«نعمت‌بخش» و «دانشمند» در گفت‌وگو با «توسعه ایرانی»:
رکود بازار با واردات خودروهای کارکرده برطرف نمی‌شود
رامتین موثق
این روزها بازار خودرو شاهد کاهش قیمت‌هاست. در ماه پیش سعید موتمنی، رئیس اتحادیه نمایشگاه‌داران و فروشندگان، اظهار کرد بازار خودرو در رکود کامل است، مشتری کمتر مراجعه می‌کند و معاملات تقریبا صفر است. علت این رکود چیست؟
طبق آمارها از ابتدای امسال تاکنون قیمت خودرو بسیار کاهش یافته. برای مثال قیمت پراید ۱۵۱ حدود ۶۰ میلیون تومان ارزان شده. در فروردین ۱۴۰۲ این مدل پراید تا ۳۲۰ میلیون هم بالا رفت؛ اما این روزها به ۲۶۵ تومان رسیده. پژو ۲۰۶ تیپ ۳ پانوراما مدل ۱۴۰۲ ۵۲۵ میلیون تومان شده که افت قیمت ۱۵۵ میلیون تومانی را نشان می‌دهد. پژو ۲۰۷ MC اتوماتیک مدل ۱۴۰۲ از ۹۵۰ میلیون تومان به ۷۳۰ میلیون تومان و افت ۱۲۰ میلیونی رسیده. تیبا صندوق‌دار SX مدل ۱۴۰۱ هم ۳۳۰ میلیون تومان شده است. در بین خودروهای داخلی بیشترین افت قیمت را دنا پلاس اتوماتیک مدل ۱۴۹۲ با ۱۸۱ میلیون تومان کاهش تجربه کرد و اکنون به قیمت ۸۱۹ میلیون تومان معامله می‌شود.
احتکار، مشکل قدیمی صنعت خودرو
احتکار خودرو توسط خودروسازان داخلی و عدم عرضه آن به بازار از مشکلات قدیمی صنعت خودروسازی در کشور است که هنوز اقتصاد ایران باید با آن دست و پنجه نرم کند. این امر به بخش خصوصی نیز سرایت کرده. برای مثال بهمن خودرو به امید دریافت مجوز گرانی از سوی شورای رقابت، بخشی از تولیدات خود را در سه ماهه اول سال احتکار کرده است. مطابق برنامه عملکردی این خودروساز از ابتدای امسال تا پایان خرداد ماه، تولید ۱۰ هزار و ۳۹۹ دستگاه سواری، وانت و ون در بهمن موتور پیشینی شده بود. اما ۷۰.۷ درصد از این مقدار که معادل است با هفت هزار و ۲۹۸ دستگاه به فروش رفت. به نظر می‌رسد عدم عرضه به امید گرانی و کسب سود بیشتر ازسوی خودروسازان؛ از مشکلات پیش رو باشد.
واردات خودروهای دست دوم آغاز می‌شود
واردات خودرو و افزایش رقابت در بازار از شعارهای انتخاباتی ابراهیم رئیسی برای کسب ریاست دولت سیزدهم در سال ۱۴۰۰ بود. به نظر می‌رسد دولت در راستای تحقق این شعار قصد واردات خودروهای کارکرده را دارد. آیین‌نامه واردات خودروهای دست دوم در تاریخ ۲۲ مرداد ۱۴۰۲ از سوی وزارت صنعت، معدن و تجارت به هیأت دولت ارسال شده است. این آیین‌نامه مشتمل بر هشت ماده است و هیأت دولت تا اوایل شهریور ماه فرصت دارد تا متن آیین‌نامه را بررسی و تصویب کند.
در این آیین‌نامه شرایط سهل‌تری برای خودروهای کارکرده نسبت به آیین‌نامه واردات خودروهای نو در نظر گرفته شده و هیچ محدودیت ارزی و سقفی برای حجم موتور و تعداد خودروهای وارداتی پیش‌بینی نشده است. همچنین در این آیین‌نامه ارز خانگی مورد پذیرش قرار گرفته است یعنی افراد می‌توانند با ارز شخصی خود یک خودرو وارد کنند. شرکت‌های واردکننده نیز می‌توانند از این ارزها برای واردات انبوه بهره گیرند. هرچند هنوز مسئله تامین ارز از مشکلات جدی واردات خودرو است.
البته جزئیات آیین‌نامه حاکی از دخالت دولت در آن است. برای مثال ماده ۲ آیین‌نامه تاکید می‌کند که گروهی متشکل از وزارت صمت، وزارت امور اقتصادی و دارایی، بانک مرکزی و سازمان برنامه و بودجه سقف تعداد و ارزش خودروهای کارکرده وارداتی را تعیین خواهند کرد. در رابطه با این موضوع ماده ۴ آیین‌نامه باز هم دست دولت را در این قضیه باز می‌گذارد. این ماده پیشنهاد وزارت صمت در خصوص ضوابط فنی خودروهای قابل ورود به کشور است. بر این اساس خودروها باید دارای تاییدیه کشور چین، گواهی انطباق عمومی GCC از موسسه استاندارد کشورهای حوزه خلیج فارس، گواهی سازمانده مبتنی بر استاندارد E-MARK و تاییدیه نوع خودرو مندرج به پلاک شناسایی باشد. در ضمن ماده ۷ این آیین‌نامه واردکنندگان را موظف می‌سازد به ازای واردات هر خودروی کارکرده، یک خودروی فرسوده را اسقاط کنند.
دانشمند: مردم به شورای رقابت و سازمان حمایت از مصرف‌کننده، اعتماد ندارند و همچنین توان خرید آنها پایین است. عمده پول آنها صرف تهیه کالاهای اساسی مصرفیشان می‌شود و به تمایلی به خرید خودرو ندارند؛ بنابراین خودجوش تصمیم می‌گیرند خودرو نخرند و بازار در رکود قرار می‌گیرد
در این خصوص «توسعه ایرانی» نظرات کارشناسان مختلفی را جویا شد که درباره دلایل رکود بازار با هم مخالف، ولی در مخالفت با سیاست وارداتی دولت همگام بودند.
دبیر انجمن خودروسازان: واردات در هاله‌ای از ابهام است
دبیر انجمن خودروسازان گفت: بازار برای شرکت‌های خودروساز در رکود نیست و بر اساس پیش‌فروش مقرر شده خودرو تحویل مشتری داده می‌شود؛ ولی بازار برای افرادی که می‌خواهند برای سرمایه‌گذاری و کسب سود معامله کنند در رکود است. فروش شرکت‌های خودرویی بدون مشکل است و اگر تاخیری هم در تحویل باشد پیگیری خواهد شد ولی افرادی که می‌خواهند از طریق معامله خودرو سرمایه‌گذاری و کسب سود کنند به دلیل اخبار مربوط به واردات خودرو و خودروی کارکرده و ... که انتظار کاهش قیمت در مردم ایجاد کرده، در فروش دچار مشکل می‌شوند.
نعمت بخش: وضعیت ارز مورد نیاز واردات خودرو چه نو و چه کارکرده مشخص نیست؛ اکنون حتی برای تولید خودرو نیز با مشکل کمبود ارز مواجهیم و دولت به صراحت اعلام کرده خودروسازان داخلی یا از صادرکنندگان ارز تهیه کنند، یا خودشان خودرو صادر و از ارز حاصل، قطعات تهیه کنند
احمد نعمت‌بخش در گفت‌وگو با «توسعه ایرانی»، مخالفت کامل را با واردات خودروهای کارکرده اعلام کرد و در بیان دلایل این مخالفت، گفت: خودروهای کارکرده به دلیل بالا بودن مصرف سوخت، آلایندگی بالا و کهنه بودن قطعات هزینه‌زا است.
این کارشناس به مشکلات ارزی نیز اشاره کرد و ادامه داد: وضعیت ارز مورد نیاز واردات خودرو چه نو و چه کارکرده مشخص نیست. اکنون حتی برای تولید خودرو نیز با مشکل کمبود ارز مواجهیم و دولت به صراحت اعلام کرده خودروسازان داخلی یا از صادرکنندگان ارز تهیه کنند یا خودشان خودرو صادر کنند و از ارز حاصل از آن، قطعات تهیه کنند. به دلیل همین مشکلات است که واردات خودروها چه کارکرده و چه نو در هاله‌ای از ابهام است.
کارشناس اقتصادی: فروش قسطی ماشین حاکی از رکود بازار است
مسعود دانشمند در گفتگو با «توسعه ایرانی» بیان کرد: خودروسازان امسال به فروش قسطی روی آوردند در صورتی که تا دو سال قبل پول نقد برای تحویل خودرو از مشتری طلب می‌کردند. این نماد بیرونی بازار و نشان از رکود آن است. وقتی بازاری در رونق باشد تولیدکننده و فروشنده سعی می‌کنند در بالاترین و بهترین قیمت برای خود خودرو را به بازار عرضه کنند ولی وقتی برای عرضه دست به روش‌هایی چون خرید قسطی می‌زنند نشان از رکود است.
این کارشناس اقتصادی علت رکود را در قیمت بالای خودروهای داخلی و عدم تناسب سطح قیمت خودرو و درآمد خانوار دید.
دانشمند در ادامه با انتقاد از شورای رقابت به دلیل عدم شفافیت قیمت‌های اعلامی و سازمان حمایت از مصرف‌کننده به دلیل پیدا نکردن راه حل برای توان خرید مردم؛ گفت: مردم به این سازمان‌ها اعتماد ندارند و همچنین توان خرید آنها پایین است. عمده پول آنها صرف تهیه کالاهای اساسی مصرفیشان می‌شود و تمایلی به خرید خودرو ندارند. بنابراین آنها خودجوش تصمیم می‌گیرند خودرو نخرند و بازار در رکود قرار می‌گیرد.
او در ادامه به واردات خودروهای کارکرده اشاره کرد و آن را هزینه‌زا دانست. این کارشناس اظهار داشت: مصرف بنزین توسط خودروهای داخلی هم بالاست و با مشکل تهیه آن مواجهیم و این خودروها از نظر مصرف بنزین بسیار هزینه‌زا هستند. او همچنین از عدم ظرفیت خیابان‌های کشور برای پذیرش این خودروها گفت.
سیاستگذاران به فکر خروج بازار خودرو
از رکود نیستند
به نظر می‌رسد بازار خودرو در رکود گرفتار شده است و سیاستگذاران به فکر راه‌حل مناسب برای خروج این بازار از رکود نیستند. سیاست‌های اعلامی دولت می‌تواند برای کوتاه مدت انتظارات قیمتی برای مردم ایجاد کند و قیمت در بازار کاهش یابد؛ اما در نهایت به دلیل کمبود منابع برای تامین ارز و کمبود بنزین و تولید بنزین بی‌کیفیت این سیاست چیزی جز شکست در پی نخواهد داشت و می‌تواند قیمت‌ها را دوباره بالا ببرد؛ در این میان دلالانی که گاه از این سیاست‌ها و کاهش قیمت‌های کوتاه‌مدت نفع می‌برند هر چه بیشتر منتفع خواهند شد. در نهایت بدون وجود پایه صحیح برای صنعت، واردات غیرمنطقی چه شامل قطعات خودرو یا خودروهای کارکرده نتیجه‌ای جز ضربه زدن به صنعت داخلی نیست.
دیدگاه تان را بنویسید