تایپه، بهانه تخاصم

فرشاد گلزاری

رویارویی پکن و واشنگتن بر سر تایوان به سال 2016 میلادی و زمانی که دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری پیشین آمریکا وارد کاخ‌سفید شد برمی‌گردد. ترامپ دقیقاً در اولین روزی که وارد اتاق بیضی‌شکل کاخ‌سفید شد و پشت میزش نشست، در اولین ارتباط خود با جهانِ خارج از آمریکا، با رئیس جمهوری تایوان به صورت تلفنی گفت‌وگو کرد. او در آن گفت‌وگو بر استقلال تایوان و مشارکت در طرح‌های ایالات متحده تاکید کرد و چندی بعد هم شاهد بودیم که چینی‌ها نسبت به این اقدام ترامپ به شدت احساس ناراحتی کردند. آنها به صورت علنی اعلام کردند که ایالات متحده به دنبال آن است که منافع چین را مورد هدف قرار دهد اما بحث اصلی این نبود. ترامپ به خوبی از قدرت رسانه‌ها در هر امری خبر داشت. او یک تاجر با میلیاردها دلار نقدینگی به حساب می‌آمد و به صورت علنی می‌دانست که جنگ روانی چگونه می‌تواند او را به یک غول سیاسی - اقتصادی در دنیا تبدیل کند. به همین جهت بود که به سرعت به دستیاران رسانه‌ای و مطبوعاتی خود اعلام کرد که متن گفت‌‌وگویش با رئیس جمهوری تایوان را منتشر کنند. هدف از این اقدام ترامپ به نوعی حمله به چین بود اما واقعیت این است که ترامپ با این تماس، از همان روز اول شروع به کار خود در کاخ‌سفید به دنیا فهماند که می‌خواهد چین را با شدت هرچه تمام‌تر مورد هدف قرار دهد. این روند به مدت چهار سال در انواع و اقسام سناریو‌ها اجرایی شد. از جنگ تعرفه‌ای و تجاری با چین گرفته تا بهم ریختن اوضاع و احوال عادی در هنگ‌کنگ و در آخر هم تقویت نظامی تایوان. این‌ اقدامات اگرچه با فراز و فرودهای زیادی روبرو بود، اما در مقابل چین را مجبور به پاسخگویی علیه آمریکا کرد. بسیاری بر این عقیده بودند که با رفتن ترامپ  و آمدن بایدن این تنش فروکش خواهد کرد اما در عمل چنین نشد، زیرا اساساً راهبردهای خارجی و کلان ایالات متحده، قائل به رئیس جمهوری این کشور نیست و هر کسی که وارد کاخ سفید می‌شود صرفاً مامور به اجرای این راهبردها است. حالا با آمدن بایدن، نه تنها کاهش تنش در روابط چین و آمریکا را نمی‌‌بینیم، بلکه این روند در حال تشدید است.

ترامپ دقیقاً در اولین روزی که وارد اتاق بیضی کاخ‌سفید شد و پشت میزش نشست، در اولین ارتباط خود با جهانِ خارج از آمریکا، با رئیس جمهوری تایوان به صورت تلفنی گفت‌وگو کرد که این اقدامش شروع جنگ با چین به شمار می‌آمد

آزار چین با اهرم‌های مرکب

تنش پکن و واشنگتن به جایی رسیده که کمیسیون ارتباطات فدرال آمریکا به کمپانی تلکام چین در این کشور دستور داده تا ظرف ۶۰ روز به خدماتش در ایالات متحده پایان دهد و این اقدام به ۲۰ سال فعالیت این کمپانی ارتباطی چینی در آمریکا پایان خواهد داد

روز گذشته خبرگزاری ساوت چاینا مورنینگ پست، اعلام کرد که ناو هواپیمابر کارل وینسون و گروه ضربتی آن برای انجام تمرینات مشترک با ناوشکن جِی. اس. کاگا نیروی دریایی ژاپن، در آب‌های مورد مناقشه که چین به آنها چشم دارد، حضور دارند. ناوگان هفتم نیروی دریایی آمریکا، در بیانیه‌ای اعلام کرد که این تمرینات شامل عملیات پروازی، آموزش تاکتیکی هماهنگ بین واحدهای سطحی و هوایی و تمرینات حمله دریایی خواهد بود. رویترز هم در این میان اعلام کرد که این اقدام پس از آن صورت می‌گیرد که چین و روسیه، گشت‌زنی مشترک، تمرین ضد زیردریایی و اولین گذر مشترک از تنگه سوگارو در مجمع الجزایر ژاپن را انجام دادند که به عنوان اقدامی برای مقابله با فشار آمریکا و متحدانش تلقی می‌شود. این اقدام به وضوح نشان می‌دهد که چینی‌ها با روسیه وارد یک ائتلاف مشترک نظامی در آبهای مورد مناقشه چین شده‌اند و در همین راستا ایالات متحده و ژاپن هم به گونه‌ای دیگر در حال پاسح دادن به این موضوع هستند، اما این تمام ماجرا نیست. تنش در جایی افزایش پیدا می‌کند که ایالات متحده با ابزار سازمان ملل و استفاده از آن به نفع خود وارد میدان شده‌اند. اخیراً وزارت امور خارجه آمریکا اعلام کرد که مقامات ارشد آمریکایی و تایوانی به طور مجازی برای بحث در مورد گسترش مشارکت تایوان در سازمان ملل و سایر گروه‌های بین‌المللی ملاقات کرده‌اند و همین موضوع واکنش چین علیه آمریکا را دوبرابر کرد. اصل مطلب از این قرار است که آنتونی بلینکن، وزیر خارجه چین به دنبال آن است تا تایوان را به هر نحوی که شده به عضویت سازمان ملل درآورد و به همین دلیل بود که دو روز پیش چوی تیانکای، سفیر سابق چین در آمریکا، در اولین گفت‌وگوی عمومی خود پس از کناره‌گیری از سمتش اعلام کرد که کشورش هرگز اجازه فعالیت و عضویت تایوان در سازمان ملل را نخواهد داد. دلیل اصرار مقامات چین برای جلوگیری از عضویت تایوان در سازمان ملل به عنوان یک کشور مستقل کاملاً مشخص است. پکن به خوبی می‌داند که ایالات متحده نفوذ قابل قبولی در سازمان ملل دارد و همین موضوع می‌تواند تایوان را به عنوان یک دولت مستقل از چین زیر سلطه تمام و کمال آمریکایی‌ها قرار دهد که این موضوع در نهایت به منزله شکست چین در مقابل آمریکا به حساب می‌آید. از سوی دیگر باید توجه داشت که چین، تایوان دموکراتیک را بخشی از قلمرو خود می‌داند و بیان کرده است که برای تحت کنترل گرفتن این جزیره، حاضر به اعمال قدرت است. منتقدان، پکن را به سوءاستفاده از قطعنامه سازمان ملل به عنوان راهی برای محروم کردن تایوان از عضویت در نظام بین‌الملل و بهره‌برداری از مزایای آن متهم کرده‌اند و از جزیره ۲۳.۵ میلیون نفری تایوان خواسته‌اند تا در عرصه بین‌الملل صدای بلندتری داشته باشد. ممکن است تنش میان پکن و واشنگتن صرفاً در مورد تایوان بر اساس مولفه‌های مختلفی رخ داده باشد، اما به نظر می‌رسد که دو طرف بر سر تصاحب این جزیره استراتژیک، حاضر هستند همه چیز را قربانی کنند. در همین راستا روز گذشته (چهارشنبه) آمریکا کمپانی تلکام چین را به دلایل امنیتی و نگرانی‌های جدی امنیت ملی از فعالیت در ایالات متحده محروم کرد. رویترز در همین راستا اعلام کرد که کمیسیون ارتباطات فدرال آمریکا به کمپانی تلکام چین در این کشور دستور داده تا ظرف ۶۰ روز به خدماتش در ایالات متحده پایان دهد و این اقدام به ۲۰ سال فعالیت این کمپانی ارتباطی چینی در آمریکا پایان خواهد داد. از سوی دیگر، چندی پیش چینی‌ها خیلی واضح اعلام کردند که اگر ایالات متحده از تصاحب تایوان و تلاش برای بی‌ثبات‌سازی این جزیره دست نکشند، بدون تردید به این دولت شهر بزرگ حمله نظامی خواهند کرد. این اقدام اگرچه با واکنش لوید آستین، وزیر دفاع آمریکا مواجه شد، اما به هر ترتیب نشان می‌دهد که تنش میان دو طرف آن هم برای تصاحب و سلطه بر تایپه دیگر همانند دوران ترامپ نیست و در حال شدت گرفتن است.