رامین پرتو

در یکی از پرتنش‌ترین تحولات سیاسی اسرائیل طی ماه‌های اخیر، رهبران احزاب اپوزیسیون اسرائیل به‌طور دسته‌جمعی با برگزاری رأی‌گیری برای انحلال کنست موافقت کردند. شبکه ۱۳ اسرائیل با انتشار گزارشی اعلام کرد که احزاب مخالف به توافقی رسمی برای ارائه طرح قانونی انحلال پارلمان دست یافته‌اند. طبق بیانیه منتشرشده از سوی اپوزیسیون، این تصمیم در جریان یک نشست مشترک میان سران احزاب مخالف اتخاذ شده و به‌منظور تلاش برای ساقط کردن کابینه تحت رهبری بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل و سایر وزرای تندروی او در دستور کار قرار گرفته است.

در اقدامی بی‌سابقه، دولت انگلیس اعلام کرد که بن گویر و اسموتریچ به دلیل نقش مستقیم در نقض حقوق مردم فلسطین، از ورود به خاک بریتانیا منع شده و دارایی‌های آن‌ها در این کشور مسدود می‌شود و این تحریم‌ها بازتابی از نگرانی شدید لندن درباره افراط‌گرایی در ساختار حاکمیتی اسرائیل است

در همین حال، کانال ۱۲ عبری نیز گزارش داد که دوو لاندو، خاخام برجسته حریدی، خواستار حمایت از این لایحه شده و از دیگر رهبران مذهبی نیز خواسته است در مسیر انحلال پارلمان با او و اپوزیسیون همراه شوند. به گفته تحلیل‌گران، حمایت حتی نسبی از سوی اقلیت مذهبی حریدی از طرح اپوزیسیون می‌تواند توازن قوا در کنست را بر هم زده و زمینه‌ساز انتخابات زودهنگام شود و این دقیقاً همان موضوعی است که نتانیاهو و تیم او همانند وزرای دارایی و امنیت داخلی کابینه آن از وقوع آن هراس دارند.

تأخیر در خدمت اجباری، عاملی برای فرسایش ائتلاف

در حالی‌که کابینه ائتلافی نتانیاهو با فشارهای داخلی بی‌سابقه‌ای مواجه است، اختلاف بر سر قانون خدمت اجباری برای حریدی‌ها به شکاف عمیق‌تری در کابینه دامن 

زده است. 

رادیو اسرائیل گزارش داده که احزاب ائتلاف به جای تلاش برای تصویب توافقی فراگیر درباره خدمت نظامی، تلاش خود را صرف جلوگیری از رأی‌گیری درباره انحلال پارلمان کرده‌اند. این تعلل، نارضایتی عمومی و فشار سیاسی علیه نخست‌وزیر را به‌شدت افزایش داده و او حالا زیر تیغ انتقادهای گسترده قرار دارد. 

زمینه این تنش، حکم دادگاه عالی اسرائیل در تاریخ ۲۵ ژوئن ۲۰۲۴ است که طبق آن، معافیت پیشین دانش‌آموزان مدارس مذهبی از خدمت نظامی لغو شده و آنها نیز مشمول خدمت اجباری شناخته شده‌اند. اقدامی که منجر به اعتراضات گسترده در محافل حریدی و تهدید به نافرمانی مدنی شده است. برخی روحانیون (خاخام‌ها) برجسته حریدی، که اظهار نظر آنها همچون قانون تلقی می‌شود، از پیروان خود خواسته‌اند احکام سربازی را پاره کنند و حالا یک درگیری درونی هم به وقوع پیوسته است. 

فشار بر حریدی‌ها، کابوس تازه نتانیاهو

روزنامه «اسرائیل هیوم» در گزارشی فاش کرده که نتانیاهو در روزهای اخیر فشارهای شدیدی را بر احزاب مذهبی حریدی وارد کرده تا از پشتیبانی از لایحه انحلال کنست صرف‌نظر کنند. او خطاب به رهبران مذهبی حریدی گفته است: «اکنون زمان مقابله با تهدید تاریخی ایران است و نباید اسرائیل را در آستانه بحران سیاسی قرار داد!». همزمان، اداره منابع انسانی ارتش اسرائیل اعلام کرده که قصد دارد در ماه آینده بیش از ۵۴ هزار احضاریه سربازی برای جوانان حریدی صادر کند. با این حال، مخالفت شدید گروه‌های مذهبی با این تصمیم، تهدیدی جدی برای تداوم ائتلاف حاکم به شمار می‌رود. حریدی‌ها هشدار داده‌اند اگر قانونی برای بازگرداندن معافیت‌های دینی تصویب نشود، آنان نیز به جمع رأی‌دهندگان به انحلال پارلمان خواهند پیوست. 

ائتلاف در آستانه فروپاشی

بسیاری از تحلیل‌گران می‌گویند بحرانی که گریبان‌گیر کابینه نتانیاهو شده، نه‌تنها نشانه‌ای از ناکارآمدی سیاسی او، بلکه بازتابی از فرسایش اجتماعی و ساختاری در اسرائیل است. اختلاف بر سر معافیت حریدی‌ها صرفاً یک جدال حزبی نیست؛ بلکه گسستی عمیق در تعریف نقش دولت، مذهب و ارتش در ساختار سیاسی اسرائیل به‌شمار می‌رود. در همین زمینه، روزنامه اسرائیل هیوم از آغاز شورش داخلی در درون ائتلاف خبر داده است. حزب «شاس» که یکی از ستون‌های ائتلاف حاکم به‌شمار می‌رود، تلویحاً از انحلال کنست حمایت کرده است. در کنار فشارهای داخلی، نخست‌وزیر اسرائیل باید با انتقادات بین‌المللی و فشار متحدان غربی خود، به‌ویژه ایالات متحده نیز مقابله کند. نظیر مجلی، کارشناس برجسته مسائل اسرائیل، در گفت‌وگویی با اسکای نیوز عربی تأکید کرده است که «نتانیاهو برای سال‌ها بحران خدمت حریدی‌ها را به تأخیر انداخته اما حالا دیگر زمان به نفع او نیست.» او افزود: «روحانیون حریدی دیگر اعتماد خود را به نتانیاهو از دست داده‌اند و برای محافظت از منافع خود به گزینه‌های جایگزین فکر می‌کنند. این بحران، ماهیت ساختاری دارد و ارتش اسرائیل را در زمانه‌ای حساس تضعیف خواهد کرد». 

فشار از سوی اپوزیسیون، فروپاشی ائتلاف حاکم، نارضایتی فزاینده جامعه، بحران در ارتش و فشار بین‌المللی، همگی نشان می‌دهند که دوران سیاسی بنیامین نتانیاهو به پیچیده‌ترین مرحله خود رسیده است و موضوع معافیت حریدی‌ها صرفاً یک قانون ساده نیست؛ بلکه نمایانگر نبردی بر سر هویت، عدالت اجتماعی و مسیر آینده اسرائیل خواهد بود که نتانیاهو نگران آن است

فریاد مادران و اعتراض علیه جنگ

این وضعیت در حالیست که روز گذشته (چهارشنبه) رسانه‌های عبری از آغاز تظاهرات صدها تن از مادران سربازان اسرائیلی خبر داده‌اند که خواستار پایان جنگ در غزه و بازگرداندن اسرای اسرائیلی هستند. این مادران در بیانیه‌ای اعلام کردند: «ما به فرزندانمان اعتماد داریم اما به کابینه‌ای که آن‌ها را به جنگ فرستاده، اعتماد نداریم». این تظاهرات که در پی انتشار چندین ویدئو از اسیران اسرائیل توسط جنبش حماس شدت گرفته، بخشی از موج نارضایتی اجتماعی در داخل اسرائیل است. روزنامه یدیعوت آحارونوت فاش کرده که برای کاستن از نارضایتی ارتش، دولت قصد دارد حدود ۲۵۰۰ قطعه زمین در مناطق مرزی با مصر را بین نیروهای ذخیره توزیع کند.

جبهه جدید در مسجدالاقصی!

در میانه بحران‌های داخلی، یورش مجدد «ایتامار بن گویر» وزیر امنیت داخلی اسرائیل به مسجدالاقصی، آتش نارضایتی فلسطینیان و جوامع اسلامی را شعله‌ورتر کرده است. وزارت اوقاف اسلامی در قدس دیروز (چهارشنبه) اعلام کرد که بن‌گویر، تحت حفاظت ۱۰۰ نیروی پلیس وارد صحن‌های مسجدالاقصی شده و در حالی که نمازگزاران فلسطینی از ورود منع شده بودند، آیین تلمودی را در محل برگزار کرد! این اقدام نه‌تنها تحریک‌آمیز تلقی شد، بلکه بازتاب گسترده‌ای در رسانه‌های منطقه‌ای و جهانی داشت. در همین راستا، روزنامه تایمز انگلیس فاش کرد که دولت بریتانیا تصمیم گرفته است بن گویر و وزیر دارایی اسرائیل، بزالل اسموتریچ، را به دلیل نقض جدی حقوق بشر  تحریم کند. 

پیام آشکار لندن به اسرائیل

در اقدامی بی‌سابقه، دولت انگلیس اعلام کرد که بن گویر و اسموتریچ به دلیل نقش مستقیم در نقض حقوق مردم فلسطین، از ورود به خاک بریتانیا منع شده و دارایی‌های آن‌ها در این کشور مسدود می‌شود. این تحریم‌ها بازتابی از نگرانی شدید لندن درباره افراط‌گرایی در ساختار حاکمیتی اسرائیل است. دیوید لمی، وزیر خارجه بریتانیا، با لحنی کم‌سابقه در این خصوص گفت: «ما باید این اقدامات را همان‌طور که هستند بنامیم؛ این افراط‌گرایی است، خطرناک است و ما آن را با شدیدترین لحن ممکن محکوم می‌کنیم». این اقدام، با واکنش تند تل‌آویو همراه شد. گدعون ساعر، وزیر خارجه اسرائیل، تحریم دو وزیر اسرائیلی را «رسوایی» خواند و از تصمیم برای برگزاری نشست اضطراری کابینه خبر داد.

تمام این مولفه ها و تجمیع آن در پازل تحلیلی نشان از آن دارد که اسرایل در آستانه یک نقطه عطف تاریخی قرار گرفته است. فشار از سوی اپوزیسیون، فروپاشی ائتلاف حاکم، نارضایتی فزاینده جامعه، بحران در ارتش و فشار بین‌المللی، همگی نشان می‌دهند که دوران سیاسی بنیامین نتانیاهو به پیچیده‌ترین مرحله خود رسیده است. موضوع معافیت حریدی‌ها صرفاً یک قانون ساده نیست؛ بلکه نمایانگر نبردی بر سر هویت، عدالت اجتماعی و مسیر آینده اسرائیل است.