تحریم‌های آمریکا پس از ایران، مردم عراق را زمین‌گیر خواهد کرد
عراق شریک ناخواسته تحریم‌های ایران
فشارها باعث شد العبادی روز دوشنبه از موضع هفته پیش خود عقب‌نشینی کند، وی اعلام کرد که تنها معاملات دلاری خود با ایران را متوقف خواهد کرد. او گفت هنوز هیچ تصمیمی در مورد واردات کالاهای اساسی از ایران گرفته نشده است. وی برای تلطیف افکار عمومی اعلام کرد که با توجه به کاهش ارزش ریال، هزینه ویزای زیارتی را کاهش خود داد تا زائران ایرانی کماکان بتوانند به راحتی به شهرهای نجف و کربلا سفر کنند پس از ظهور داعش وضعیت اقتصادی عراق به شدت دچار بحران شد و بسیاری از ثروتمندان این کشور به طمع سود بانکی بالای بانک‌های ایران، میلیون‌ها دلار را به کشور فرستادند تا از آسیب‌های جنگ عراق در امان باشند و سودی ببرند. انعقاد برجام و چشم‌انداز روشن اقتصاد ایران در آن سال‌ها نیز یکی دیگر از عوامل کوچ سرمایه عربی به ایران بود. عراقی‌ها هم برای گریز از قانون منع خروج سرمایه، اسکناس‌های دلار را بر خر و قاطر سوار کرده و به ایران قاچاق کردند
حمیدرضا پیشبهار، روزنامه‌نگار
تصمیم دولت ترامپ مبنی بر خروج از معاهده بین‌المللی برجام بر کشورهای همسایه همچون عراق هم تاثیرگذار بوده است و سرمایه‌گذاران عراقی در حالی تحت تاثیر این تحریم‌ها قرار می‌گیرند که وضعیت اقتصادی عراق به خودی خود مطلوب نیست.
پس از ظهور داعش وضعیت اقتصادی عراق به شدت دچار بحران شد و بسیاری از ثروتمندان این کشور به طمع سود بانکی بالای بانک‌های ایران، میلیون‌ها دلار را به کشور فرستادند تا از آسیب‌های جنگ عراق در امان باشند و سودی ببرند. انعقاد برجام و چشم‌انداز روشن اقتصاد ایران در آن سال‌ها نیز یکی دیگر از عوامل کوچ سرمایه عربی به ایران بود. عراقی‌ها هم برای گریز از قانون منع خروج سرمایه، اسکناس‌های دلار را بر خر و قاطر سوار کرده و به ایران قاچاق کردند.
آنها انتظار نداشتند که روزی آمریکا از برجام خارج شود، تحریم‌ها بازگردند و ارزش پول ایران این طور کاهش یابد. سرمایه‌گذاران عراقی در این میان ناخواسته شریک ضرر ایران شدند.
آسیب‌پذیری مالی عراق در پی تحریم‌ها جدید نشان می‌دهد که چگونه کشوری ضعیف همچون عراق می‌تواند قربانی جدال سیاسی تهران و واشنگتن شود. دولت عراق در حال حاضر درگیر تظاهرات و نارضایتی مردم خود از بی‌ثباتی اقتصادی است و علاوه بر این مقدرات سیاسی این کشور تحت تاثیر ایران و آمریکا است و هر دو این کشورها نفوذ فوق‌العاده‌ای بر سرزمین عراق دارند.
تاثیر ثانویه تحریم‌ها نشان می‌دهد که معیشت مردم عادی عراق بیش از آنکه تحت تاثیر آمریکا باشد، متاثر از بازار ایران است و تغییر وضعیت اقتصادی ایران در زندگی روزمره عراقی‌ها ملموس است.
بازگشت تحریم‌های آمریکا و تبعیت ناگزیر دولت عراق از دستور آمریکا در روزهای اخیر بحث داغی را در دو کشور راه انداخته است. عراق یکی از مهمترین شرکای تجاری ایران است اما وضعیت سیاست داخلی عراق همواره میزان همکاری‌ها بین دو کشور را با اوج و حضیض همراه کرده است.
حیدر العبادی، نخست وزیر عراق هفته پیش با اذعان بر مخالفت خود با تحریم‌های آمریکا اعلام کرد که چاره‌ای جز تبعیت از دستور آمریکا ندارد، البته از کشور ضعیف و جنگ‌زده‌ای همچون عراق انتظار استقلال عمل نمی‌رود. این اقدام عراق به شدت در بغداد و تهران مورد انتقاد قرار گرفت و متحدان ایران در عراق این این عمل را خیانت دولت عراق به ایران تعبیر کردند، زیرا ایران در بدترین وضعیت و در خلال جنگ عراق با داعش به این کشور کمک کرده بود و حال عراقی‌ها در وضعیت بد اقتصادی تهران را تنها می‌گذارند.
این فشارها باعث شد که العبادی روز دوشنبه از موضع هفته پیش خود عقب‌نشینی کند، وی اعلام کرد که تنها معاملات دلاری خود با ایران را متوقف خواهد کرد. او گفت هنوز هیچ تصمیمی در مورد واردات کالاهای اساسی از ایران گرفته نشده است. وی برای تلطیف افکار عمومی اعلام کرد که با توجه به کاهش ارزش ریال، هزینه ویزای زیارتی را کاهش خود داد تا زائران ایرانی کماکان بتوانند به راحتی به شهرهای نجف و کربلا سفر کنند.
اما برای بسیاری از عراقی‌ها این بحران چندان فلسفی و سیاسی نیست و امری ملموس و روزانه است. پس از آنکه ترامپ در ماه می از برجام خارج شد، ارزش ریال در برابر دلار تقریبا نصف شد. تحلیل‌گران معتقدند که این روند در ماه‌های آینده نیز ادامه خواهد داشت و پس از اعمال تحریم‌های نفتی و تحریم بانک مرکزی در ماه نوامبر، ممکت است اوضاع بدتر شود.
بیژن خواجه‌پور، کارشناس ایرانی بخش بانکداری و رییس شرکت مشاوره بین‌المللی آتیه در این باره گفت: «اصلی‌ترین جاذبه اقتصادی بخش بانکداری ایران برای سرمایه‌گذاران خارجی، ثبات نسبی ریال در برابر دلار بود، که امروز دیگر قابل اتکا نیست»
حسین الکعبی، شهروند 41 ساله عراقی از این قاعده مستثنی نیست. وی که در عراق بنگاه معاملات ملکی دارد بیش از 150.000 دلار از دارایی خود را در بانک‌های ایران سرمایه‌گذاری کرده است تا از سود نجومی 20 درصدی سال 2015 بهره برد. آن زمان با توجه به ظهور داعش در عراق، بازار املاک به شدت دچار رکود شد. او در این باره می‌گوید: «مردم دیگر خانه نمی‌خریدند زیرا آینده عراق نامعلوم بود» اما آن زمان وضعیت ایران کاملا متفاوت بود و چشم‌انداز روشنی پیش روی ایرانیان قرار داشت. ایران با مشارکت اتحادیه اروپا و آمریکا توافق هسته‌ای برجام را امضا کرده بود و پس از سال‌ها کشور از انزوای اقتصادی خارج شده بود.
در حال حاضر وضعیت کاملا برعکس شده است و عراق از جنگ نجات یافته اما ایران اسیر تحریم‌ها است. کعبی معتقد است طی چند ماه گذشته سرمایه 10 سال فعالیت اقتصادی وی در بانک‌های ایران منجمد شده است. وی می‌گوید: «آمریکایی‌ها هیچ کاری مفیدی در خاورمیانه انجام نداده‌اند، آنها تنها به ما آسیب می‌زنند، خواه از راه حمله نظامی و دسیسه سیاسی، خواه از راه تحریم و فشار اقتصادی»
در این میان کعبی ترامپ را مسئول این مصیبت می‌داند اما دیگر همتایان عراقی وی انگشت اتهام را به سمت دولت ایران دراز می‌کنند، آنها معتقدند که سود غیرواقعی 20 تا 25 درصدی در بانک‌های ایران نتیجه عدم کنترل دولت بر بخش بانکداری کشور است.
حتی در صورت عدم کاهش سود بانکی هم عراقی‌ها مانند بسیاری از سرمایه‌گذاران ایرانی گرفتار نظام بانکی ایران می‌شدند. بخش عمده از وضعیت نابسامان اقتصاد ایران نتیجه تولید بی‌پایه نقدینگی توسط بانکها است، امری که بیش از تحریم‌های بین‌المللی اقتصاد ایران را تحت تاثیر قرار داده است.
البته اقتصاددانان سرمایه‌گذاران عراقی را مقصر تصمیم خود می‌دانند. باسم جمال آنتونی، اقتصاددان عراقی معتقد است که قانون نمی‌تواند جلوی وضعیت بانک‌های ایران را بگیرد.
وی اذعان می‌کند که دولت عراق نمی‌تواند حجم صادرات سرمایه به ایران را تخمین زند زیرا بسیاری از عراقی‌ها به صورت غیرقانونی و قاچاق پول خود را به ایران فرستاده‌اند. آنتونی معتقد است که بانک‌های ایرانی هیچ بازاریابی خاصی برای جذب سرمایه عراقی‌ها انجام نداده‌اند و تنها نقل قول ایرانی‌هایی که برای زیارت به نجف و کربلا رفتند کافی بود تا عراقی‌ها برای محافظت از سرمایه خود، دست به چنین ریسک تجاری بزنند.
این اقتصاددان اذعان کرد که پیشتر سرمایه‌داران عراقی را از این کار بر حذر داشته بود زیرا بی‌ثباتی ارزی ایران را پیش‌بینی می‌کرد و علاوه بر این سود 20 درصد بانک‌های ایرانی را غیرواقعی می‌دانست: «من می‌دانستم که سود بانکی 20 درصدی ایران مشکوک است، هیچ کجای جهان بانکها سود 20 درصدی نمی‌دهند و حداکثر سود بانکی منطقی سه تا چهار درصد است، نه 20 درصد» عبدالرحمان شنیور، واردکننده 48 ساله عراقی خود اعتراف می‌کند که شرط و شروط بانک‌های ایرانی برای قبول سرمایه ریالی باید وی را هشیار می‌کرد اما طمع سود 20 درصدی او را کور کرده بود. او بیش از 110.000 دلار از سرمایه خود را در ایران تبدیل به ریال کرده است و نمی‌تواند زودتر از سررسید سالانه سرمایه خود را از بانک‌های کشور خارج کند. علاوه بر این او تنها ریال ایران را دریافت خواهد کرد و نمی‌تواند از بانکها دلاری سود بگیرد.
وی در این‌باره می‌گوید: «من فقط خود را مقصر می‌دانم، در تجارت گاهی سود می‌برید و گاهی ضرر می‌کنید، اما ما فکر نمی‌کردیم ریال اینگونه ارزش خود را از دست بدهد». شنیور این روزها مجبور شده تا ماشین سواری خود را هم بفروشد تا کسب و کارش را سرپا نگه دارد.
یک کارشناس ایرانی در موسسه صلح بین‌المللی کارنگی معتقد است که سودهای نجومی بانک‌های ایران سرابی بیش نبوده است: «وقتی به حساسیت اقتصاد ایران نسبت به تورم بالا و یا کاهش ارزش واحد پولی توجه می‌کنیم باید ریسک سرمایه‌گذاری در بانک‌های کشور را هم قبول کنیم.»
دیدگاه تان را بنویسید