نگاهی به دلایل شروع نقشه‌برداری اسرائیل از کرانه غربی رود اردن
نتانیاهو و سناریوی الحاق
فرشاد گلزاری
اخیراً روزنامه تایمز اسرائیل در خبری کوتاه اعلام کرده که رژیم صهیونیستی در حال شروع عملیات نقشه‌برداری از کرانه غربی رود اردن است. این روزنامه در متن گزارش خود اعلام کرده که بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل منبع این خبر است. کمی بعد مشخص شد که نتانیاهو در یکی از کمپین‌های انتخاباتی خود اخیراً همین موضوع را به صورت علنی اعلام کرده است. او در میان هواداران حزب لیکود گفته است که پس از اعلام رسمی و رونمایی از معامله قرن توسط ایالات متحده، تل‌آویو به دنبال آن است تا در کوتاهترین زمان نقشه‌برداری از کرانه غربی رود اردن را در دستور کار بگذارد که این اقدام دقیقاً هم‌راستا با طرح ترامپ مبنی بر الحاق کرانه غربی رود اردن (دره اردن که به غور اردن هم معروف است) به سرزمین‌های اشغالی است. نتانیاهو در کمپین انتخاباتی‌اش در اسرائیل صریحا اعلام کرده که این اقدام، چند روزی است شروع شده و زمان زیادی صرف آن نخواهد شد، بلکه ظرف چند هفته عملیات نقشه‌برداری به پایان می‌رسد و مقدمات بعدیِ الحاق دره اردن به خاک اسرائیل شروع خواهد شد!
بی‌بی به دنبال حمایتِ افراطی‌ها
برای تحلیل این اظهارات باید به این نکته مهم توجه داشته باشیم که دور سوم انتخابات کنست قرار است دوم مارس ۲۰۲۰ (دوازدهم اسفند ۱۳۹۸) برگزار شود و همین موضوع به خوبی نشان می‌دهد که چرا نتانیاهو تا به این حد در حال جنب و جوش با محوریت کرانه باختری و دره اردن است. واقعیت این است که او به خوبی می‌داند قوه قضائیه اسرائیل و ساختار قانونی رژیم صهیونیستی او را در مورد پرونده‌های 1000 و 2000 به این راحتی‌ها رها نمی‌کنند و به همین دلیل به دنبال آن است تا به هر صورتی که شده از این معرکه فرار کند. طبیعی است که او برای رهاییِ موقت باید محبوبیت خود را در آستانه انتخابات دور سوم به بالاترین حد برساند و طبیعی است که موضوعاتی را در دستور کار خود قرار می‌دهد که به حیات و ممات اسرائیل مربوط است؛ به همین دلیل است که می‌بینیم نتانیاهو روز و شبش را برای اجرایی شدن معامله قرن (حتی اجرای جزئی آن) به هم دوخته است. در این مسیر شاید برای مخاطبان این سوال پیش بیاید که چرا نتانیاهو و تیمش انگشتشان را روی گزینه الحاق کرانه باختری رود اردن گذاشته‌اند؟ پاسخ به این پرسش را باید هم از حیث سیاسی و هم از حیث جغرافیایی ارائه کرد. در بحث سیاسی همانطور که پیش‌تر گفته شد، نتانیاهو نیاز به جلب رای دارد تا بتواند در انتخابات اسفند ماه پیروز شود. اگر او در دور سوم انتخابات هم شکست بخورد بدون تردید نه تنها ماندنش در اریکه قدرت و ساختار سیاسی اسرائیل با مشکل روبرو می‌شود، بلکه توسط قوه قضائیه رژیم صهیونیستی به جرم فساد مالی و اداری محکوم می‌شود که درنهایت برای طی دوران محکومیتش راهی زندان خواهد شد.
اسرائیلی‌ها نیازمند فضای بیشتری هستند تا ساخت و سازهای خود را پیش ببرند و تعداد زیادی از یهودیان را در آنجا مستقر کنند و از این منظر کرانه باختری رود اردن بهترین مکان برای شهرک‌سازی‌های مجدد اسرائیل به حساب می‌آید و از این طریق می‌توانند موجودیت خود را تثبیت کنند
بر این اساس، او برای اینکه بتواند از رخ دادن چنین رویدادی علیه خود جلوگیری کند، باید بتواند که آرای مربوط به دست‌راستی‌های اسرائیل را به صندوق خود بریزد. در این میان طیف زیادی از احزابِ کوچک مذهبیِ اسرائیل که اندیشه آنها ریشه در سرزمین موعود یا دولت یهود دارد بهترین گزینه برای نتانیاهو به حساب می‌آیند تا بتواند با توسط به آنها پیروزی خودش را رقم بزند. سخت‌ترین کاری که باید نتانیاهو برای جذب این طیف انجام دهد، انگشت گذاشتن روی گزینه‌ای است که بتواند حس ناسیونالیستی و یهودیِ آنها را تحریک کند که در فضای فعلی بهترین مولفه، برجسته کردن «الحاق کرانه باختری رود اردن» است. هیچ شکی وجود ندارد که ترامپ با رونمایی از معامله قرن در خاک ایالات متحده هدیه‌ای بسیار ارزنده در آستانه انتخابات کنست به نتانیاهو داد، اما مهمتر از آن، تاکید بر الحاق کرانه باختری بود که باید آن را شاهرگ این موضوع دانست. از اینرو، نتانیاهو با برجسته کردن این موضوع قصد دارد این پیام را به افراطیون اسرائیل و احزاب تندروی سرزمین‌های اشغالی مخابره کند که در حال طرح‌ریزی برای الحاق کرانه غربی رود اردن است تا آنها این موضوع را یک پیروزی برای ملت یهود بدانند و آرای خود را به سبد نتانیاهو بریزند. اما در فاز جغرافیایی سه دلیل اصلی برای الحاق کرانه باختری رود اردن وجود دارد که یک دلیل آن بیشتر از دو دلیل دیگر اهمیت دارد.
بحران مسکن و آب در کمین اسرائیل!
نخستین دلیل نتانیاهو برای الحاق کرانه غربی رود اردن به سرزمین‌های اشغالی مساله بحران مسکن است. توجه داشته باشید که اسرائیل از اولین روز خود به دنبال یک سرزمینی بود تا بتواند مردمان خود را از سراسر دنیا به آنجا دعوت کند و همه آنها را بر اساس پروتکل‌های یهود در کنار یکدیگر قرار دهد و به دنیا بگوید که ما یک کشور تماماً یهود هستیم. طبیعتاً انباشت جمعیت در این ناحیه مستلزم آن است که خانه و کاشانه‌ای برای دعوت‌شدگان از سراسر دنیا مهیا شود و به همین دلیل است که شهرک‌سازی اسرائیل طی این مدت (حتی با وجود عملیات‌های پی در پی جریان‌های فلسطینی) متوقف نشده است. از سوی دیگر ما شاهد آن هستیم که اسرائیل در تمام اجلاس‌ها و مذاکراتی که با طرف‌های گوناگون انجام می‌دهد، به هیچ وجه در مورد شهرک‌سازی‌ها مذاکره نمی‌کند و آن را نقطه حیاتی و وجودی خود می‌داند. به همین دلیل و برای آنکه پروژه کشور یهود تکمیل شود، اسرائیلی‌ها نیازمند فضای بیشتری هستند تا ساخت و سازهای خود را پیش ببرند و تعداد زیادی از یهودیان را در آنجا مستقر کنند. از این منظر کرانه باختری رود اردن بهترین مکان برای شهرک‌سازی‌های مجدد اسرائیل به حساب می‌آید و از این طریق می‌توانند موجودیت خود را تثبیت کنند.
دو دلیل فرعی دیگر که البته در جای خود مهم و حیاتی است، به مسائلی از جمله ذخایر آبی و زمین‌های کشاورزی مربوط است. توجه داشته باشید که زمین‌های کرانه غربی رود اردن، خاکِ بسیار حاصلخیزی دارد و از این جهت برای اسرائیلی‌ها بسیار مهم است و حتی می‌تواند تراز صادرات محصولات کشاورزی آنها (خصوصاً به اروپا) را در دنیا افزایش دهد و منبع مالی خوبی برای آنها به حساب می‌آید. در مورد ذخایر آبی هم باید به این نکته اشاره کرد که منابع آبی و ذخایر اسرائیل (خصوصاً منابع آبی جولان) محدود است و اسرائیل از این ناحیه احساس خطر می‌کند. به همین دلیل کرانه باختری به دلیل منابع آبی که دارد می‌تواند این نیاز را برطرف و تاحدودی بحران آبی اسرائیل را تقلیل دهد. به همین دلیل است که شاهد شروع نقشه‌برداری از کرانه باختری رود اردن توسط اسرائیلی‌ها هستیم و نتانیاهو علناً آن را اعلام کرده است.
سخت‌ترین کاری که باید نتانیاهو برای جذب طیف افراطی و مذهبی اسرائیل انجام دهد، انگشت گذاشتن روی گزینه‌ای است که بتواند حس ناسیونالیستی و یهودیِ آنها را تحریک کند که در فضای فعلی بهترین مولفه، برجسته کردن «الحاق کرانه باختری رود اردن» است
مساله‌ای که در این میان نباید فراموش شود اعتراض اروپایی‌ها به الحاق دره اردن است. اخیراً جوزپ بورل، رئیس سیاست خارجی اتحادیه اروپا در سخنرانی خود در پارلمان اروپا اعلام کرد، الحاق غور اردن مطمئناً پیامدهای مثبتی نخواهد داشت و حتی ممکن است به درگیری و خشونت منجر شود. همچنین نبیل ابوردینه، سخنگوی نهاد ریاست تشکیلات خودگردان فلسطین تأکید کرد، نقشه کشور فلسطین همان نقشه‌ای است که جهان طبق قطعنامه‌های سازمان ملل آن را به رسمیت شناخته است و هر نقشه دیگری به معنای تداوم اشغال‌گری است. با نگاهی به این مولفه‌ها به خوبی می‌فهمیم که پشت پرده سناریوی نتانیاهو برای الحاق کرانه باختری رود اردن چیست.
دیدگاه تان را بنویسید