رادیکالیسم به سبک مودی و دوستان!

فرشاد گلزاری

 هند را عموماً به عنوان دومین کشوری می‌شناسند که بعد از چین بیشترین جمعیت دنیا را در خود جا داده است. کشوری که مقصد میلیون‌ها گردشگر از اقصی نقاط جهان است و به غذاهای تند و ادویه‌هایش معروف است. کسانی که به هند سفر کرده‌اند عموماً سه نکته اصلی را به چشم خود می‌بینند. نخست، آلودگی هوا و خدمات شهری بسیار ضعیف که پاکیزگی را از چهره دهلی و برخی دیگر از شهرای این کشور ربوده است و دوم آثار باستانی و تاریخی که خواب را از چشمان هر بیننده‌ای می‌رباید. اما سومین مولفه‌ای که به صورت واضح آن را می‌توان ملاحظه کرد، تکثر ادیان و قومیت‌ها است. شاید شما هم در ویدئوهای منتشر شده در فضای مجازی بارها و بارها دیده باشید که در هند مذاهب و ادیان گوناگون مشغول پرستش خدای خود هستند و هزاران مستند و فیلم هم در این رابطه توسط رسانه‌های غربی و شرقی تهیه و منتشر شده است. در این مستند‌ها و سلسله ویدئوهایی که منتشر شده به وضوح می‌بینیم که عده‌ای در گوشه‌ای از دهلی در حال تعظیم بر گاوها هستند و دسته‌ای دیگر در آنسوی شهر در حال تعظیم مقابل مُرتاضی فرتوت هستند. کمی آنطرف‌تر هم جماعتی در حال نظاره کردن شخص یا اشخاصی هستند که با پای برهنه بر گداخته‌های زغال سنگ قدم می‌گذارند و همه او را دارای قدرت ماورایی می‌دانند. هزار و یک مدل دیگر از این مسائل را می‌توانید در جای جای هند مشاهده کنید که مردم و مقامات این کشور معتقدند تمامی این مسائل بخشی از جامعه و فرهنگ هند به حساب می‌آید و حالا بدان «رنگ تقدس» زده شده است. ما در این سطور در مقام ثبوت و اثبات قرار نداریم که بگوییم کدام یک از این اقدامات خوب یا بد است، اما آنچه در این میان باید مورد نظر قرار بگیرد این است که مقامات هند و دولت فعلی این کشور که توسط نارندا مودی، نخست وزیر برخاسته از حزب بهاراتیا جاناتا (BJP) هدایت می‌شود، مدعی هستند تکثر ادیان، قومیت‌ها و مذاهب در هند به نوعی یک مدل خاص از دموکراسی را به دنیا معرفی می‌کند. انها بر این باورند که چیده شدن پازل این ادیان و قومیت‌ها در کنار هم یک هند قدرتمند و متحد را نمایان می‌کند اما واقعیت این است که از حدود یکسال پیش تاکنون این ادعای دهلی نه تنها زیر سوال رفته بلکه حالا جنبه‌های خطرناکی به خود گرفته که می‌تواند امنیت ملی این کشور را نشانه برود. شاید مخاطبان توسعه ایرانی به یاد نداشته باشند، اما در دی ماه سال گذشته انتشار تصاویری در رسانه‌های هند که در آن گروهی از رهبران هندو خواهان قتل عام مسلمانان و استفاده از سلاح گرم علیه آنها می‌شوند، در این کشور جنجال‌برانگیز شد و باید آن را به غایت یک توفان اجتماعی دانست. همان‌ هنگام پلیس هند اعلام کرد که تحقیقات در خصوص انتشار سخنان تحریک‌‌آمیز و رادیکال علیه مسلمانان در طول برنامه‌ای با حضور گروهی از رهبران هندو در شهر هریدوار، در ایالت شمالی اوتاراکند، را آغاز کرده و در این مورد پرونده تشکیل داده است اما موضوع صرفاً یک نمایش سیاسی بود!

موج جدید حذف و هرس مسلمانان

اینکه تحقیقات پلیس هند به کجا کشید و اساساً اوضاع به کدام سمت و سو رفت، موضوعی است که تحلیل ابعاد آن نیازمند روزها سندپژوهی و واکاوی ابعاد پیدا و پنهان این واقعه است، اما «تندروی مهندسی» در وضعیت فعلی که برخی آن را رادیکالیسم دولتی معنا می‌کنند، اقدام اخیر برخی از طرفداران حزب منتسب به نارندا مودی در توهین به پیامبر اسلام (ص) بود. حدود پنج روز پیش مقامات پلیس هند اعلام کردند که طی اعتراضات خشونت‌آمیز در شهر رانچی به دلیل اظهارات دو سخنگوی تعلیق شده حزب حاکم  درباره پیامبر اسلام (ص)، دو نفر کشته و بسیاری از جمله چند پلیس به شدت مجروح شدند. این موضوع باعث شد تا جو روانی در هند به سمت ایجاد یک بحران اجتماعی سوق داده شود. نخست آنکه هندو‌ها پس از خواندن اخبار مجروح شدن پلیس، مسلمانان را محکوم به تندروی کردند و در مقابل مسلمانان هم ریشه این تحرکات را توهین به پیامبر اسلام (ص) دانستند. با این وجود دولت مودی پا را فراتر از این مسائل گذاشت و اقدام به تخریب خانه برخی مسلمانان کرد. در این رابطه روزنامه ایندین اکسپرس روز گذشته (سه‌شنبه) با انتشار گزارشی اعلام کرد که مقامات ایالت اوتار پرادش در شمال هند خانه‌های برخی از مسلمانان را که گفته می‌شود با اعتراضات اخیر مرتبط بوده‌اند تخریب کرده‌اند. در بخشی از این گزارش هم اعلام شده که مقامات محلی سه خانه متعلق به مسلمانان را در آخر هفته گذشته تخریب کردند، با این ادعا که آنها به طور غیرقانونی ساخته شده‌اند. این روزنامه هندی اعلام کرده که دو خانه از خانه‌های تخریب شده متعلق به افرادی است که پس از نماز جمعه گذشته متهم به پرتاب سنگ بودند اما سومین خانه متعلق به سیاستمداری به نام «جاوید احمد» بود که متهم به برنامه‌ریزی تظاهرات شده است. از سوی دیگر جاوید احمد «آفرین فاطمه» یک فعال برجسته حقوق مسلمانان است که در اعتراضات علیه قانون جنجالی شهروندی طی سال گذشته شرکت کرده بود و از قبل زیرنظر دستگاه امنیتی این کشور قرار داشته است. نکته‌ای که در این میان باید مورد توجه بگیرد این است که اساساً رئیس دادگستری بخش‌های شمالی هند اعلام کرده که تخریب این خانه‌ها کاملاً غیرقانونی بوده و حتی به صاحبان آن اخطاریه داده نشده است. آنچه در رسانه‌ها و در میان مسلمانان و حتی هندوهای مخالف دولت مودی مطرح شده این است که تخریب خانه یک سیاستمدار مسلمان در هند به منزله اعلام جنگ علیه این اقلیت به حساب می‌آید. هندوهای مخالف دولت هم پا را فراتر گذاشته‌ و احتمال داده‌اند که این سناریو در آینده علیه مخالفان غیرمسلمان دولت مودی نیز اجرایی شود. بر این اساس به نظر می‌رسد که رادیکالیسم در هند با چراغ سبز حزب حاکم همانند یک ویروس در حال شیوع است و می‌تواند امنیت ملی و اجتماعی دهلی را به خطر بیندازد.