فرشاد گلزاری

کره‌شمالی این روزها کانون توجه بسیاری از رسانه‌ها و همچنین تحلیلگرانی است که سال‌ها بر تحولات شرق آسیا و شبه‌جزیره کُره متمرکز هستند. جغرافیایی که از زمان باراک اوباما، رئیس‌جمهوری پیشین ایالات متحده به دلیل رشد روزافزون نفوذ اقتصادی، سیاسی و نظامی چین به اولویت راهبرد امنیتی ملی آمریکا در سال 2015 میلادی تبدیل شد و تا به امروز که دونالد ترامپ و سپس جو بایدن وارد کاخ سفید شده‌اند، همچنان تمرکز واشنگتن بر این ناحیه است. اما اگر ذره‌بین تحلیل را صرفاً بر کره‌شمالی معطوف کنیم، می‌بینیم که این کشور اساساً از سال گذشته و در زمان اوج‌گیری پاندمی کرونا تا به امروز در لاکِ دفاعی قرار دارد. همه به یاد دارند درست در زمانی که ایالات متحده، بریتانیا، ایران، برزیل و حتی دولت‌های اروپایی با جولان کرونا دست و پنجه نرم می‌کردند، یک خبر هم از سوی پیونگ‌یانگ مبنی بر اینکه حتی یک نفر به این ویروس آلوده شده باشد، منتشر نشد. این روندِ سانسور که در دنیا بی‌سابقه بوده تا همین امروز هم ادامه دارد؛ چراکه با گذشت یک سال و چند ماه از سرایت این ویروس که منشأ آن شهر ووهان چین اعلام شده بود می‌گذرد، اما هیچ موردی از سوی کره‌شمالی و حزب حاکم بر این کشور گزارش نشده است. در این میان اما اتفاق جالبی که طی هفته‌های اخیر رخ داد و باعث شد که شائبه‌هایی در مورد خفقان رسانه‌ای کره‌شمالی رخ دهد، انتشار یک تصویر از کیم جونگ اون، رهبر کره شمالی بود. اصل ماجرا از این قرار است که به دنبال انتشار تصاویر تازه‌ای از رهبر کره شمالی که حاکی از کاهش وزن قابل توجه وی هستند، گمانه‌زنی‌های بیشتر درباره وضعیت سلامتی‌ وی به وجود آمده است. روزنامه گاردین در گزارش خود در اینباره نوشته است کیم جونگ اون که چاقی و نوع ظاهرش از یک دهه پیش که رهبری کره شمالی را برعهده گرفته، توجهات را به خود جلب کرده بود در تصاویری که هفته گذشته توسط رسانه‌های دولتی کشورش منتشر شد، به طور قابل توجهی لاغرتر به نظر می‌رسید. همین گزارش باعث شد تا بازارِ تحلیل‌ها داغ‌تر شود. به گونه‌ای که وب‌سایت ان‌کی نیوز که تصاویر کیم جونگ اون حین سخنرانی در یکی از جلسات اخیر دفتر سیاسی حزب حاکم که نخستین حضور علنی و عمومی کیم پس از یک ماه غیبت محسوب می‌شود را تجزیه و تحلیل کرده و تاکید کرد که به نظر می‌رسد رهبر کره شمالی به میزان قابل توجهی وزن کم کرده است. اینکه رهبر کره‌شمالی چرا بیش از یکماه غیبت داشته موضوعی است که اگر آن را در کنار تصاویر اخیر وی قرار دهیم، صرفاً ما را به این جمع‌بندی می‌رساند که او به احتمال بسیار زیاد به کرونا مبتلا شده بود و با گذراندن دوران نقاهت مجدداً وارد عرصه شده و در مقابل دوربین‌ها قرار گرفته است. فارغ از این مسائل، باید توجه داشت که اخیراً یک اتفاق بسیار نادر در ساختار کره‌شمالی رخ داده که باید آن را بسیار مهم دانست. بر اساس آنچه خبرگزاری یونهاپ اعلام کرده، حزب کنگره حاکم کره شمالی در اقدامی نادر با بازنگری در قوانین خود،‌ پست «وزیر اول» را بعد از جایگاه رهبری ایجاد کرد که توجه زیادی را به اینکه چه کسی این سمت را به عهده می‌گیرد جلب کرده است. بسیاری بر این عقیده هستند که یو جونگ، خواهر کیم جونگ اون این پست را اشغال خواهد کرد ولی سوال مهمتر این است که چرا این اقدام حالا رخ داده است و اساساً باید آن را نشانه چه دانست؟

تغییر در ساختار کره‌شمالی و ایجاد پست وزیر اول آن هم ذیلِ هِرم رهبری کره‌شمالی نشان می‌دهد که کیم جونگ اون به دنبال تنگتر کردن لایه‌های سیاسی است و در این مسیر به نوعی فیلترهایی را ایجاد می‌کند که بتواند کمتر در معرض دید باشد

کیم احساس خطر کرده است

اگر بخواهیم این تغییر در ساختار سیاسی را واکاوی کنیم باید به این نتیجه برسیم که ایجاد پست وزیر اول آن هم ذیلِ هِرم رهبری کره‌شمالی نشان می‌دهد که کیم جونگ اون به دنبال تنگتر کردن لایه‌های سیاسی است و در این مسیر به نوعی فیلترهایی را ایجاد می‌کند که بتواند کمتر در معرض دید باشد یا حداقل برای خارج کردن از دایره انتقادها چنین اقدامی را عملیاتی کرده است. حتی این تحلیل هم محتمل است که او آرام آرام برای کناره‌گیری از ساختار قدرت و جانشینی خواهرش آماده می‌شود. در این مسیر اتفاق دیگری رخ داده که به نظر می‌رسد بیش از هر چیز دیگر اهمیت دارد؛ چراکه این تحول درون‌مایة نظامی دارد. روز گذشته (شنبه) رادیو کی.‌بی‌.اس (KBS) کره‌شمالی گزارش داد که منابعش از ریاست کیم جونگ اون، رهبر کره‌شمالی بر نشست ویژه «کمیسیون نظامی» این کشور و دستور او برای آماده‌باش کامل ارتش خبر دادند. این منابع خبر داده‌اند که رهبر کره‌شمالی درباره «تغییر سریع وضعیت» در شبه جزیره کره هشدار داد و از ارتش این کشور خواست در وضعیت آماده باش کامل و صددرصدی قرار بگیرد. خبرگزاری رسمی کره‌شمالی هم اعلام کرده که اون خطاب به سران نظامی کره‌شمالی تاکید کرده که بدون ذره‌ای انحراف، دستورات و رهنمودهای حزب حاکم کمونیست درباره تقویت ارتش را اجرا کنند. شینهوا هم به نقل از منابع خود نوشته است که در جلسه کمیسیون نظامی این کشور به ریاست کیم جونگ اون، درباره ماموریت‌های مهم به منظور تقویت نیروی تهاجمی و بهتر شدن وضعیت بودجه ملی دفاعی به منظور رفع نیازها و وضعیتِ به سرعت رو به تغییر شبه جزیره کُره صحبت شده است. اینکه منظور از «وضعیت رو به تغییر شبه‌جزیره کره» چیست و رهبر کره‌شمالی به چه موضوعی اشاره دارد، بحثی است که بدون تردید به وارد شدن بایدن به کاخ‌سفید ربط دارد. همگان به یاد دارند که در زمان ریاست جمهوری دونالد ترامپ، دو دیدار در ویتنام و مرز دو کره میان او و کیم جونگ اون اتفق افتاد و همه منتظر بودند که روابط میان دو طرف عادی شود که البته این اتفاق رخ نداد. حالا با آمدن بایدن و تمرکز او بر مانورهای حقوق بشری و تقابل همه جانبه با چین و شرکای او در شبه‌جزیره کره، رهبر کره‌شمالی احساس خطر کرده است. در این مسیر تقویت متحدان واشنگتن اعم از ژاپن و کره‌جنوبی یکی دیگر از محورهایی است که رهبر پیونگ‌یانگ از آن هراس دارد؛ چراکه اواخر اردیبهشت ماه، پس از دیدار با همتای کره‌جنوبی خود برای دیدار با کیم جونگ اون شرط تعیین کرد و اعلام کرده بود که مشتاق است پیونگ‌یانگ هم‌زمان با حرکت به سمت خلع سلاح اتمی شبه جزیره کره، گام‌هایی عمل‌گرایانه در راستای کاهش تنش بردارد. این دقیقاً همان دلیلی است که از سوی رهبر کره‌شمالی «وضعیت رو به تغییر شبه‌جزیره کره» خوانده شده و حتی کار به آماده‌باش ارتش کشیده است.

 با آمدن بایدن و تمرکز او بر مانورهای حقوق بشری و تقابل همه جانبه با چین و شرکای او در شبه‌جزیره کره؛ رهبر کره‌شمالی احساس خطر کرده و در این مسیر تقویت متحدان واشنگتن اعم از ژاپن و کره‌جنوبی یکی دیگر از محورهایی است که رهبر پیونگ‌یانگ از آن هراس دارد