صدور دستور جدید برای بازار ارز
دولت به نسخه تکراری امیدوار است
باران زرین قلم
حالا بیش از سه روز از تغییر رئیس‌کل بانک مرکزی می‌گذرد و دلار در اولین روز هفته شاهد ریزشی قابل‌توجه بود.
دیروز بازار ارز وضعیت خاص و ویژه‌ای را پشت سر گذاشت. فعالان بازار اگر روز چهارشنبه به واسطه رشد مداوم قیمت دلار دست از کار کشیدند، در اولین روز هفته نیز به دلیل کاهش شدید قیمت‌ها دست از کار کشیدند و منتظر بازگشت ثبات به بازار شدند.
بازار ارز هفته گذشته روزهای پرنوسانی را پشت سر گذاشت. این نوسان به حدی بود که دلار تقریبا هر روز وارد یک کانال جدید می‌شد و در نهایت سقف جدیدی را در کانال ۴۴ هزار تومان در بازار تجربه کرد.
وقتی رئیس رفت
این شرایط، باعث شد در نهایت روز پنج‌شنبه رئیس‌کل بانک مرکزی با ساختمان شیشه‌ای میرداماد خداحافظی کند و محمدرضا فرزین، سکاندار جدید مهم‌ترین نهاد پولی کشور شود. خبرهای رسمی حکایت از استعفای صالح‌آبادی داشت. نکته اما این بود که وی چند روز قبل در مصاحبه مطبوعاتی‌اش تاکید کرد بنایی بر استعفا ندارد و پرقدرت فعالیت خود را ادامه خواهد داد.
فرزین، رئیس کل جدید بانک مرکزی نیز در همان ابتدای انتصاب، با حضور در یک برنامه تلویزیونی، حرف‌های صالح‌آبادی را تکرار و اعلام کرد: براساس سیاست جدید بانک مرکزی برای ثبیت نرخ ارز، نرخ هر دلار در سامانه نیما روی ۲۸هزار و ۵۰۰تومان تثبیت می‌شود.
او با بیان اینکه منابع ارزی بسیار مطمئن است، گفت: بانک مرکزی تمام نیازهای ارزی برای تامین کالاهای اساسی، مواد اولیه و ماشین‌آلات و تجهیزات را در بازار نیما با نرخ ۲۸ هزار و ۵۰۰ تومان تامین می‌کند.
فرزین تأکید کرد: رویکرد مدیریت جدید بانک مرکزی، اعمال سیاست ارزی مبتنی بر سیاست تثبیتی است. نرخ ارز را تثبیت و دغدغه فعالان اقتصادی را برطرف خواهیم کرد.
رئیس‌کل جدید با اعلام اینکه برای عبور از شرایط ملتهب بازار ارز، ضروری است مردم به او اعتماد کنند، تاکید کرد: حتما تلاش خواهیم کرد که پاسخ این اعتماد را بدهیم و ثبات را به بازار ارز بازگردانیم.
سخنان وی از همان ابتدا با نقد ویژه کارشناسان اقتصادی روبرو شد. برخی از این کارشناسان در صفحات خود در توییتر و اینستاگرام تاکید کردند که با دستور به بازار و تعیین نرخ دستوری، کاری از پیش نخواهد رفت. سیامک قاسمی، کارشناس اقتصادی در این زمینه نوشت: «بهمنی پیش از این گفته بود همه نیازها با ارز 1226 تومان تأمین می‌شود. جهانگیری گفته بود همه نیازها با ارز 4200 تومان تامین می‌شود و فرزین گفته است همه نیازها با ارز 28 هزار و 50 تومان تامین می‌شود. یعنی حتی سربرگ نسخه را عوض نمی‌کنند. فقط عددهایش را چند برابر می‌کنند. ته داستان رانت و فساد ارز 28 هزار و 500 تومان از همین حالا روشن است.»
صادق‌الحسینی نیز با انتقاد از انتصاب فرزین تاکید کرده است که وی مناسب احراز این پست نیست.
بازار چگونه به تغییر رئیس واکنش نشان داد؟
بازار ارز دیروز در اولین روز کاری پس از انتصاب رئیس کل جدید بانک مرکزی، با ریزش گسترده قیمت‌ها روبرو شد. در حالی که برخی می‌گفتند قیمت ارز تا 37 هزار تومان کاهش یافته اما گزارش‌های میدانی نشان داد که خرید و فروش در کانال‌های بالاتر اتفاق افتاده است. در پایان ساعت کاری دیروز قیمت دلار در بازار آزاد 39 هزار تومان گزارش شد.
بر اساس این گزارش قیمت سکه و طلا اما روند ریزش چشمگیری را شاهد بود. هر قطعه سکه تمام بهار آزادی دیروز با کاهش نزدیک به دو میلیون و 900 هزار تومانی روبرو شد. قیمت هر قطعه سکه اما 19 میلیون و 800 هزار تومان گزارش شده است.
فعالان بازار می‌گویند معلوم نیست اگر بانک مرکزی امکان دخالت در بازار را داشت، چرا رئیس‌کل قبلی نسبت به دخالت در بازار اقدام نمی‌کرد و اگر بنا بر دخالت در بازار است، آیا می‌توان به ریزش بلندمدت قیمت‌ها امیدوار بود؟
برخی صرافان می‌گویند بازار در اولین روز هفته با توقف فعالیت روبرو بود و همه منتظرند تا ببیند که قیمت‌ها در چه محدوده‌ای می‌ایستند.
برخی صرافان می‌گویند بازار در اولین روز هفته با توقف فعالیت روبرو بود و همه منتظرند تا ببیند که قیمت‌ها در چه محدوده‌ای می‌ایستند
عباس آرگون، کارشناس اقتصادی و عضو هیات نمایندگان اتاق در این زمینه گفته است: یکی از موضوعاتی که در ماه‌ها و هفته‌های گذشته عجیب به نظر می‌رسید این بود که انگار بانک مرکزی بازار را رها کرده و ما هر روز شاهد افزایش قیمت ارز بودیم، از این رو وقتی رئیس کل جدید بانک مرکزی از ورود به بازار و تلاش برای آرام کردن آن صحبت می‌کند، باید آن را به فال نیک گرفت اما در عین حال این سوال را پرسید که آیا در کوتاه مدت و بلندمدت این شیوه جواب خواهد داد؟
وی با اشاره به برخی تجارب دولت‌های قبل در مدیریت بازار ارز، تشریح کرد: یکی از مهم‌ترین تصمیمات دولت سیزدهم، حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی و به تبع آن رانت حاصل از این ارز بود اما اگر بنا باشد ما بر این موضوع اصرار کنیم که نرخ ارز نیمایی ۲۸ هزار و ۵۰۰ تومان بماند، باز هم خطر شکل‌گیری رانت و تقاضای کاذب برای واردات به وجود می‌آید که به ضرر اقتصاد کشور خواهد بود.
کامران ندری، کارشناس اقتصادی نیز در این زمینه گفته است: فعلا تنها برنامه‌ای که از رئیس‌کل جدید شنیدیم این است که می‌خواهند نرخ ارز را در بازار در سطح ۲۸ هزار و ۵۰۰ تومان تثبیت کنند. جز این برنامه دیگری اعلام نکردند که بشود نظر داد و البته هنوز هم زود است ولی اولین چیزی را که اعلام کردند به نظر نمی‌رسد خیلی کارساز باشد.
وی ادامه داد: این برنامه خیلی شبیه همان ارز ۴۲۰۰ تومانی است که در دولت قبل اعلام شد و یا ارز ۱۲۲۴ تومانی که در دولت احمدی‌نژاد مطرح شد و هر دو هم با شکست مواجه شدند.
همچنین علی شریعتی، عضو هیات نمایندگان اتاق بازرگانی معتقد است: نرخ دلار در کشور ما دستوری است و به همین دلیل، تحلیل‌های تکنیکال و علم اقتصاد را باید کنار گذاشت. همچنین نیروهای کنش و واکنش بانک مرکزی، قدرت مافیای واردات و دولت است.
عضو هیات نمایندگان اتاق بازرگانی ایران افزود: برخی واردکنندگان با یک تخصیص سود حداقل ۵۰ درصد آربیتراژی را قبل از فروش جنس وارداتی کسب می‌کنند. بنابراین بی‌حرکتی این چند روزه بانک مرکزی و زمزمه‌های حذف ارز نیمایی، این شور روانی را بیشتر می‌طلبید.
به این ترتیب به نظر می‌رسد امیدواری چندانی نسبت به موثر بودن برنامه‌های تکراری بانک مرکزی برای مهار بازار وجود نداشته باشد. باید صبر کرد و دید شرایط به کدام سو خواهد رفت؟
دیدگاه تان را بنویسید