تلافی، آخرین پرده از نمایش ریاض

فرشاد گلزاری

چند وقتی بود که پرونده یمن و اخبار مرتبط با آن کمی رنگ و بوی سیاسی به خود گرفته بود و حداقل تا حدودی از صدای انفجار بمب‌های رها شده بر سر شهروندان این کشور خبری نبود؛ اما جنگنده‌های سعودی اخیراً دست به تحرکات هوایی مجدد زده‌اند. تا جایی که منابع خبری بامداد یکشنبه گزارش دادند که ظرف ساعت‌های گذشته جنگنده- بمب‌افکن‌های ائتلاف سعودی دستکم در ۲۰ نوبت مناطق مختلف یمن را بمباران کردند. گزارش‌های تکمیلی نشان داد که بمب‌افکن‌های ائتلاف سعودی در ۱۵ نوبت، مناطقی در شهرستان «خب و الشعف» در استان جوف را بمباران کردند و استان صعده واقع در شمال یمن نیز بیش از پنج نوبت بمباران شده است. شاید برای عده‌ای از مخاطبان ما این سوال مطرح شود که چرا این حملات هوایی تا به این حد مهم است؟ دسته‌ای دیگر حتی این سوال را نمی‌پرسند و اساساً معتقدند که حملات اخیر عربستان موضوع مهمی به حساب نمی‌آید که بخواهیم آن را مورد تحلیل و بررسی قرار دهیم. دلیل اینکه چرا حملات اخیر سعودی‌ها به یمن مهم است یا اینکه چرا باید این حملات را تحول جدیدی در عرصه میدانی و سیاسی یمن بدانیم، ریشه در توافق استکهلم دارد. همگان به یاد دارند که دولت مستعفی یمن و جنبش انصارالله در مذاکرات صلحی که ۲۲ آذر ۹۷ در استکهلم پایتخت سوئد انجام شد، به توافق‌هایی از جمله موضوع آتش‌بس در الحدیده و مبادله اسرای دو طرف دست یافتند؛ اما این توافق‌ها با توجه به اختلاف‌ها اجرا نشد. در این میان ائتلاف سعودی در تداوم نقض آتش‌بس الحدیده، شهرستان الصلیف واقع در این استان را بارها هدف قرار دادند. از سوی دیگر عبدالقادر مرتضی، رئیس کمیته امور اسیران انصارالله هم در حساب توئیتری خود اعلام کرد که توافق تبادل اسرا که اخیراً در پایتخت اردن صورت گرفت، به دلیل اینکه فهرست اسامی اسیران از سوی طرف دیگر (دولت مستعفی یمن) بویژه نماینده حزب اصلاح در مأرب، تکمیل نشده است، همچنان نیمه‌کاره باقی مانده است. این در حالیست که سازمان ملل متحد و کمیته صلیب سرخ جهانی ۱۶ فوریه سال جاری میلادی (۲۷ بهمن) در پایان سومین نشست کمیته تبادل اسیران میان انصارالله و دولت مستعفی یمن اعلام کرد که دو طرف برای یک برنامه مفصل در تبادل اسیر به توافق رسیدند. همین دو موضوع باعث شد تا بسیاری از تحلیلگران حوزه منطقه و مسائل یمن به این نتیجه برسند که تحولات جدید در یمن اتفاق خواهد افتاد که البته در این مورد بی‌راه نگفتند!

ائتلاف سعودی در تداوم نقض آتش‌بس الحدیده، شهرستان الصلیف واقع در این استان را بارها  هدف قرار دادند و از سوی دیگر رئیس کمیته امور اسیران انصارالله اعلام کرد که توافق تبادل اسرا که اخیراً در پایتخت اردن صورت گرفت، به کُندی جلو می‌رود و همچنان تکمیل نشده است

همه چیز از اول شروع می‌شود؟!

اگر کمی به عقب برگردیم به خوبی می‌بینیم که یمن اخیرا شاهد سه تحول اساسی بود که یک نوع انقلاب در صحنه سیاسی و نظامی این کشور به حساب می‌آید. نخست اینکه، جنبش انصارالله چند ماه پس از هدف قرار دادن تاسیسات نفتی «بقیق» و «خریس» به عنوان مرکز اعصاب صنعت نفت سعودی، تاسیسات نفتی آرامکو در بندر «ینبع» در ساحل شمالی دریای سرخ را با موشک‌های بالدار و پهپادها مورد حمله قرار داد. تحول دوم این بود که نیروهای مردمی یمن در کنار ارتش این کشور بر استان «الجوف» تسلط یافت و بسیاری از مناطق مأرب (استان همجوار آن) را در اختیار گرفت که دارای چاه‌های نفت و ذخایر نفتی زیادی است. سومین تحول این بود که اختلاف و شکاف در میان محور هوادار دولت مستعفی یمن به شدت بالا گرفته و در همین رابطه برخی از هواداران این محور «عبدربه منصور هادی» رئیس‌جمهور مستعفی و فراری یمن و معاونش سرلشکر «علی محسن الاحمر » را آماج حملات شدید خود قرار دادند. این اختلاف‌ها دقیقاً شاهرگ تحولات فعلی است؛ چراکه «احمد عبید بن دغر» نخست‌وزیر پیشین یمن در صفحه شخصی خود در توئیتر از سرنگون شدن ارتش منصور هادی پس از آزادسازی استان الجوف توسط نیروهای مردمی یمن و برهم خوردن معادله قدرت به سود جنبش انصارالله یمن سخن به میان آورد. بر این اساس باید توجه کنیم که منصور هادی و دولت متبوع وی این روزها در شرایط بسیار دشواری به سر می‌برد. به گونه‌ای مستندات نشان می‌دهد در میان صفوف آنها شکاف‌های عمیقی پدیدار شده و از سوی دیگر انتقادها علیه دولت منصور هادی به دلیل ناتوان و ناکارآمد بودن مسئولان سابق و کنونی آن بالا گرفته است. دلیل مهمتر که پیش‌تر هم به آن اشاره شد این است که شکست نیروهای منصور هادی در استان الجوف و آزادسازی آن توسط ارتش و نیروهای مردمی یمن به رهبری جنبش انصارالله، توانسته است تا کفه ترازو را به نفع یمنی‌ها سنگین کند. این روند تا جایی برای عربستان سعودی سنگین تمام شد که علاوه بر هجوم جنگنده‌های آنها شاهد وقوع نبرد شدید میان دو طرف در اطراف پادگان اللبنات بزرگترین پایگاه نظامی نیروهای منصور هادی و ائتلاف سعودی در شمال استان و در حومه جنوب شرق شهرستان الحزم مرکز استان الجوف طی روزهای یکشنبه و دوشنبه بودیم.

ترس از ضربه به منافع لندن و واشنگتن!

این درگیری‌ها تا جایی وراد فاز خطرناک و تک‌بُعدی شد که نه تنها سعودی‌ها بلکه غربی‌ها (به صورت واضح لندن و واشنگتن) از این وضعیت احساس خطر کردند. سفر غیرمنتظره «مارتین گریفیتس» فرستاده سازمان ملل در امور یمن به شهر مأرب و دیدارش با سلطان العراوه (استاندار مأرب) و درخواستش مبنی بر باقی ماندن این شهر خارج از صحنه درگیری از نگرانی آمریکا و انگلیس حکایت دارد؛ چراکه تمام شرکت‌های نفت متعلق به این دو کشور در این شهر به عنوان محل چاه‌های نفت و گاز یمن مشغول فعالیت هستند.

آنچه در این مورد باعث نگرانی غربی‌ها شده این است که تسلط یافتن جنبش انصارالله یمن بر این شهر به معنای آن است که عناصر نظامی وابسته به سعودی از یک منبع مالی مهم محروم شده‌اند و نیروهای مردمی یمن از درآمد نفتی حاصل از آن بهره‌مند خواهند شد. طبیعی است که در مسائل نظامی حرف اول و آخر را منابع مالی می‌زنند که نفت یکی از آنهاست؛ چراکه در تمام منازعات، قاچاقچیان سلام و تاجرهای این حوزه همیشه آماده هستند تا تسلیحات طرفین یک درگیری را تامین کنند و این موضوع با توجه به از دست دادن برخی از منابع نفتی توسط نیروهای وابسته به عربستان می‌تواند معادلات را تغییر دهد. اما در این بین آنچه باعث شد تا سعودی‌ها بیش از پیش عصبانی شوند، ساقط شدن یک فروند پهپاد آنها در الحدیده بود.

روند عملیات‌های هوایی عربستان در یمن به خوبی نشان می‌دهد که سعودی‌ها در حال تلافی کردن هستند؛ چراکه آنها طی یک هفته گذشته نقاط بسیار استراتژیکی را از دست داده‌اند و بدون تردید فاز بعدی حرکاتشان علیه میادین نفتی است

یک منبع نظامی یمن اعلام کرد که پدافند هوایی ارتش و کمیته‌های مردمی یمن توانسته یک فروند هواپیمای جاسوسی نیروهای سعودی در منطقه الفازه واقع در شهرستان التحیتا را سرنگون کند؛ این در حالیست که در اول ماه مارس هم یک پهپاد جاسوسی دیگر متعلق به سعودی‌ها ساقط شده بود.

روند عملیات‌های هوایی عربستان در یمن به خوبی نشان می‌دهد که سعودی‌ها در حال تلافی کردن هستند؛ چراکه آنها طی یک هفته گذشته نقاط بسیار استراتژیکی را از دست داده‌اند و بدون تردید فاز بعدی حرکاتشان علیه میادین نفتی است که به تازگی در اختیار یمنی‌ها

قرار گرفته است.