رئیس انجمن سنگ‌آهن در گفت‌وگو با «توسعه ایرانی» و با اعلام فرسودگی ۵۰ درصد دستگاه‌های معدنی:
با اصرار بر خودکفایی، مانع نوسازی ماشینآلات معدنی شدند
رامتین موثق
در این چند سالی که دولت‌ها به صورت مداوم قصد خود را برای گذار از اقتصاد نفتی فریاد می‌زنند، بخش معدن اهمیت خاصی پیدا کرده است با این باور که صادرات مواد معدنی می‌تواند جایگزین خوبی برای عبور اقتصاد از وابستگی نفتی باشد.
در ایران ماشین‌های غیرفرسوده معدنی هم که به عنوان ماشینآلات جدیدتر و به‌روزتر مطرح می‌شوند، از برندهای معتبر دنیا نیستند و اکثرا یا در ایران مونتاژ یا از شرکت‌های ضعیف چینی وارد شده‌اند. این دستگاه‌ها سیستم‌های ضعیفی دارند و در تولید آن‌ها از آلیاژهای ضعیفی استفاده شده که خیلی زود فرسوده می‌شوند. همچنین این دستگاه‌ها با سوخت ایران همخوانی ندارند
با افزایش توجه به بخش معدن، چالش‌ها و مشکلات این بخش یکی پس از دیگری خود را نمایان می‌کنند. در ابتدا حقوق دولتی معادن و قیمت‌گذاری دستوری در کانون توجه بود و برخی پیگیری‌ها، گشایش‌های مختصری در این حوزه به وجود آورد. همچنین ایمنی معادن خود جای سوال دارد زیرا حوادث ناگوار در بخش معدن شدت گرفته است.
اما اکنون کانون توجهات به سمت فرسودگی ماشینآلات معدنی رفته است. یکشنبه 25 آبان، معاون وزیر صمت و رئیس هیات عامل ایمیدرو با بیان اینکه بخش عظیمی از معادن با ماشینآلات فرسوده کار می‌کنند، گفت: «این موضوع افزایش هزینه‌ها را به دنبال داشته و ما باید به دنبال نوسازی ماشینآلات باشیم.» مسعود سمیعی‌نژاد درباره چالش‌های به وجود آمده به واسطه فرسودگی ماشینآلات، عنوان کرد: «ادامه فعالیت واحدهای معدنی با تجهیزات قدیمی، هزینه استخراج و فرآوری را افزایش می‌دهد، توقف‌های عملیاتی را بیشتر می‌کند و راندمان انرژی را کاهش می‌دهد. بنابراین نوسازی ناوگان معدنی و استفاده از فناوری‌های نوین، پیش‌شرط ارتقای بهره‌وری است.» او با اشاره به هدف سیاست‌گذار از رشد 13 درصدی بخش معدن، تاکید کرد که اگر این نوسازی انجام نشود، بهره‌وری در این حلقه محقق نخواهد شد.
«توسعه ایرانی» با همین رویکرد، به گفت‌وگو با یکی از فعالان حوزه معدن پرداخته است که مشروح آن را می‌خوانید.
ماشینآلات معدنی
از شرکت‌های ضعیف چینی وارد شده‌اند
رئیس انجمن سنگ آهن با اعلام اینکه آمار دقیقی از میزان فرسودگی در ماشینآلات معدنی موجود نیست، به «توسعه ایرانی» گفت: حدود ۶۵ تا ۷۰ هزار دستگاه ماشینآلات سنگین در بخش معدن ایران فعالیت می‌کنند. طبق آمار موجود چیزی بین ۵۰ درصد این تعداد دچار فرسودگی هستند.
مهرداد اکبریان افزود: فرسودگی ماشینآلات بدین معناست که دوران سال‌های مفید آن‌ها رد شده و به دورانی رسیده‌اند که هزینه نگهداری و میزان مصرف سوخت بالایی دارند، بازدهی آن‌ها کامل نیست، توان و قدرت یک دستگاه نو را ندارند و نیاز به جایگزینی دارند؛ یعنی بخش معدن نیاز به دستگاه‌هایی دارد که آرام آرام وارد شوند تا این دستگاه‌های فرسوده از چرخه خارج شوند.
او درباره وضعیت مابقی ماشینآلات اظهار کرد: قسمت عمده درصد باقی‌مانده هم که به عنوان ماشینآلات جدیدتر و به‌روزتر مطرح می‌شوند، از برندهای معتبر دنیا نیستند و اکثرا یا در ایران مونتاژ یا از شرکت‌های ضعیف چینی وارد شده‌اند. این دستگاه‌ها سیستم‌های ضعیفی دارند و در تولید آن‌ها از آلیاژهای ضعیفی استفاده شده که خیلی زود فرسوده می‌شوند. همچنین این دستگاه‌ها با سوخت ایران همخوانی ندارند یعنی کیفیت سوخت این ماشینآلات قابل قبول نیست و حتی همین ماشینآلات نو هم بعد یکی دو سال، دچار مشکل در سیستم سوخت‌رسانی می‌شوند و میزان ساعت‌های تحویلی یا آماده به کار بودن آن‌ها کاهش پیدا می‌کند.
عدم موفقیت سیاست خودکفایی
در تولید ماشینآلات معدنی
نایب‌رئیس کمیسیون معدن و صنایع معدنی اتاق بازرگانی ایران درباره موانع نوسازی ماشینآلات بخش معدن، عنوان کرد: اکنون موانع چندگانه‌ای وجود دارد و مانع اول، بی‌توجهی ایران به روندی است که در بخش معدن دنیا شکل گرفته است.
اکبریان توضیح داد: اکنون بسیاری از کشورهای دنیا، از ماشینآلات سنگین استفاده می‌کنند در صورتی که کلا ۱۴ تا ۱۵ برند در دنیا داریم که تولیدکننده ماشینآلات سنگین هستند و این شرکت‌ها تنها متعلق به 10 تا 12 کشور هستند؛ یعنی 10 تا 12 کشور ماشینآلات سنگین تولید می‌کنند و 200 کشور دیگر از ماشینآلات تولیدی این کشورها استفاده می‌کنند و روند جهانی بدین شکل نیست که هر کشوری نیاز خود را مستقلا تولید کند.
مهرداد اکبریان: اگر ماشینآلات معدنی به همین شکل فرسوده باقی بمانند، رشد 13 درصدی که سهل است، به رشد 4 درصدی هم نخواهیم رسید. درصورت تامین ماشینآلات هم شروط دیگری دخیل هستند نظیر اینکه معادن ما سوخت ندارد؛ مواد احتراقی و منفجره کافی در اختیار معدن‌کاران نیست و بخشنامه‌ها، حقوق دولتی و چالش‌های گریبانگیر دیگر اجازه کار نمی‌دهند. مضاف بر اینکه موضوع قیمت‌گذاری معادن را در تنگنا قرار داده است
او ادامه داد: اما در ایران سیاست‌ها به گونه‌ای تنظیم شده است که خود تولیدکننده ماشینآلات معدنی باشیم. در این تولید با چالش مواجه شدیم. اول اینکه ماشینآلات معدنی تنوع زیادی دارند. برای مثال وقتی صحبت از بیل مکانیکی می‌کنیم، باید توجه کنیم که بیل مکانیکی سایزهای مختلف و ملحقات بسیاری دارد و اینطور نیست که اگر یک بیل مکانیکی ۲۴۰ تولید می‌کنیم، نیازی به واردات بیل مکانیکی‌های دیگر نیست.
این فعال حوزه معدن درباره مشکلات خودکفایی تولید ماشینآلات معدنی، مطرح کرد: اکنون روند تولیدات معدنی بدین صورت است که هرچه ماشینآلات معدنی از لحاظ سایز بزرگتر و به لحاظ نوع کاری که انجام می‌دهند تخصصی‌تر باشند، قیمت تمام شده آن ماده معدنی پایین‌تر می‌آید. اما در ایران استفاده از ماشینآلات جنرال، که در تمام حوزه‌ها نظیر معدن، راهسازی و شهرسازی کاربرد دارد، عمومیت پیدا کرده است اما حواسمان نیست که قیمت تمام شده ماده معدنی ایران، به دلیل استفاده از دستگاه غیرتخصصی، نسبت به کشوری که از ماشینآلات تخصصی استفاده می‌کند، بالاتر است.
به گفته او، ایران حتی اگر تولیدکننده ماشینآلات معدنی باشد، نمی‌تواند جوابگوی تنوع بالای این دستگاه‌ها باشد و تاکنون نیز نتوانسته است ماشینآلات سایز بزرگ را، که بهینه‌تر هستند، تولید کند.
معدن از امتیاز ارزانی
ماشینآلات مونتاژی هم محروم است
اکبریان یکی دیگر از چالش‌های نوسازی ماشینآلات معدنی را قیمت دانست و گفت: متاسفانه حتی در صورت واردات نیز، ماشینآلات وارداتی گران هستند و باید از دلار 110 تا 120 هزار تومانی برای واردات آن‌ها استفاده کرد و این مسئله واردات ماشینآلات را گران تمام می‌کند.
او افزود: حتی این کارخانجات داخلی هم که از چین قطعات را به صورت CKD وارد می‌کنند و در داخل کشور با سرهم‌بندی و مونتاژ، آن‌ها را تبدیل به ماشین معدنی می‌کنند، محصول خود را به قیمت دلار بازار آزاد می‌فروشند. یعنی اکنون از لحاظ قیمتی تفاوتی میان شرکت‌های مونتاژکننده داخلی و ماشین وارداتی خارجی، وجود ندارد.
رئیس انجمن سنگ آهن در گفت‌وگو با «توسعه ایرانی»: کارخانجات داخلی که از چین قطعات را به صورت CKD وارد می‌کنند و در داخل کشور با سرهم‌بندی و مونتاژ، آن‌ها را تبدیل به ماشین معدنی می‌کنند، محصول خود را به قیمت دلار بازار آزاد می‌فروشند. یعنی اکنون از لحاظ قیمتی تفاوتی میان شرکت‌های مونتاژکننده داخلی و ماشین وارداتی خارجی، وجود ندارد
رئیس انجمن سنگ آهن تاکید کرد: معدن‌داران حتی از این امتیاز محرومند که ماشین مورد نیاز خود را از کارخانجات مونتاژکننده ایرانی به صورت ارزان‌تر تهیه کنند.
مشکل تامین قطعه با تعدد برندها
اکبریان مهمترین مانع نوسازی ماشینآلات معدنی را تنوع برندها نامید و اظهار کرد: تنوع برندها در کشور آنقدر زیاد شده که ارائه خدمات، به خصوص تامین قطعات مصرفی و قطعات تامینی برای ماشینآلات مشکل شده است.
او یادآور شد: سابقا تنها یک شرکت ژاپنی حضور داشت که قطعات آن استهلاک کمی داشتند و قطعات آن در هر فروشگاهی قابل دسترسی بود و به راحتی قطعات مورد نیاز خود را می‌خریدیم اما اکنون تنوع آنقدر بالا رفته است که تامین قطعات ماشینآلات به راحتی نیست و یک مشکل مشابه مانند چالش تامین قطعات خودروهای سواری چینی پیدا شده است و زمانی که یک قطعه خراب می‌شود، مصرف‌کننده برای تامین آن سرگردان می‌شود.
رشد 13 درصدی
به هیچ عنوان محقق نخواهد شد
نایب‌رئیس کمیسیون معدن و صنایع معدنی اتاق بازرگانی ایران درباره تاثیر فرسودگی ماشینآلات بر رشد بخش معدن تصریح کرد: رشد ۱۳ درصدی بخش معدن به هیچ عنوان محقق نخواهد شد مگر اینکه الزامات این رشد فراهم شود.
اکبریان افزود: این رشد الزامات بسیار ساختاری و بزرگی دارد که یکی از این الزامات، تامین ماشینآلات است. تامین ماشینآلات شرط لازم است، ولی شرط کافی نیست.
اکنون روند تولیدات معدنی بدین صورت است که هرچه ماشینآلات معدنی از لحاظ سایز بزرگتر و به لحاظ نوع کاری که انجام می‌دهند تخصصی‌تر باشند، قیمت تمام شده آن ماده معدنی پایین‌تر می‌آید. اما در ایران استفاده از ماشینآلات جنرال عمومیت پیدا کرده و حواسمان نیست که قیمت تمام شده ماده معدنی ایران، به دلیل استفاده از دستگاه غیرتخصصی، نسبت به کشوری که از ماشینآلات تخصصی استفاده می‌کند، بالاتر است
او توضیح داد: اگر ماشینآلات معدنی به همین شکل فرسوده باقی بمانند، رشد 13 درصدی که سهل است، به رشد 4 درصدی هم نخواهیم رسید اما باز هم کافی نیست. اگر ماشینآلات تامین شوند شروط دیگری نیز دخیل هستند نظیر اینکه معادن ما سوخت ندارد؛ اگر هم سوخت موجود باشد، مواد احتراقی و منفجره کافی در اختیار معدن‌کاران نیست و اگر مواد منفجره هم تهیه شود، بخشنامه‌ها، حقوق دولتی و چالش‌های گریبانگیر دیگر اجازه کار نمی‌دهند. باز هم اگر تمام این موانع رفع شوند، موضوع قیمت‌گذاری معادن را در تنگنا قرار داده است.
این فعال اقتصادی در پایان خاطرنشان کرد: چالش‌های زیادی در بخش معدن وجود دارد که اگر همگی دست به دست هم بدهند و یک کار مثبتی صورت بگیرد، به یک رشد معقول، اما نه 13 درصد، خواهیم رسید با این حال همین رشد معقول هم بستگی به ادامه روند سال 1404 دارد.
دیدگاه تان را بنویسید