بایدن؛ حلقه اتصال بروکسل- تل‌آویو

فرشاد گلزاری

 از زمان سفر جو بایدن، رئیس‌جمهوری آمریکا به اسرائیل و عزیمت او به عربستان سعودی، میزان و حجم اخباری که از سوی رسانه‌های اسرائیل و همچنین رسانه‌های عربی و آمریکا منتشر شده به شکل بی‌سابقه‌ای افزایش داشته است. از حیث شکلی شاید انتشار این میزان اخبار کاملاً عادی به نظر برسد، اما از منظر ماهوی باید گفت که این روند نشان‌دهنده وجود یکسری از توافقاتی است که یا به صورت علنی اعلام نشده یا اینکه اجزای آن در قالب چندین رویداد خُرد در حال مخابره است. به عنوان مثال ماجرای توافق مصر و عربستان بر سر انتقال دائمی دو جزیره تیران و صنافیر به ریاض از سال‌ها پیش مطرح بود اما زمانی که بایدن وارد منطقه شد این توافق قطعی قلمداد شد و دلیل آن کنشگری اسرائیل برای تامین منافع خود از این توافق دو جانبه بود. تمام رسانه‌های دنیا و به خصوص رسانه‌های رژیم صهیونیستی در مخابره این خبر ذره‌ای تعلل نکردند اما تل‌آویو خبر را اینگونه به سمع و نظر دنیا رساند که این توافق باعث می‌شود تا کشتیرانی اسرائیل در تنگه تیران که سال‌های سال لغو شده بود، مجدداً فعال شود. اینکه تبعات شروع کشتیرانی اسرائیل در تنگه تیران که نزدیکترین نقطه به بندر ایلات این رژیم به حساب می‌آید، چه خواهد بود چندان مهم نیست اما ماهیت آن بدون تردید نشان می‌دهد که ریاض و تل‌آویو در این موردِ بسیار مهم با هم هماهنگ هستند و سایر کشورهای عربی منطقه هم در این میان مجبورند که منافع اسرائیل را تامین کنند. در سوی دیگر این ماجرا توافق‌هایی هم در مرحله عملیاتی شدن بوده یا هستند که فعلاً هیچ خبر مشخصی از آنها به بیرون درز نکرده است اما آنچه در این میان باید مورد توجه قرار بگیرد این است که حالا اروپایی‌ها هم بعد از سفر بایدن به منطقه، سعی می‌کنند تا فعال‌تر عمل کنند. واقعیت غیرقابل کتمان این است که اروپایی‌ها در شرایط کنونی به صورت چندوجهی درگیر پرونده‌ای با نام «جنگ اوکراین» هستند. درگیری در زمینه‌های اقتصاد و همچنین کمبود انرژی و تورم و بالا رفتن تهدیدات سرزمینی از ناحیه روسیه. اروپایی‌ها سعی کرده‌اند تا در شرایط کنونی بخش اعظمی از تمرکز خود را بر رها شدن از مشکلاتی قرار دهند که یک سر آن مسکو ایستاده و در سوی دیگر، ایالات متحده واقع شده است. آنها به خوبی می‌دانند که برای زنده ماندن در عالم سیاست باید به هر روشی که شده چارچوب‌های جدید برای خود بسازند و با ورود به پرونده‌های گوناگون بتوانند شانه به شانه ایالات متحده، چین و روسیه حرکت کنند. بر همین اساس اروپایی‌ها علاوه بر مشارکت در سناریوهای منطقه‌ای در قالب ناتو، سعی دارند به صورت انفرادی هم وارد برخی منازعات سیاسی شوند که بدون شک مساله روند صلح خاورمیانه یکی از آنها به شمار می‌آید.

اروپایی‌ها با اشغال سرزمین فلسطین به دست اسرائیلی‌ها مخالف بوده‌اند و طی سال‌های گذشته هم سعی کردند هر ازچندگاهی خود را در دفاع از فلسطین به دنیا معرفی کنند و همین موضوع به بهانه‌ای برای ارتباط مستقیم‌تر میان اروپا و اسرائیل تبدیل شد

مشارکت با  اسرائیل  پس از یک دهه!

اینکه چرا پس از سفر بایدن به اسرائیل و رام‌الله و دیدارش با رئیس تشکیلات خودگردان فلسطین؛ مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا به فکر شروع جلسات دو جانبه میان اسرائیل و اتحادیه اروپا افتاده، دلیلی ندارد جز کسب منافع منطقه‌ای ذیل سایه واشنگتن

شاید به یاد داشته باشید که در سال‌های دور، چپ‌اندیش‌های حاضر در اروپا به دنبال آن بودند تا با استفاده از اهرم‌های مختلف، اسرائیل و آمریکا را در چارچوب مبارزه با امپریالیسم تحت فشار قرار دهند. این روند تبعات گزافی برای دولت‌های وقت اروپا داشت اما در نهایت آنها توسط دولت‌های خود و به توصیه اسرائیل و آمریکا ریشه‌کن شدند اما هنوز هم مشی ضد اسرائیلی (حتی به ظاهر) در برخی کشورهای اروپایی و جریانات سیاسی آنها دیده می‌شود. اروپایی‌ها از دیرباز با اشغال سرزمین فلسطین به دست اسرائیلی‌ها مخالف بوده و طی سال‌های گذشته هم سعی کرد‌ه‌اند هر از گاهی در دفاع از فلسطین برخیزند و همین موضوع به بهانه‌ای برای ارتباط مستقیم‌تر میان اروپا و اسرائیل تبدیل شد. حالا اما بار دیگر اروپایی‌ها به این فکر افتاده‌اند که همانند گذشته به سمت مشارکت علنی با اسرائیل گام بردارند. در همین راستا جوزپ بورل، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا روز گذشته (سه‌شنبه) اعلام کرد که شورای روابط خارجی اتحادیه اروپا، تصمیم گرفته تا جلسات «شورای همکاری» با اسرائیل، از سر گرفته‌ شود. او در کنفرانس مطبوعاتی پس از دیدار با ۲۷ وزیر خارجه کشورهای عضو اتحادیه اروپا اعلام کرد که موضع اتحادیه اروپا در رابطه با روند صلح خاورمیانه تغییری نکرده و ما همچنان پیرو نتایج به‌ دست آمده شورا در سال ۲۰۱۶ هستیم که از راه حل دو دولتی در منطقه، حمایت می‌کند. برخی کارشناسان مسائل اروپا اعلام کرده‌اند که اتحادیه اروپا و کشورهای عضو آن می‌دانند که وضعیت در سرزمین‌های فلسطینی رو به وخامت است، بنابراین وزیران اروپایی توافق کردند تا در جلسات مشترک شورای همکاری فرصتی برای تعامل با اسرائیل در مورد مسائل فلسطین پیدا کنند. در این میان باید توجه کرد که اتحادیه اروپا به دلیل کشته‌ شدن شیرین ابوعاقله، روزنامه‌نگار الجزیره، برگزاری نشست بین اسرائیل و اتحادیه اروپا را متوقف کرده‌ بود و حالا اظهارات بورل به صورت علنی نشان می‌دهد که پرونده قتل خبرنگار آمریکایی- فلسطینی الجزیره از نظر بروکسل تمام شده است! توجه داشته باشید که اسرائیل در سال ۱۹۹۵ توافقنامه‌ای را امضا کرد که در آن «نقشه راه روابط تل‌آویو با اتحادیه اروپا» به صورت علنی تعریف شده ‌بود و در نهایت این توافق‌نامه در سال ۲۰۰۰ میلادی به تصویب نهایی رسید و از آن تاریخ هر دو طرف با هم ارتباط تنگاتنگ سیاسی، امنیتی و اقتصادی دارند. نکته دیگر که اهمیت این جلسات را دو برابر می‌کند این است که مقامات اسرائیل و اتحادیه اروپا آخرین بار در سال ۲۰۱۲ با یکدیگر دیدار کردند و از آن تاریخ تاکنون حدود 10 سال است که طرفین پای میز مذاکره نیامده‌اند. اینکه چرا حالا و پس از سفر بایدن به اسرائیل و رام‌الله و دیدارش با محمود عباس، رئیس تشکیلات خودگردان فلسطین؛ مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا به فکر شروع جلسات دو جانبه میان اسرائیل و اتحادیه اروپا افتاده، نشان می‌دهد که در پشت صحنه این تحولات اگر هم ایالات متحده به رهبری بایدن حضور مستقیم نداشته باشد، باز هم اروپایی‌ها به دنبال آن هستند که در کنار واشنگتن تحکیم روابط با تل‌آویو را در دستور کار خود قرار دهند که این تعامل بدون شک صرفاً در مساله فلسطین نخواهد بود و مابقی مسائل منطقه را هم دربر خواهد گرفت.