. بسیاری از کاربران شبکه‌های مجازی و همچنین آنهایی که به قلیچداراوغلو رأی داده بودند، به انضمام کردهایی که از ترس اردوغان سال‌ها است به اروپا گریخته‌اند، بر این مساله تاکید کردند که رئیس‌جمهوری ترکیه شمشیر را همانند سال‌های قبل برای کُردها از رو بسته است. برخی تحلیلگران سیاسی و اعضای احزاب ترکیه‌ای و کُردی گفته‌اند در حالی که کُردهای ترکیه و سوریه منتظر درگیری‌های نظامی و بازداشت‌های بیشتری از سوی دولت ترکیه هستند، کُردهای شمال عراق در انتظار معاملات تجاری بیشتر و از سرگیری صادرات نفت میان دو طرف خواهند بود! آنها می‌گویند عدالت و توسعه ترکیه که از سال ۲۰۰۲ حزب حاکم در این کشور بوده، در ابتدای حاکمیت خود از توقف بحران با کُردها صحبت و با حزب کارگران کردستان (پ.ک.ک) توافق صلحی را امضا کرد که در سال ۲۰۱۵ لغو شد و تنش میان دو طرف دوباره ازسرگرفته شد. توجه داشته باشید که کُردهای ترکیه در انتخابات ریاست جمهوری و پارلمانی اخیر این کشور به ائتلاف اپوزیسیون ملت رأی دادند به این امید که حزب عدالت و توسعه برچیده شود؛ اما پیروزی این حزب حالا موجب نگرانی کُردهای ترکیه نسبت به موضوعات مختلف شده که می‌توان به ابهام در سرنوشت عبدالله اوجالان، رهبر حزب کاگران کردستان، وضعیت حزب دموکراتیک خلق‌ها در اتمسفر سیاسی ترکیه و همچنین احتمال تداوم بازداشت‌ها در میان چهره‌های سیاسی و فعالان کُرد اشاره کرد. اگرچه کردهای سوریه هم نگران شروع مجدد و تشدید عملیات‌های ارتش ترکیه در شمال این کشور هستند؛ اما موضوع بعدی که نه تنها کُردها، بلکه حتی آنهایی که به اردوغان رای دادند را نگران کرده، مساله مهار تورم افسارگسیخته در ترکیه است. بر اساس آمار بانک مرکزی ترکیه تورم سالانه در آوریل به حدود ۴۰ درصد رسید و سال گذشته میزان تورم رسما رقم ۸۵ درصد را نشان داد؛ این در حالیست که افزایش سرسام‌آور قیمت‌ها، با سیاست غیرمعمول اردوغان مبنی بر کاهش نرخ بهره به این باور که تورم را کاهش می‌دهد، تشدید شد. موضوع دیگر بحث بازسازی مناطق زلزله زده ترکیه است که علاوه بر تلفات جانی گسترده، چالش‌های اقتصادی و اجتماعی ناشی از این فاجعه تقریبا چهار ماه پس از آن همچنان ملموس است؛ چراکه صدها هزار تن از بازماندگان آسیب‌دیده، آواره شدند و هنوز بسیاری در چادرها یا سایر محل‌های اقامت موقت زندگی می‌کنند. در عرصه خارجی هم اردوغان براساس وعده‌ای که داده بود به احتمال زیاد با بشار اسد پس از 12 سال ملاقات خواهد کرد. در عرصه سیاست فرامنطقه‌ای نیز اروپایی‌ها در شرایط کنونی ممکن است از انتخاب اردوغان خشنود نباشند، اما بسیاری از آنها معتقدند که او حداقل گزینه بهتری از قلیچداراوغلو است. دلیل این امر هم حول دو محور کلی می‌گردد. نخست آنکه اردوغان بر خلاف قلیچداراوغلو ضد روسیه عمل نمی‌کند و به همین دلیل کانال صادرات غلات از اوکراین حداقل تا 5 سال دیگر باز می‌ماند و دوم آنکه اردوغان بر خلاف رقیبش، حاضر به اخراج پناهجویان نیست و این به معنای استقرار آرامش در مرزهای اروپا خواهد بود. این در حالیست که ترکیه همچنان با عضویت سوئد در ناتو مخالف است و باید دید اردوغان چگونه به ابهام‌ها پاسخ می‌دهد!