رامین پرتو

داستان روابط اقتصادی و سیاسی دونالد ترامپ، رئیس جمهور ایالات متحده و ایلان ماسک از آن موضوعاتی است که هر روز ابعاد جدید به خود می‌گیرد و حاشیه‌های تازه برای جمهوریخواهان خلق می‌کند. در تازه‌ترین اقدام، ایلان ماسک (شنبه) پنجم جولای یکباره از تاسیس حزب جدیدی به نام «آمریکا» خبر داد و گفت که قانون «بزرگ و زیبا» ترامپ ایالات متحده را ورشکست خواهد کرد و به این ترتیب رابطه پر فراز و نشیب و پرتنش رئیس‌جمهوری جمهوری‌خواه آمریکا و بزرگترین حامی مالی کارزار انتخاباتی او وارد مرحله جدیدی شد. 

باید توجه داشت که ایلان ماسک، از ثروتمندترین افراد جهان و مدیر و مالک شبکه اجتماعی ایکس و شرکت‌هایی چون تسلا و اسپیس‌ایکس در جریان مبارزات انتخاباتی ریاست‌جمهوری آمریکا در سال ۲۰۲۴ صدها میلیون دلار در کارزار انتخاباتی ترامپ هزینه کرد و حالا مشخص نیست آینده این سرمایه‌گذاری چه خواهد شد

ایلان ماسک (شنبه)، تنها یک روز پس از آن‌که در شبکه اجتماعی ایکس از کاربران پرسید که آیا باید حزبی جدید در آمریکا تشکیل شود یا نه، اعلام کرد: «امروز، حزب آمریکا تشکیل شد تا آزادی‌تان را به شما بازگرداند». ماسک همچنین گفت که با نسبت دو به یک، شما خواستار یک حزب سیاسی جدید هستید و چنین هم خواهد شد. 

نکته مهم این است که او این خبر را درست یک روز پس از آن اعلام کرد که دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری آمریکا روز جمعه، چهارم جولای در مراسم سالروز استقلال آمریکا لایحه‌ کاهش گسترده مالیات‌ها و هزینه‌های عمومی موسوم به لایحه «بزرگ و زیبا» را پس از تصویب در کنگره، امضا و به قانون تبدیل کرد و این در حالیست که  ماسک به شدت مخالف این لایحه بوده است. 

اختلاف‌ها عمیق‌تر می‌شود!

باید توجه داشت که ایلان ماسک، ثروتمندترین فرد جهان و مدیر و مالک شبکه اجتماعی ایکس و شرکت‌هایی چون تسلا و اسپیس‌ایکس در جریان مبارزات انتخاباتی ریاست‌جمهوری آمریکا در سال ۲۰۲۴ صدها میلیون دلار در کارزار انتخاباتی ترامپ هزینه کرد. او همچنین پس از آغاز به‌ کار دولت ترامپ، با هدف کاهش هزینه‌های دولتی ریاست اداره بهره‌وری دولتی را بر عهده گرفت. اما، اختلافات ثروتمند‌ترین مرد جهان و رئیس‌جمهوری میلیاردر آمریکا بر سر لایحه «بزرگ و زیبا» موجب بروز شکاف عمیق میان این دو شد. ماسک پیش‌تر هشدار داده بود که در صورت تصویب این لایحه حزب جدیدی تاسیس می‌کند و برای برکناری نمایندگانی که به این لایحه رای داده‌اند، هزینه خواهد کرد. در مقابل ترامپ نیز اوایل هفته جاری تهدید کرد که میلیاردها دلار یارانه‌ای را که شرکت‌های ایلان ماسک از دولت فدرال دریافت می‌کنند، قطع می‌کند. 

خروجی منفی تاسیس حزب ماسک علیه جمهوریخواهان از این جهت معنا پیدا می‌کند که آنها هم پشت ترامپ ایستادند و در این راستا ماسک می‌تواند ضربه کاری به محافظه‌کاران بزند و یک انشقاق جدی میان آنها و حتی پایگاه اجتماعی سنتی این جریان محافظه‌کار در ایالات متحده ایجاد کند

برخی از جمهوری‌خواهان ابراز نگرانی کرده‌اند که این درگیری‌های مقطعی میان ایلان ماسک و دونالد ترامپ می‌تواند به بخت آن‌ها برای حفظ اکثریت در انتخابات میان‌دوره‌ای کنگره در سال ۲۰۲۶ آسیب بزند. ماسک در پاسخ به پرسش کاربری در شبکه اجتماعی ایکس مبنی بر این که چه عاملی باعث شد از حمایت دونالد ترامپ به انتقاد از او برسد، پاسخ داد: «افزایش کسری بودجه از رقم احمقانه ۲ تریلیون دلار در دوره جو بایدن به ۲.۵ تریلیون دلار. این بدهی کشور را به ورشکستگی می‌کشاند». او در متنی دیگر در شبکه اجتماعی ایکس با اشاره به رشد یونان از زیر سلطه تا جایگاه برتر جهانی در دوران باستان نوشت: «راه شکستن نظام تک‌حزبی فعلی استفاده از روشی است که اپامینونداس با آن افسانه شکست‌ناپذیری اسپارت را در لئوکترا در هم شکست؛ یعنی تمرکز نیرویی شدید در نقطه‌ای دقیق از میدان نبرد».

تسلا در کما؟

نکته مهم این است که کاخ سفید و ترامپ هنوز به اعلام تشکیل حزب جدید ماسک واکنش نشان نداده‌اند اما نکته مهم‌تر این است که این نزاع که اغلب به‌عنوان تقابل «ثروتمندترین مرد جهان» و «قدرتمندترین مرد جهان» توصیف می‌شود، باعث افت شدید قیمت سهام تسلا شده است. بلومبرگ روز گذشته و پس از اعلام تاسیس حزب سیاسی توسط ماسک در گزارش خود نوشته استژ که سیاست‌های دوقطبی ایلان ماسک، مدیرعامل تسلا، خریداران خودرو را در بازارهای اصلی، از این شرکت دور کرده است. پس از اینکه «ماسک» از فعالیت‌هایش در کاخ سفید، کناره‌گیری کرد و در نهایت به دشمنی علنی با دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، منجر شد، مشتریان هنوز به نمایشگاه‌های خودرو بازنگشته‌اند. به نوشته این رسانه، مشکلات تسلا عمیق‌تر از واکنش منفی مصرف‌کنندگان در چند ماه گذشته است. در حالی که این خودروساز، فیس‌لیفت مدل وای (Model Y) را که محبوب‌ترین مدلش است، عرضه کرده است، برای احیای مدل‌های قدیمی‌اش، فاقد یک خودروی جدید و مقرون‌به‌صرفه‌تراست. این موضوع، «تسلا» را در برابر رقبا، به‌ویژه رقبای چینی، آسیب‌پذیر کرده است.

ارزش بازار یک تریلیون دلاری «تسلا» نشان می‌دهد که سرمایه‌گذاران همچنان به این شرکت امیدوار هستند. ارزشی که آنها برای این شرکت خودروسازی قائل هستند، به جای خودروهای برقی که انسان آن را کنترل می‌کند، به طور فزاینده‌ای ریشه در چشم‌انداز «ماسک» از آینده‌ای پر از وسایل نقلیه خودران و ربات‌های انسان‌نما دارد. 

رویترز هم گزارش داده که تسلا برای افزایش فروش در سه‌ ماهه دوم سال میلادی جاری، «مدل وای» ارتقا یافته را در نظر گرفته است. در عوض، کل تحویل‌ها نسبت به سال میلادی گذشته، ۱۳ درصد کاهش یافت و ادعای ماسک در اواسط ماه مه مبنی بر اینکه فروش از قبل تغییر کرده است را تضعیف کرد. طبق اعلام «ماسک»، اروپا، ضعیف‌ترین بازار اصلی شرکت «تسلا» است. طبق آمار انجمن تولیدکنندگان خودرو اروپا، تعداد خودروهای جدید ریجستر شده «تسلا» در سراسر این منطقه، حتی با وجود گسترش بازار در پنج ماه اول سال میلادی جاری، ۳۷ درصد کاهش یافته است. در مقابل، فروش خودروهای تمام برقی در سراسر اروپا، ۲۸ درصد افزایش یافته است. مشکلات شرکت «تسلا»، راه را برای رقیبش «بی‌وای‌دی»، باز کرده است. این خودروساز چینی برای اولین‌ بار در آوریل، خودروهای تمام برقی بیشتری نسبت به «تسلا» در اروپا فروخت که یکی از تحلیلگران آن را لحظه‌ای سرنوشت‌ساز خواند. برخی پیش‌بینی می‌کنند که «بی‌وای‌دی»، در سال میلادی جاری از «تسلا» در سطح جهانی پیشی خواهد گرفت و این در حالی است که خودروهای «بی‌وای‌دی»، حتی در بازار داخلی این خودروساز برقی، یعنی آمریکا نیز موجود نیستند. 

ماسک به رویکرد «هرچه کمتر، بهتر» در خط تولید «تسلا» پایبند بوده است اما مهمترین نشانه مبنی بر اینکه ارتباط نزدیک او با ترامپ و حزب جمهوری‌خواه، «تسلا» را ضعیف کرده است، از کاهش ریجستری این تولیدکننده خودروهای برقی در هر چهار فصل سال میلادی گذشته در کالیفرنیا، آشکار شد. این سازنده خودروهای برقی همچنین با حوادث خرابکاری و آتش‌سوزی مواجه شده است. 

نکته نهایی که نباید از دید تحلیلگران غافل بماند این است که تشکیل حزب سیاسی توسط ماسک آنهم با نام «آمریکا» به صورت واضح می‌تواند یه خروجی منفی دوگانه داشته باشد. اولین خروجی آن ضربه به ترامپ و دولت او خواهد بود و می‌تواند پایگاه اجتماعی او را بهم بریزد. اما دومین خروجی منفی علیه حزب جمهوریخواهان خواهد بود؛ چراکه آنها هم پشت ترامپ ایستادند و در این راستا ماسک می‌تواند ضربه کاری به محافظه‌کاران بزند و یک انشقاق جدی میان آنها و حتی پایگاه اجتماعی سنتی این جریان محافظه‌کار در ایالات متحده ایجاد کند.