لغو روادید چین با اعراب منطقه؛ سیلی بزرگ به قرارداد ۲۵ ساله است

مجموعه آمار و ارقام نشان می‌دهد که ایران در تجارت خارجی با چین نه تنها از عربستان و امارات، بلکه از قطر نیز عقب‌تر است و حتی تخفیف‌های سنگین نفتی ایران به چین (گاه تا ۱۵ دلار در هر بشکه) نیز نشان می‌دهد که برای حفظ همین سطح اندک تجارت نیز ایران هزینه می‌پردازد. از سوی دیگر عدم توازن شدید در تجارت ایران و چین (واردات ۴.۱ میلیارد دلار، صادرات فقط ۱.۸ میلیارد دلار در شش‌ماهه اول ۲۰۲۴) نیز نشان‌دهنده وابستگی و ضعف در صادرات متنوع ایران به چین است.

به گزارش اقتصاد24، چین در جدیدترین اقدام دیپلماتیک خود، ویزا را برای سفر شهروندان ۴ کشور عربستان سعودی، کویت، بحرین و عمان لغو کرد؛ این اقدام در حالی بود که پیش از این نیز ویزای چین برای سفر شهروندان قطر و امارات لغو شده بود. روابط چین و کشور‌های عضو شورای همکاری خلیج فارس (GCC) شامل عربستان سعودی، امارات متحده عربی، قطر، کویت، بحرین و عمان، در دهه‌های اخیر به طور چشمگیری گسترش یافته و به یک همکاری راهبردی در حوزه‌های اقتصادی، سیاسی و حتی نظامی و فناوری تبدیل شده‌ است. این اقدام البته که نشان‌دهنده تقویت سطح روابط سیاسی و اقتصادی چین با این کشور‌ها است. در مقابل، اما ایران با وجود قرارداد ۲۵ ساله با چین، هنوز از چنین امتیازی برخوردار نشده است و بسیاری این لغو روادید را نشانی از رابطه عمیق‌تر اقتصادی میان این کشور‌ها و ایران می‌دانند. این در حالی است که در سال ۲۰۲۴، حجم مبادلات تجاری بین ایران و چین به ۱۳.۳ میلیارد دلار رسید که نسبت به سال قبل ۹ درصد کاهش داشته است. در شش‌ماهه اول سال ۲۰۲۴، این مبادلات به ۵.۹ میلیارد دلار رسید که در آن صادرات ایران به چین ۱.۸ میلیارد دلار و واردات از چین ۴.۱ میلیارد 

دلار بود.

از سوی دیگر ایران برای حفظ بازار نفتی خود در چین، تخفیف‌هایی به مشتریان چینی ارائه داده است. چنان که در سه‌ماهه نخست سال ۲۰۲۳، صادرات نفت ایران به چین به ۹۳۰ هزار بشکه در روز رسید. همچنین برخی منابع گزارش داده‌اند که ایران برای هر بشکه نفت، تخفیفی بین ۱۲ تا ۱۵ دلار به چین داده است. این تخفیف‌ها نیز به‌طور میانگین ماهانه حدود ۳۰۰ میلیون دلار هزینه برای ایران داشته و با این حال، در سال ۲۰۲۴، تخفیف‌ها کاهش یافته و به حدود ۳ تا ۴ دلار در هر بشکه رسیده و این کاهش تخفیف می‌تواند ماهانه بین ۲۲۵ تا ۴۰۵ میلیون دلار به نفع ایران باشد.

گفتنی است، تنها در سال ۲۰۲۲، حجم معاملات ۵ کشور عربی منطقه خلیج فارس با چین به شرح زیر بوده است: در سال ۲۰۲۲، حجم تجارت بین چین و عربستان به حدود ۸۷ میلیارد دلار رسید، امارات متحده عربی حدود 72 میلیارد دلار با چین تجارت داشته است، در سال ۲۰۲۲ حجم تجارت بین چین و قطر به حدود ۱۷ میلیارد دلار و تجارت کویت و چین به 14 میلیارد دلار رسید. ین ارقام نشان می‌دهد که حجم تجارت چین با کشور‌های عربی حاشیه خلیج فارس به‌مراتب بیشتر از تجارت با ایران است.

ایران تحت تحریم‌های شدید بین‌المللی قرار دارد و روابطش با غرب پرتنش و ناپایدار است و نیز در برابر آن چین با احتیاط رفتار می‌کند و حتی قرارداد ۲۵ ساله نیز در این بین بیشتر حالت نمادین و تبلیغاتی داشته و نه به سرمایه‌گذاری واقعی منجر شده، نه به توسعه صادرات ایران به این کشور!