صلحِ بعید با طالبان در شرایتون!

فرشاد گلزاری

چندی پیش فریدون خوزان، سخنگوی عبدالله عبدالله، رئیس شورای عالی آشتی ملی افغانستان اعلام کرد که، دولت کابل تمامی زندانیان باقی مانده طالبان را آزاد کرده و هیاتی از دولت افغانستان قرار است به زودی به دوحه سفر کنند تا درباره مذاکرات بین‌الافغان‌ گفت‌وگو کنند. این خبر به نوعی پیام مهمی را به دنیا و مردم افغانستان مخابره کرد؛ پیامی که به عنوان امید میلیون‌ها نفر برای برقراری صلح و ثبات در افغانستان قلمداد می‌شود اما همچنان بیم‌های زیادی در این راستا وجود دارد. یکی از ترس‌هایی که در این میان وجود دارد، خطر بالقوه و بالافعلی است که در مورد آزادی زندانیان طالبان خصوصاً 400 تن از آنها است که چند روز پیش به صورت کامل از زندان پل‌چرخی آزاد شدند. همزمان منابعی در ولایت قندهار گفته‌اند که طالبان نیز در عوض چهار کماندوی ارتش افغانستان را آزاد کرده است که این اتفاق برای اولین باز طی چند سال گذشته اتفاق می‌افتد. زمانیکه خبر آزادی این زندانی‌ها همزمان با احتمال برگزاری مذاکرات بین‌الافغان منتشر شد، منابع امنیتی اعلام کردند که دولت کابل تمامی زندانیان طالبان را آزاد کرده، اما چند تن از آنها که آزادیشان از سوی فرانسه و استرالیا با مخالفت همراه است، تحت نظر قرار می‌گیرند. این دو کشور مخالف آزادی برخی از اعضای طالبان هستند؛ چراکه بر اساس اسناد ارائه شده از سوی سرویس‌های اطلاعاتی فرانسه و استرالیا، طالبان چندین شهروند این دو کشور را ربوده یا به قتل رسانده است. بر این اساس، دو کشور فرانسه و استرالیا طرحی را مطرح کردند که هم به آغاز مذاکرات بین‌الافغان و روند صلح دولت افغانستان با طالبان ضربه نزد و هم اینکه نگرانی بایت تهدید زندانی‌ها را مرتفع کند؛ به گونه‌ای که قرار شد هفت نفر از 400 زندانی خطرناک طالبان به دوحه انتقال داده شوند و در یکی از زندان‌های قطر زیر نظر سرویس اطلاعاتی این کشور قرار بگیرند. این محکم‌کاری‌ها در اصل به کنار زدن حاشیه‌های مزاحمِ مذاکراتی است که قرار است برای اولین بار به صورت مستقیم و چهره به چهره میان دولت افغانستان و طالبان انجام شود. مذاکراتی که تمام خبرنگاران و تحلیلگران امنیتی – سیاسی دنیا دهه‌ها انتظارش را می‌کشیدند و طیف گسترده‌ای از عکاسان خبری منتظر ثبت آن بودند. اهمیت این مذاکرات بر هیچکس پوشیده نیست اما مساله اینجاست که در پشت پرده دو صحنه‌گردان اصلی یعنی پاکستان و آمریکا در حال حل و فصل اختلافات و تقسیم کیک قدرت هستند. شاید خیلی‌ها هنوز باور نکرده باشند که هدایت کننده طالبان در افغانستان چه در عرصه میدانی و چه در پشت میزِ مذاکرات اسلام‌آباد است به همین جهت باید به تحولات چند روز پیش رجوع کنیم. چند روز قبل اشرف غنی، رئیس جمهور افغانستان در نشست کابینه صراحتاً اعلام کرد که «تمامی موانع» از سر راه مذاکرات صلح برداشته شده‌ و این مذاکرات به‌زودی آغاز خواهد شد اما با وجود آمادگی دولت افغانستان به شروع مذاکرات، گروه طالبان رسما اعضای هیات مذاکره کننده خود را معرفی نکرد. در این راستا روز گذشته (شنبه) سهیل شاهین، سخنگوی دفتر سیاسی طالبان در قطر اعلام کرد که برخی «مسایل فنی» باعث شده که زمان آغاز گفت‌وگوهای بین‌الافغان روشن نشود. استفاده از عبارت «مسائل فنی» توسط سهیل شاهین باعث شد تا ابهام‌های زیادی در مورد برگزاری مذاکرات بین‌الافغان رخ دهد؛ چراکه او مشخص نکرد که منظورش از این مسایل چه چیزی بوده است؟ در این هنگام گمانه‌زنی‌های زیادی رخ داد اما واقعیت این بود که اختلافاتی درون طالبان بر سر چیدمان هیات مذاکره کننده به ویژه بین ملا عبدالغنی برادر، فرد شماره دوم گروه طالبان و شیرمحمد عباس استانکزی، رئیس هیات مذاکره طالبان به وجود آمده بود که باعث شد پاکستان برای حل این اختلافات وارد عمل شود. به همین دلیل شاهد آن بودیم که طی چند روز گذشته عبدالغنی برادر معاون رهبر طالبان و ۱۳ تن دیگر از افراد این گروه به پاکستان سفر کردند! این همان دلیلی است که به ما نشان می‌دهد که طالبان با حمایت پاکستان تشکیلاتی برای مذاکره با دولت افغاستان تشکیل داده که بر بازگشت «امارت اسلامی» اصرار دارد.

اختلافاتی درون طالبان بر سر چیدمان هیات مذاکره‌کننده به ویژه بین ملا عبدالغنی برادر، فرد شماره دوم گروه طالبان و شیرمحمد عباس استانکزی، رئیس هیات مذاکره طالبان به وجود آمده بود که باعث شد پاکستان برای حل این اختلافات وارد عمل شود

صلح با طالبان؛ از رویا تا واقعیت!

اینکه آیا امارت اسلامی با محوریت طالبان در افغانستان تشکیل می‌شود یا خیر موضوعی است که پاسخ آن نیازمند تحلیل بسیاری از مولفه‌ها است. یکی از مولفه‌هایی که متاسفانه از نظر بسیاری از تحلیلگران و حتی نخبگان حوزه افغاسنتان پنهان ماند، سخنان اخیر اسد درانی، رئیس پیشین سرویس اطلاعاتی پاکستان (ISI) است. او اعلام کرده که آمریکا سالانه به طالبان حدود 500 میلیون دلار کمک خواهد کرد و به این ترتیب بازیکن اصلی آینده افغانستان، طالبان خواهد بود.

اسد درانی، رئیس پیشین سرویس اطلاعاتی پاکستان اعلام کرده که آمریکا سالانه به طالبان حدود 500 میلیون دلار کمک خواهد کرد و به این ترتیب بازیکن اصلی آینده افغانستان، طالبان خواهد بود و برخی از چهره‌های حاضر در دولت هم با طالبان در قدرت سهیم خواهند شد

او مدعی شده که برخی از چهره‌های حاضر در دولت هم با طالبان در قدرت سهیم خواهند شد. این ادعا اگر از سوی یک تحلیلگر یا حتی مقامات افغانستان مطرح می‌شد، تا حد زیادی مهم به نظر نمی‌آمد اما زمانی که رئیس پیشین سرویس اطلاعاتی پاکستان آنرا مطرح می‌کند جای تأملِ بسیار دارد! نکته دیگر این است که منابع خبری اعلام کرده‌اند که تیم دولت افغانستان که قرار است در مقابل طالبان بنشیند، اختلاف‌هایی درون خود دارند. به عنوان مثال معصوم استانکزی، رییس هیات مذاکره‌کننده جمهوری اسلامی افغانستان اعلام کرده که تیم آن‌ها در مذاکره با طالبان از ارزش‌‎های افغانستان دفاع خواهد کرد. او در توییتی نوشت: «هیات مذاکره‌کنندۀ جمهوری اسلامی افغانستان به نمایندگی از ملت و دولت، مذاکرات صلح را با هدف یک افغانستان مترقی، آزاد و متحد که در آن حقوق همه شهروندان افغانستان حفظ شود، به‌زودی آغاز خواهد کرد». در مقابل هنوز افرادی در دولت وجود دارند که معتقدند باید با طالبان با مشت آهنین برخورد کرد. سوی دیگر این ماجرا آمریکایی‌ها قرار دارند که به حدی در افغانستان هزینه کرده‌اند که اقدام دیوان کیفری بین‌المللی در مورد بررسی جنایات سربازان آمریکا در این کشور را بر نتابید و دادستان این دیوان و مسئول دفترش را تحریم کردند. از سوی دیگر آمریکایی‌ها مجدداً حملات هوایی خود با پهپادهایشان را به دلایل نامعلوم شروع کرده‌اند و همین چند روز پیش چندین عملیات توسط طالبان در افغانستان انجام شده است. این در حالیست که مقام‌های افغان تایید کرده‌اند که حمد بن خلیفه آل ثانی، امیر قطر و عبدالله عبدالله، رئیس شورای عالی مصالحه ملی افغانستان، قرار است در نخستین دور مذاکرات دولت افغانستان با طالبان حضور پیدا کنند. از سوی دیگر مایک پامپئو، وزیر خارجه آمریکا و شاه محمد قریشی، همتای پاکستانی او نیز تمایل دارند که در این نشست تاریخی که قرار است در هتل «شرایتون» دوحه برگزار شود، شرکت کنند. این مولفه‌ها هر چند بسیار مهم است و برای اولین بار رخ می‌دهد، اما مشخص نیست که آیا می‌تواند به صلح درافغانستان پس از 40 سال درگیری ختم شود یا خیر. صلحی که به نظر بعید می‌رسد!