فرشاد گلزاری

 هفتاد و پنجمین سالگرد تأسیس سازمان ملل (روز دوشنبه) در حالی برگزار شد که هیچ‌یک از مقاماتِ سیاسی دنیا در مجمع عمومی این سازمان به صورت فیزیکی حضور نداشت و تمام رهبران جهان به صورت مجازی سخنرانی‌های خود را به سمع و نظر دنیا رساندند. این اولین باری است که مهمترین رویداد بین‌المللی ملل متحده تحت‌الشعاع پاندمی یک ویروس به شدت مرموز قرار گرفته است. ویروسی که به آن «طاعون تاج‌دار» می‌گویند و تا حالا هزاران نفر را روانه بیمارستان و آرامگاه‌ها کرده است.

بی‌شک در تاریخ می‌نویسند که روزی روزگاری در جهان، کرونا به دشمن پنهانی تبدیل شد که بزرگترین و قدرتمندترین رهبران جهان را به کاخ‌نشینی و خانه‌نشینی مجبور کرد و نفوذش به حدی بود که حتی برای سخنرانی در هفتادوپنجمین مجمع عمومی سازمان ملل هم جرأت نکردند دور هم جمع شوند. این ویروس را بحق باید «ویروس واگرایی» نامید؛ چراکه نه تنها انسان‌ها را از هم دور کرد، بلکه به مولفه‌ای برای تاخت‌وتاز کشورها و دولتمردان سراسر جهان علیه یکدیگر تبدیل شد تا بتوانند از این طریق هم جو داخلی وحشت‌زده کشورهایشان را کنترل کنند و هم تقصیر را به گردن دیگری بیندازند. حتی داعش هم به عنوان ماشینِ وحشت قرن بیست و یکم از این ویروس به نفع خود استفاده می‌کند تا بتواند از طریق کمک‌های محلی، طرفداران خود را افزایش دهد. مافیا هم از دیگر جریاناتی است که در حال بهره بردن از شیوع کروناست و به همین دلیل است که می‌گوییم کرونا واگرایی را در دنیا پدید آورد.

فارغ از این مسائل باید به این موضوع اشاره کنیم که سازمان ملل در حالی هفتاد و پنجمین سالگرد تاسیس خود را گرامی داشت که ما هم‌اکنون در یک جهانِ قطبی‌شده با کلکسیونی از درگیری‌های منطقه‌ای و یک اقتصاد در حال کوچک شدن و رشد نابرابری قرار داریم و بر این اساس اگر به اظهارات برخی از 193 عضو سازمان ملل توجه کنیم، می‌بینیم که اغلب آنان خواهان همگرایی برای پایان دادن به بحران‌های جهانی هستند، اما موضوع این است که درون‌مایة اظهارات رهبران به صورت مشهود، نمایی از منافع‌گرایی و بعضاً خشونت و جنگ می‌دهد. نمونه بارز این اظهارات را باید در سخنرانی مجازی ترامپ مشاهده کرد که از ابتدا تا انتهایش بر همه تاخت و حتی برخی اظهاراتش بوی انتخاباتی می‌داد.

موضوع کرونا و مانور ترامپ علیه چین به حدی جو مجمع عمومی سازمان ملل را تحت‌تاثیر قرار داد که گوترش هم می‌دانست این مساله به محور اصلی تبدیل خواهد شد و به همین دلیل در سخنرانی خود خواهان پایان دادن به جنگ سرد میان دو غول نظامی و اقتصادی دنیا شد

پیش از این قرار بود ترامپ به عنوان تنها سخنران حاضر در صحن مجمع عمومی حاضر شود اما بنا به دلایلی این حضور لغو شد و رئیس‌جمهوری آمریکا ترجیح داد سخنرانی ضبط شده‌ای ارائه دهد. نکته مهم این است که ترامپ آخرین حضورش را در دور اول ریاست جمهوری، پشت سکوی سخنرانی سبز رنگ سازمان ملل که برای نسل‌ها رهبران دنیا از آنجا با جهان سخن می‌گفتند، از دست داد. او دومین سخنران نشست مجمع عمومی بود. پس از او سخنان اردوغان، رئیس‌جمهوری ترکیه و سپس شی جین پینگ، رئیس‌جمهوری چین و همچنین رهبران شیلی، کوبا، اردن، کره‌جنوبی، قطر، فیلیپین و مراکش پخش شد. ترامپ در همان ابتدای سخنرانی خود بر چین تاخت. او اعلام کرد ما بار دیگر درگیر یک چالش جهانی شده‌ایم و نبردی را علیه دشمن نامرئی، یعنی «ویروس چین» به راه انداخته‌ایم؛ ویروسی که جان افراد بیشماری را گرفته و ۱۸۸ کشور جهان را درگیر کرده است. رئیس‌جمهوری ایالات متحده در بخشی از سخنرانی خود اعلام کرد که کشورش از آوریل تاکنون توانسته است بر 85 درصد از پاندمی کرونا غلبه کند و همین مساله باعث شد تا بسیاری از مقامات داخلی آمریکا نسبت به این موضوع واکنش نشان دهند.

آنچه در میانِ سخنرانی ترامپ بیش از هر چیز دیگری رخ عیان کرد، درخواست او برای محاکمه چین بود! او اعلام کرد در حالی‌که ما آینده روشن را دنبال می‌کنیم، باید کشوری که این طاعون را در جهان به راه انداخت، مجازات کنیم: چین. این مدل از سخن گفتن ترامپ در وهله اول یک نوع مانور تبلیغاتی برای انتخابات ریاست جمهوری 2020 میلادی به حساب می‌آید؛ چراکه او حتی به مسائل مهمتری مانند پرونده کره‌شمالی، ائتلاف ترانس آتلانتیک، دخالت روسیه در انتخابات و خیلی از مسائل دیگر اشاره نکرد.

در وهله دوم، او در حال مخابره این پیام به دنیا است که دشمن اول و آخر آمریکا (قبل یا بعد از انتخابات)، پکن است. البته ترامپ در مورد مسائلی مانند مذاکرات بین‌الافغان، پرونده هسته‌ای ایران و صلح اعراب با اسرائیل هم صحبت کرد، اما دایرة حمله او به پکن به حدی وسیع بود که واکنش‌های زیادی از جمله جوابِ رئیس‌جمهوری چین را دربرداشت.

آنچه در میانِ سخنرانی ترامپ بیش از هر نکته دیگری رخ عیان کرد، درخواست او برای محاکمه چین بود! او اعلام کرد در حالی‌که ما آینده‌ای روشن را دنبال می‌کنیم، باید کشوری که این طاعون را در جهان به راه انداخت را مجازات کنیم: چین

جنگ سرد پکن -  واشنگتن

موضوع کرونا و مانور ترامپ علیه چین به حدی جو مجمع عمومی سازمان ملل را تحت تاثیر قرار داد که گوترش هم می‌دانست این مساله به محور اصلی تبدیل خواهد شد و به همین دلیل در سخنرانی خود خواهان پایان دادن به جنگ سرد میان دو غول نظامی و اقتصادی دنیا شد.

این روند به حدی برجسته شد که امانوئل مکرون، رئیس‌جمهوری فرانسه هم از ادامه نزاع چین و آمریکا و تاثیرش بر اقتصاد دنیا ابراز نگرانی کرد. اینکه آیا جنگ سرد میان این دو شروع شده یا قرار است شروع شود، منوط به تحلیل مولفه‌های بسیار است، اما به هر ترتیب باید گفت که دیواره‌های این جنگ حداقل از دو سه سال پیش بالا آمده است و اگر ترامپ برای بار دوم وارد کاخ سفید شود، می‌توانیم شاهد یک نبرد سراسر خشونت در پشت پرده باشیم که در حقیقت همان جنگ سردی است که روزی شوروی با آمریکا درگیرش بودند. فارغ از ترامپ و پرونده چین، سخنرانی کسانی مانند مون جائه-این، رئیس‌جمهوری کره‌جنوبی و جاستین ترودو، نخست‌وزیر کانادا، رودریگو دوترته و رئیس‌جمهوری فیلیپین عموماً به مسائل داخلی و مقابله با کرونا مربوط بود. رئیس‌جمهوری کره‌جنوبی خواهان اعلام رسمی جنگ کره شد و دوترته هم از سیاست‌هایش در قبال مقابله با کارتل‌های مواد مخدر دفاع کرد. ترودو هم خواهان مبارزه با بحران‌های جهانی و خصوصاً کرونا بود اما کسانی مانند، آنگلا مرکل، صدراعظم آلمان، شیخ تمیم بن حمد آل ثانی، امیر قطر، رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهوری ترکیه، و بسیاری دیگر از رهبران جهان علاوه بر آنکه خواهان پایان بحرانم‌ها و درگیری‌های منطقه‌ای و بین‌المللی بودند، سعی کردند تا مشروعیت شورای امنیت سازمان ملل را به صورت واضح زیر سوال ببرند.

به گونه‌ای که آنها خواهان اصلاحات در این نهاد سیاسی -  امنیتی جهان شدند. پوتین هم در سخنرانی خود با مانور بر ساخت واکسن کرونا، سعی داشت تا این دستاورد را به گونه‌ای سخاوتمندانه به نام مسکو ثبت کند و دستِ آخر به همه بفهماند که روسیه آماده فروش و اعطای این واکسن به جهان و خصوصاً کارمندان

سازمان ملل است.