تکذیب پاشینیان، اصرار مخالفان خشمگین

فرشاد گلزاری

 با گذشت چندین هفته از توافق آتش‌بس میان ارمنستان و جمهوری آذربایجان که به واسطه نقش‌آفرینی روسیه محقق شد، شاهد دو اتفاق کاملاً متضاد با یکدیگر هستیم. در باکو جشن و پایکوبی تمامی ندارد و نیشخندهای الهام علی‌اف، رئیس‌جمهوری آذربایجان نشان از رضایت وی دارد. این رضایت صرفاً به صدور پیام‌های تبریک ختم نشد، بلکه چندی پیش شاهد حضور اردوغان در باکو بودیم که بسیاری از تحلیلگران حضور او در رژه نظامی را به رژه ارتش نازی در مقابل آدولف هیتلر تشبیه کردند که می‌توانیم آن را «رژه اقتدار» یا جشن شادمانی بنامیم. این اقدام بدون تردید پیامی را به کشور همسایه یعنی ارمنستان مخابره می‌کند که درون‌مایه آن، به رخ کشیدن قوای نظامی و دستاوردهایی است که از بازپس‌گیری چندین شهر حاصل شده است. در مقابل، ایروان کاملاً خشمگین و پُر از بغض و غضب است؛ چراکه از منظر مردم ارمنستان، نخست‌وزیر این کشور یعنی نیکول پاشینیان با امضای توافق آتش‌بس، به نوعی به آنها از پشت خنجر زده است. زمانی که جنگ قره‌باغ میان ارمنستان و آذربایجان بار دیگر شعله‌ور شد، بسیاری از تحلیل‌ها متمرکز بر آثار ژئوپولتیک این جنگ، چیدمان طرف‌های درگیر و همچنین چشم‌انداز صلح بود. ادامه این بحران سبب شد بسیاری از کشورها از جمله فرانسه و روسیه برای پایان درگیری‌ها ورود کنند اما در نهایت این روسیه بود که توانستند در سایه صلح و آتش‌بس به منافع خود دست پیدا کند. با این همه، پس‌لرزه‌های درگیری‌ها همچنان به قوت خود باقی است و ساختار سیاسی ارمنستان را دستخوش خانه‌تکانی گسترده کرده است. اینکه می‌گوییم مردم ارمنستان بسیار خشمگین هستند، دقیقاً می‌توان نتیجه این عصبانیت را در همین خانه‌تکانی به چشم دید. بر این اساس داوید تونویان، وزیر دفاع ارمنستان که از سال ۲۰۱۸ عهده‌دار وزارت دفاع این کشور بود، چند روز پس از آتش‌بس با آذربایجان و عقب‌نشینی ارمنستان از برخی مناطق قره‌باغ استعفا کرد. زهراب مناتساکانیان، وزیر خارجه ارمنستان هم پیشتر، پس از حدود دو سال از مقام خود کناره‌گیری کرد و حالا نوبت به نیکول پاشینیان، نخست‌وزیر ارمنستان رسیده است. در این راستا فعالان اپوزیسیون ارمنستان که عصر سه‌شنبه (11 آذرماه) خیابان مرکزی ایروان را مسدود کرده بودند به طرف ساختمان دولت در میدان جمهوری حرکت کرده و خواستار استعفای نخست‌وزیر این کشور شدند. آنها ضمن خواندن ترانه‌های میهن‌پرستانه، شعارهایی را علیه نیکول پاشینیان سر دادند. کریستین واردانیان به عنوان نماینده شاخه جوانان حزب فدراسیون انقلابی ارمنی در مقابل ساختمان نخست‌وزیری به خبرنگاران گفته بود که پلیس صدها فعال را بازداشت کرده است و صدها تن از دوستان ما تنها در پاسگاه پلیس نورک بدر حصر به سر می‌برند. شدت عمل پلیس در برخورد با معترضان ضد دولتی در ارمنستان تا حدودی برای تظاهرکنندگان غیر قابل هضم است؛ چراکه آنها به زعم خودشان در حال سر دادن شعارها و برگزاری اعتراضاتی هستند که یک سوال ملی و میهنی را مطرح می‌کند: چرا پاشینیان مقابل باکو سر خم کرد؟ پاشینیان در پاسخ به این پرسش معترضان گفته است که پس از سقوط «شوشا» دیگر ادامه درگیری‌ها برای ارمنستان بی‌معناست؛ چراکه از آن زمان به بعد ایروان قادر نبوده به پیروزی طی یک اقدام نظامی دست یابد. این اظهارات البته دلایل نظامی و تاکتیکی بسیار زیادی دارد که یکی از آنها فرسوده بودن ساختار تسلیحات ارتش ارمنستان است. ارتش این کشور از سوی روسیه تجهیز شده است، پس باید امکانات خوبی برای مقابله با تهدیدات آذربایجان داشته باشد. این یک روی سکه است اما روی دیگر سکه این است که مسکو به دلیل تمایل پاشینیان به سمت غرب، به نوعی این اقدام وی را تلافی کرد و اجازه داد که ترکیه و اسرائیل با تجهیزات پیشرفته خود ارمنی‌ها را «مجازاتِ نظامی» کنند.

با اینکه وازگن مانوکیان، نخست وزیر سابق ارمنستان از سوی احزاب اپوزیسیون برای پست نخست‌وزیری جدید معرفی شد؛ اما پاشینیان نمی‌خواهد از این مقام کناره‌گیری کند؛ چراکه این روزنامه‌نگار کهنه‌کار به خوبی می‌داند اگر کنار برود، دیگر نمی‌تواند در ارمنستان زندگی کند

نیکول کنار می‌رود؟!

با گذشت از پشت‌پرده‌های سیاسی و نظامی این پرونده باید توجه داشته باشیم که اوضاع به هیچ وجه در ارمنستان به وفق مراد پاشینیان نیست. چندی پیش انستیتوی تحقیقات اقتصادی دانشگاه اقتصاد آذربایجان (UNEC) اعلام کرد که ارمنستان در طول جنگ قره‌‌باغ، تسلیحاتی به ارزش ۴.۸ میلیارد دلار از دست داده است. از سوی دیگر میکائیل میناسیان، سفیر سابق ارمنستان در واتیکان و داماد سرژ سرکیسیان، رئیس‌جمهور سابق این کشور، اعلام کرده که ۴ هزار و ۷۵۰ سرباز و افسر نظامی در جنگ کشته شده و گزارش وزارت دفاع در مورد این موضوع نیز به پاشینیان ارائه شده است. همین دو موضوع، به حدی افکار عمومی ارمنستان را منزجر کرد که طی هفته‌های اخیر شاهد برگزاری سه تظاهرات گسترده و مختلف در شهر ایروان علیه پاشینیان بودیم. در آخرین تظاهراتی که پنجشنبه گذشته برگزار شد ده‌ها معترض که خواستار استعفای نخست‌وزیر ارمنستان بودند، برای ورود به مقر دولت در ایروان و گفت‌وگو با این سیاستمدار تلاش کردند اما درست در همان اوایل اعتراض‌ها، پلیس بازداشت معترضان در مرکز این شهر را آغاز کرد. نکته مهم این است که در پی تشدید اعتراضات شاهد آن بودیم که آرمن سرکیسیان، رئیس‌جمهوری ارمنستان طی یک سخنرانی برای مردم، بر لزوم استعفای دولت و برگزاری انتخابات زودهنگام تأکید کرد. اپوزیسیون ارمنستان هم از این سخنان به نفع خود استفاده کرد و به پاشینیان چند روز فرصت داد تا از مقام خود کناره‌گیری کند. در همین راستا، وازگن مانوکیان، نخست وزیر سابق ارمنستان از سوی احزاب اپوزیسیون این کشور برای پست نخست‌وزیری جدید معرفی شد اما نکته اینجاست که پاشینیان نمی‌خواهد از این مقام کناره‌گیری کند. او یک روزنامه‌نگار کهنه‌کار است و به خوبی می‌داند که اگر با این اعتراضات کنار برود، بدون تردید دیگر نمی‌تواند در ارمنستان زندگی کند. اصرار او اما بدون‌شک هزینه‌های معنوی برایش به بار خواهد آورد که مهمترین آنها بی‌‌آبرو کردن وی و انداختنش به گودالی از جنگ روانی و تنش عصبی است. نمونه این مساله را یکشنبه شب شاهد بودیم؛ چراکه تعدادی از کانال‌های تلگرام ارمنستان گزارش کردند نیکول پاشینیان، نخست‌وزیر این کشور قصد دارد از سمتش استعفا دهد.

تعدادی از کانال‌های تلگرام ارمنستان گزارش کردند نیکول پاشینیان قصد دارد از سمتش استعفا دهد، اما کمی بعد سخنگوی وی این اخبار و اطلاعات را نادرست خواند؛ اقدامی که باعث شد ساعاتی بعد معترضان مسیرهای اصلی را در ایروان مسدود کنند

کمی بعد سخنگوی پاشینیان اعلام کرد که پیام‌های منتشر شده در کانال‌های تلگرامی درباره استعفای نخست‌وزیر صحت ندارد و همگی اطلاعات نادرست هستند و ساعاتی بعد معترضان مسیرهای اصلی در ایروان را مسدود کردند و مجدداً خواهان استعفای وی شده‌اند. این در حالیست که فقط مردم عادی مقابل پاشینیان قد علم نکرده‌اند بلکه، آرتور وانتسیان، رهبر حزب مخالف میهن و رئیس سابق سرویس امنیت ملی ارمنستان هم به صفوف مخالفان پاشینیان پیوسته است که نشان می‌دهد سیاستمداران و دولتی‌های سابق ایروان هم به دنبال یکسره کردن کارِ «نیکول» هستند. امری که علیرغم تکذیب چندباره شایعات استعفایش از سوی او، باز هم با اصرار مخالفانش روبرو شده است.