ترامپ و بوالهوسی‌هایش

سجاد موسوی راضی

روزنامه گاردین در تحلیل نشست سالانه آتی سازمان ملل نوشت که رهبران دنیا نزدیک به یک سال است که تلاش می‌کنند روابط خود را با رئیس جمهوری آمریکا مدیریت کنند اما این بدان معنی نیست که این رهبران می‌توانند پیش‌بینی کنند ترامپ در این نشست چه بر زبان خواهد آورد.

موضوع رسمی نشست امسال سازمان ملل «مرتبط ساختن سازمان ملل با همه مردم» است اما تمام کسانی که در جلسه هفته جاری سازمان ملل در نیویورک شرکت می‌کنند می‌دانند که یک نفر در این نشست مرتبط‌تر از بقیه است. انتظار می‌رود که دونالد ترامپ، رئیس جمهوری آمریکا، مذاکرات این نشست را درکنترل خود درآورد.

ترامپ روز دوشنبه (2 مهر 1397) ریاست جلسه‌ای را با موضوع قاچاق مواد مخدر برعهده خواهد داشت، سپس در روز سه شنبه (3 مهر 1397) در نشست سالانه سخنرانی خواهد کرد و در نهایت در روز چهارشنبه (4 مهر 1397) ریاست جلسه شورای امنیت سازمان ملل با موضوع مخاطرات سلاح‌های هسته‌ای را بر عهده خواهد گرفت.

همه بر این باورند که ترامپ از این فرصت‌ها بهره خواهد برد تا ظرافت‌های دیپلماتیک را به نفع حامیان خود تحقیر کند و بر طبل «همه جا نخست آمریکا» بکوبد.

رهبران جهان در نشست سال گذشته سازمان ملل خود را برای شگفت‌زده شدن در هنگام سخنرانی ترامپ آماده کرده بودند، اما رئیس جمهوری آمریکا توانست در این سخنرانی با تهدید به «نابودی کامل» کره شمالی همه را نه شگفت زده، بلکه شوکه کند. این بار همتایان ترامپ در حالی پا به نیویورک گذاشته‌اند که یکسال تلاش کردند تا روابط خود با وی را مدیریت کنند.

جان آلترمن، یکی از مقام‌های ارشد پیشین وزارت خارجه آمریکا و معاون کنونی مرکز مطالعات راهبردی و بین‌الملل، گفت: سال گذشته، ابهام بسیار زیادی وجود داشت در این مورد که رئیس جمهور ترامپ چگونه خواهد بود و چه کار خواهد کرد و چگونه باید با وی صحبت کرد.

وی ادامه داد: فکر می‌کنم بسیاری از رهبران سال گذشته خود را از ترامپ دور نگه داشتند چراکه نمی‌خواستند بین رنجاندن ترامپ و انجام کاری با وی که آرای آنها را در کشورهایشان تخریب کند، خود را در مخمصه گرفتار کنند. فکر می‌کنم اکنون این رهبران فهمیده‌اند که چگونه با این موضوع روبرو شوند و همچنین فهمیده‌اند که چگونه با رئیس جمهوری آمریکا برخورد کنند.

تمامی پایتخت‌های جهان تا کنون متوجه شده‌اند که خودستایی و پول ماهیت تمام استراتژی‌های ترامپ است. آندژی دودا، رئیس جمهوری لهستان، هفته گذشته در یک نشست در کاخ سفید تمامی آموخته‌های خود را در این زمینه به کار گرفت؛ به شکلی نیمه رسمی پیشنهاد داد که نام تمامی پایگاه‌های نظامی آمریکا در لهستان را «قلعه ترامپ» بگذارند و نیز پیشنهاد پرداخت هزینه‌های ساخت آن‌ها را داد، همچنین پیشنهاد خرید LNG از آمریکا را مطرح کرد.

اما واقعیت این است که لهستان تاسیسات لازم برای واردات LNG آن هم به صورت فله و در حجم بالا را در اختیار ندارد و از سوی دیگر تنها آماده است که هزینه زیرساخت‌های ابتدایی ساخت تنها یک پایگاه نظامی را پرداخت کند. اما بحث در مورد این جزئیات به جلسه و روز دیگری موکول شد. آنچه در اینجا حائز اهمیت بود نمایش سودآور دو طرفه‌ای بود که در این جلسه اجرا شد.

رهبران کره شمالی و جنوبی نیز درس مشابهی را آموخته‌اند. کیم جونگ اون و مون جائه این در جلسات خود با ترامپ تمام تلاش خود را به کار بستند تا وی را مطمئن سازند که یک صلح‌طلب ضروری برای جهان است  و از این راه مسیر را برای حصول شرایطی که در آن پیونگ یانگ بتواند از سلاح‌های هسته‌ای خود محافظت کند و در عین حال تهدیدات حمله قریب‌الوقوع را بالای سر خود نبیند، هموار کردند.

مون تا آنجا پیش رفت که اظهار کرد دونالد ترامپ باید برنده جایزه نوبل صلح شود. وی این هفته پس از سفری که به‌تازگی به پیونگ یانگ داشت در نیویورک با ترامپ دیدار خواهد کرد. در سفر مون به کره شمالی، کیم متعهد شد که بخش‌هایی از تاسیسات هسته‌ای کشور خود را از کار بیاندازد. کارشناسان هسته‌ای با شک و تردید به انجام چنین اقدامی از سوی کره شمالی نظر می‌کنند، چراکه به گفته آنان یکی از سایت‌های هسته‌ای مورد نظر کره شمالی یک سایت قدیمی آزمایش موتورهای با سوخت مایع هسته‌ای است. این در حالیست که کره شمالی موفق شده است به سوخت جامد هسته‌ای دست پیدا کند. همینطور اینکه از مدار خارج کردن تاسیسات هسته‌ای اصلی واقع در یونگ بیون مشروط به «اقدام‌های مرتبط از سوی آمریکا» شده است، شرایطی که هیچ چیز آن مشخص نیست. با وجود این‌ها، ترامپ از پیشرفت در گفتگوها استقبال کرد و آن را «هیجان‌انگیز» و «شگرف» خواند.

کیم و مون دلایل قوی داخلی دارند که نشست هفته گذشته دو کشور را موفقیتی چشمگیر جلوه دهند و به این شکل راه را برای دیدار دوم و مورد انتظار ترامپ و کیم هموار کنند.

شینزو آبه، نخست وزیر ژاپن، وظیفه‌ای به مراتب سخت‌تر از آقای مون دارد. وی باید در جلسه با ترامپ، سیاست‌های رئیس جمهوری آمریکا را مورد ستایش قرار دهد چراکه در تلاش است تا نگرش‌های ترامپ را در کنترل بگیرد و به این وسیله آقای کیم را به خاطر نمایش خلع سلاح، مورد پاداش و پذیرش ترامپ قرار دهد.

دیپلمات‌های رده بالای ترامپ هم با این معضل روبرو هستند. در ابتدا لازم است که شگفتی خود را از دستاورد وی در موضوع کره شمالی ابراز کنند و در همین حال تلاش کنند تا پیوستگی بین‌المللی در مورد تحریم‌های این کشور را برقرار سازند به این امید که کره شمالی را وادار به خلع سلاح واقعی کنند.

نیکی هیلی، نماینده آمریکا در سازمان ملل، اظهار کرد: «فرصتی برای ما پدید آمده است تا ببینیم چه دستاوردی را در موضوع کره شمالی داشته‌ایم. این فرصتی برای گرفتن تعهدی است که ما برای صلح نیاز داشتیم و همچنین فرصتی است برای گفتگو در این مورد که اگر تحریم‌ها را اجرا نکنیم، تمامی دستاوردهایمان می‌تواند بر باد  رود.»

هیلی پیش‌بینی کرد که ترامپ در سخنرانی صبح روز سه‌شنبه خود، همانند سال گذشته اظهاراتی مبارزه‌طلبانه داشته باشد، با همان مواضع، یعنی برتری حاکمیت ایالات متحده در تصمیم‌گیری‌هایش. ضمن آنکه تاکید خواهد کرد که متحدین و حامیان خارجی آمریکا نیز از درون منشور وفاداری ارزیابی خواهند شد.

نماینده آمریکا در سازمان ملل گفت: «وی در مورد کمک‌های خارجی و اینکه آمریکا چقدر سخاوتمند است سخن خواهد گفت، اما در عین حالی‌که به سخاوتمندی آمریکا اشاره می‌کند خط و خطوطی نیز می‌کشد اعم از اینکه برای کسانی سخاوتمند خواهیم بود که ارزش‌های ما را داشته باشند، برای کسانی سخاوتمند خواهیم بود که بخواهند با ما کار کنند و نه کسانی که تلاش می‌کنند آمریکا را متوقف کنند و می‌گویند از آمریکا متنفرند و مخالف آن‌چیزی هستند که ما انجام می‌دهیم.»

این رویه همچنین به شکلی مشخص در مورد تلاش‌های آمریکا برای وارد آوردن فشارهای اقتصادی به ایران نیز صدق می‌کند. دیپلمات‌های آمریکایی به کشورهای دیگر اعزام شده‌اند تا متحدان خود را قانع کنند یا تهدید کنند تا از تصمیم ترامپ برای خروج از توافق‌نامه هسته‌ای ایران (برجام) که در سال 2015 امضا شد، حمایت به عمل آورند. این کار یک معضل بزرگ است. جلسه روز چهارشنبه هفته جاری شورای امنیت که ریاست آن را ترامپ بر عهده خواهد داشت در ابتدا قرار بود که به موضوع ایران اختصاص داشته باشد، اما هنگامیکه مشخص شد که در این نشست بر سر برجام آمریکا ممکن است به انزوا کشیده شود، موضوع اندکی تغییر کرد و گسترده‌تر شد و به تکثیر سلاح‌های هسته‌ای اختصاص یافت. حال در نشست چهارشنبه شورای امنیت قرار است موضوع خلع سلاح هسته‌ای کره شمالی، استفاده روسیه از عامل اعصاب در انگلیس و استفاده سوریه از سلاح‌های شیمیایی بررسی شود.

هیلی اذعان کرد: «ترامپ نمی‌خواست که محدود باشد، فکر می‌کنم که موضوع را گسترده‌تر کنیم اما یقینا ایران بخشی از این گفتگوها خواهد بود چراکه راجع به تمامی سلاح‌های کشتار جمعی بحث خواهیم کرد.»

به نظر نمی‌رسد که ترامپ به خوبی از تغییر موضوع جلسه مطلع شده باشد. روز جمعه (30 شهریور 1397) وی در توئیتر خود نوشت که موضوع جلسه به ایران اختصاص خواهد داشت.

در همین حال، حسن روحانی، رئیس‌جمهوری ایران، نیز به نیویورک خواهد رفت و تعداد رهبرانی که خواستار دیدار روحانی هستند نشان خواهد داد که چقدر آماده دفاع از ایران در مقابل ترامپ هستند. برنامه شینزو آبه برای ملاقات همتای ایرانی خود در ژاپن به عنوان نمایش استقلال وی قلمداد شده است.

با در نظر گرفتن برخوردهای تند ترامپ، هیچکس این احتمال را که وی ممکن است سازمان ملل را متعجب کند و حتی روحانی را دیدار کند، رد نمی کند چراکه ترامپ می‌خواهد به عنوان فردی صلح‌طلب شناخته شود، همان کاری که در مورد کره شمالی آن هم در میانه بحرانی که خود ایجاد کرده بود، انجام داد.