سیدمحمد میرزامحمدزاده

پس از آنکه اعتراضات ضد دولتی پر زد و خورد مردم عراق در بغداد، پایتخت کشور و چندین شهر جنوبی آن وارد سومین روز خود شد، عادل عبدالمهدی، نخست‌وزیر این کشور خواستار گفتگو با معترضان شد.

اگرچه برخی تحلیل‌گران ریشه این اعترضات را مشکوک ارزیابی کرده‌اند و برخی آن را نشأت گرفته از غرب برای ایجاد تشنج در عراق و بر هم زدن روابط منطقه می‌دانند، اما عمده رسانه‌ها صرفاً این تنش‌ها را اعتراضات مردمی به فساد اقتصادی در دولت عراق و نیز بیکاری و فقر عمومی می‌دانند.

خبرگزاری الجزیره به نقل از اخبار روز پنج‌شنبه رسانه‌های محلی نوشت: دفتر عبدالمهدی در بیانیه‌ای گفت که نخست‌وزیر همچنان به ارتباط خود با معترضان در تلاش برای پایان دادن به بحران سیاسی و بازگشت به زندگی عادی، ادامه می‌دهد.

در ادامه بیانیه آمده بود: عبدالمهدی آماده است تا با نمایندگان تظاهرات صلح‌آمیز دیدار کند تا درخواست‌های برحق آن‌ها را مورد توجه قرار دهد.

این بیانیه پس از آن منتشر شد که حدود چهار هزار نفر از معترضان به خیابان‌های بغداد آمدند و با سرپیچی از حکومت ‌نظامی اعلام شده از سوی دولت، خواستار بهبود خدمات دولتی، مشاغل بیشتر و پایان یافتن فساد گسترده اقتصادی شدند. تظاهرکنندگان در میدان الطیران بغداد جمع شده ‌بودند و تلاش داشتند به سمت تحریر، میدان مرکزی شهر، حرکت کنند و به نوشته نیویورک‌تایمز با پرتاب سنگ به سوی مأموران امنیتی، با بازخورد سنگین آن‌ها و شلیک گلوله و گاز اشک‌آور مواجه شدند. پلیس در محله زعفرانیه بغداد اقدام به شلیک گلوله کرد و در محله شعله در شمال غرب شهر نیز اعتراضاتی شکل گرفت. به نوشته الجزیره، معترضان که ظاهراً از هر حزب سیاسی مستقل هستند، تظاهرات را از روز سه‌شنبه آغاز کردند و بعد اعتراضات به دیگر شهرهای عموماً شیعه در جنوب عراق کشیده شد. بر اساس اعلام کمیساریای عالی حقوق بشر عراق، در جریان اعتراضات این چند روز حداقل 19 نفر کشته شدند که المهدی در صحبت‌های خود آن‌ها را شهید نامید. تظاهرکنندگان خشم خود را متوجه دولت یک‌ساله المهدی و همچنین کل طیف سیاسی کشور کردند و آن‌ها را متهم به فساد و عدم تلاش برای بهبود زندگی خود دانستند.

اعتراضات عراق، بزرگ‌‌ترین چالش عبدالمهدی تاکنون بوده است؛ اما معلوم نیست که او بتواند طغیان خشم علیه دولتش را متوقف کند؛ چراکه ظاهراً معترضان رهبر مشخصی برای آغاز مذاکرات ندارند

عمران‌خان، خبرنگار الجزیره که از بغداد گزارش کرده، گفت که این اعتراضات، بزرگ‌‌ترین چالش عبدالمهدی تاکنون بوده است؛ اما معلوم نیست که او بتواند طغیان خشم علیه دولتش را متوقف کند؛ چراکه ظاهراً معترضان رهبر مشخصی برای آغاز مذاکرات ندارند. چندین عراقی عنوان کرده‌اند که روز پنج‌شنبه پیامک‌هایی از دفتر عبدالمهدی دریافت کرده‌اند که حاوی شماره‌ تلفنی برای دریافت شکایت‌های آن‌ها بوده است. براساس اطلاعات صندوق بین‌المللی پول، عراق چهارمین دارنده ذخایر نفتی جهان است اما عمده جمعیت 40 میلیونی این کشور در فقر به سر می‌برند و بهره‌ای از خدمات سلامت، آموزش، برق و آب مناسب نبرده‌اند. علی، یک دانش‌آموخته 22 ساله بیکار عراقی روز پنج‌شنبه به خبرگزاری فرانسه گفت: ما تا زمان سقوط دولت به اعتراضات خود ادامه می‌دهیم. من فقط 250 لیرا (20 سنت) در جیبم پول دارم و مقامات دولت میلیون‌ها لیر.

علاوه بر اعمال حکومت‌نظامی، دولت عراق دسترسی مردم به اینترنت را در پایتخت و عمده نقاط دیگر کشور قطع کرده است؛ اقدامی که به‌نظر نمی‌رسد کار زیادی در کاهش تنش‌ها از پیش ببرد. به گفته کمیساریای عالی حقوق بشر عراق، علاوه بر کشته شدن 19 نفر، حداقل 1041 نفر در این درگیری‌ها زخمی و 62 نفر نیز بازداشت شدند.

بیشتر از نیمی از کشته‌شدگان در سه روز گذشته از شهر ناصریه در جنوب عراق بوده‌اند. اگرچه خبرگزاری‌ها به نقل از منابع امنیتی و پزشکی، تعداد کشته‌شدگان را بیشتر از آمار اعلام شده در روز پنج‌شنبه عنوان کردند. خبرگزاری فرانسه از کشته شدن مجموعا 30 نفر خبر داده و گفته است که 6 نفر در ناصریه و چهار نفر در شهر نزدیک آن، عماره، کشته شده‌اند. این خبرگزاری گفت که 2 معترض و یک پلیس در شهرک دیوانیه، شهرکی در جنوب بغداد کشته شده‌‌اند.

در همین حال آسوشیتدپرس تعداد کل کشته‌شدگان را 33 نفر اعلام کرده است. الجزیره عنوان کرده که نمی‌تواند هیچ‌کدام از این آمارها را تأیید کند.

به نوشته نیویورک‌تایمز، برخی رهبران از جمله مقتدی صدر، روحانی شیعه که اظهاراتشان می‌تواند به کاهش یا افزایش خشم ده‌ها هزار نفر از معترضان منجر شود، در انتخاب بین مصالحه و انتقاد از تصمیم دولت برای قطع اینترنت، سعی در آرام کردن سازمان‌دهندگان اعتراضات داشته‌اند؛ در حالی که خود این روحانیان به برخی عملکردهای دولت المهدی اعتراض داشتند. بر اساس اعلام رویترز، روز پنج‌شنبه، حکومت نظامی در ناصریه، عماره، نجف و حله همچنان پابرجا بوده است. روز سه‌شنبه، عبدالمهدی با انتشار پستی در فیس‌بوک، از بروز خشونت ابراز ناراحتی کرد. او نوشت: این موضوع مرا ناراحت می‌کند و قلب ما را از آسیب به معترضان، پسران‌ و نیروهای امنیتی‌مان و نیز تخریب و غارت اموال عمومی و دارایی‌های اشخاص می‌شکند. ما به ملت کشورمان اعلام می‌کنیم که اولویت ما تمرکز بر تأمین راهکارهای واقعی و ریشه‌ای برای مشکلاتی است که چندین دهه روی هم انباشته شده‌اند.

علاوه بر اعمال حکومت ‌نظامی، دولت عراق دسترسی مردم به اینترنت را در پایتخت و عمده نقاط دیگر کشور قطع کرده است؛ اقدامی که به‌نظر نمی‌رسد کار زیادی در کاهش تنش‌ها از پیش ببرد

کشته شدن مردم نگرانی‌های بین‌المللی را در پی داشته و سازمان عفو بین‌الملل از دولت عراق خواسته است نیروهای امنیتی خود را کنترل و درباره این کشته‌ها تحقیق کند. لین معلوف، مدیر تحقیقات خاورمیانه عفو بین‌الملل گفت: اینکه نیروهای امنیتی عراق با قدرت غیرضروری بارها و بارها با معترضان اینچنین وحشیانه برخورد می‌کنند، بسیار ترسناک است. لازم است که مقامات برای اجرای تحقیقات مستقل و بی‌طرف تضمین دهند. دولت باید مسئولین این وحشیگری را پاسخگو کند. در همین حال سازمان ملل به دولت هشدار داده است که حداکثر خویشتن‌داری را به خرج دهد و اجازه اعتراضات صلح‌آمیز را صادر کند. بریتانیا و اتحادیه اروپا نیز خواستار آرامش شدند. دولت عراق پس از شکست تروریست‌های داعش در سال 2017، در تلاش برای بازیابی کشور است.

زیرساخت‌های این کشور به‌واسطه ده‌ها سال جنگ داخلی فرقه‌ای، اشغال خارجی، 2 حمله به‌ رهبری ایالات‌متحده، تحریم‌های سازمان ملل‌متحد و جنگ علیه کشورهای همسایه تحلیل رفته است.