کارشناس ارشد انرژی با اشاره به مراودات گازی ایران و همسایه شمالی
روسیه را رقیب انرژی بدانیم، نه شریک استراتژیک
محمد میرزایی
معاون اسبق وزیر نفت معتقد است: اشکالی ندارد که از روسیه گاز وارد کنیم، اما باید توجه داشت نباید پتانسیل‌های گازی موجود در کشور را فراموش کنیم. به عبارت دیگر اتفاق خوبی نیست اگر گاز روسیه را وارد کنیم و از توسعه صنعت گاز کشور غافل شویم. وی این نکته را در پاسخ به اخباری اعلام کرده است که بر تصمیم ایران بر واردات گاز از همسایه شمالی دلالت دارد.
به گزارش «توسعه ایرانی» اقتصاد ایران در شرایط حساسی به سر می‌برد، وضعیت خاصی که یکی از مهمترین رقبای انرژی ایران در جهان را به شریک استراتژیک و ژئوپلتیک کشور تبدیل کرده است.
بررسی‌ها نشان می‌دهد روسیه و ایران به ترتیب مقام نخست و دوم در زمینه دارا بودن منابع گاز طبیعی در جهان هستند اما تحت‌تاثیر تحریم‌های گسترده، ایران نتوانسته میادین گازی خود را توسعه دهد و از آنها به خوبی بهره‌برداری کند.
همان‌طور که ذکر شد عدم توسعه میادین گازی سبب شده تا ایران نتواند از مزایای دارا بودن مقام دوم منابع گاز طبیعی استفاده کند و در سال‌های گذشته حتی شاهد قطع گاز در بخش صنایع به منظور تامین گاز مورد نیاز بخش مسکونی در زمستان بوده‌ایم و به نظر می‌رسد اگر روند همین‌‌گونه ادامه یابد، به زودی ناچار به واردات گاز از روسیه در حجم عظیم سالانه 20 میلیارد متر مکعب می‌شود.
البته نکته جالب در این زمینه که در جهان نیز سابقه دارد، واردات و صادرات هم‌زمان گاز در برخی کشورهاست و ایران نیز اکنون چنین وضعیتی دارد به‌طوری که هم‌اکنون ایران سه قرارداد صادرات گاز به کشورهای ترکیه، عراق و پاکستان دارد و سالانه 10 میلیارد متر مکعب گاز از ایران به ترکیه صادر می‌شود.
احمد العبادی، سخنگوی وزارت برق عراق نیز گفته است؛ حجم گاز وارداتی از ایران هم‌اکنون حدود 43 میلیون متر مکعب است، در حالی که عراق به 55-60 میلیون متر مکعب نیاز دارد که مذاکرات عراق با ایران برای افزایش صادرات گاز ادامه دارد.
در سال‌های گذشته قرارداد صادرات سالانه 8 میلیارد متر مکعب گاز ایران به پاکستان منعقد شده اما صادرات گاز به دلایل مختلفی از سال 2014 تاکنون اجرایی نشده است البته اعتبار این قرارداد تا سال 2039 پابرجاست.
در هفته‌های اخیر خبر تفاهم‌نامه 40 میلیارد دلاری میان شرکت‌ملی نفت ایران و شرکت گازپروم روسیه منتشر شد که براساس آن مقرر شده تا این دو کشور در زمینه تجارت گاز با یکدیگر همکاری داشته باشند؛ از جمله محورهای این تفاهم‌نامه تجاری می‌توان به موارد زیر اشاره کرد: سرمایه‌گذاری 15 میلیارد دلاری برای توسعه میدان گازی پارس شمالی و کیش و همچنین سرمایه‌گذاری 10 میلیارد دلاری برای فشارافزایی میدان گازی پارس‌جنوبی در کنار تکمیل پروژه IRAN-LNG و توسعه ال‌ان‌جی شناور و ال‌ان‌جی کوچک مقیاس و احداث خطوط لوله صادراتی گاز طبیعی. واردات و سوآپ گاز روسیه نیز در همین راستاست.
ایران می‌تواند از صنعت گاز «پول‌سازی» کند. ترکیه حتی یک مثقال گاز تولید نمی‌کند اما واردکننده گاز است و توانسته به دلیل ترانزیت تبدیل به هاب نخست منطقه شود و بسیاری از خطوط لوله روسیه از این کشور عبور می‌کند و حتی خطوط لوله گازهای ایران از ترکیه می‌گذرد
در این مدت طرفداران تجارت و مراوده تجاری با روسیه تبلیغات فراوانی نسبت به این مساله کرده‌اند اما سیدمهدی حسینی، کارشناس حوزه نفت و انرژی در این خصوص به «توسعه ایرانی» گفت: این روزها بحث درباره روابط با روس‌ها، کاملا سیاسی شده اما به نظر بنده در بحث معاملات نفت، گاز، فرآورده‌ها و ... اگر واقعا در یک روابط درست سیاسی- اقتصادی فکر و برنامه‌ریزی کنیم، اشکالی ندارد و در دنیا نیز معمول است، به‌طوری‌که آمریکا از کانادا گاز وارد می‌کند و از آن‌سو گاز را به مکزیک صادر می‌کند که تقریبا روند عجیبی محسوب می‌شود؛ اما در این مسیر می‌تواند با بهره‌گیری از سوآپ به منفعت مالی برسد.
حسینی افزود: آمریکا علاوه بر اینکه واردکننده گاز است به دلیل داشتن ذخایر اضافی اقدام به تولید LNG کرده و این محصول را به بازارهایی که می‌توانست در اختیار ما باشد، صادر می‌کند. به عنوان مثال بازارهایی چون کویت و امارات بازارهای بالقوه ایران بودند، اما امریکا به آنها LNG صادر می‌کند.
موانع توسعه صنعت گاز
وی تاکید کرد: تجارت روندی است که باید دید چگونه قرار است منافع حفظ شود و بر اساس منافع برنامه‌ریزی کرد. در این راه باید استراتژی و راهبرد درازمدت داشته باشیم و پیش برویم.
وی تصریح کرد: ما از نظر ذخایر در دنیا در مقام اول و دوم قرار داریم و در رقابت با روسیه هستیم و جایگاه ما بسیار بالاست، اما برای صادرات گاز با دو مساله مهم مواجه هستیم، نخست مصرف اضافه‌ای که در کشور وجود دارد و مورد دوم نیز توسعه میادین گازی است که در صورت توسعه این میدان‌ها می‌توانیم صادرکننده بزرگ گاز باشیم اکنون بالانس صادرات و واردات گاز به ایران تقریبا برابر است. صادرات گاز به ترکیه و عراق داریم و در مقابل واردکننده گاز از ترکمنستان هستیم.
سید مهدی حسینی در گفت‌وگو با «توسعه ایرانی»: اتفاق خوبی نیست اگر گاز روسیه را وارد کنیم و از توسعه صنعت گاز کشور غافل شویم. این وضعیت می‌تواند شرایط را برای این صنعت خطرناک کند. ما در کنار واردات باید صادرکننده گاز باشیم و درصورت بی‌توجهی به این امر، ممکن است با تبعات جبران‌ناپذیری روبرو شویم
به گفته وی همین نکته روشن می‌کند ضرورت سرمایه‌گذاری در صنعت گاز چه میزان بالاست.
می‌توان در تجارت گاز، «پول‌سازی» کرد
این کارشناس حوزه نفت و انرژی بیان کرد: اگر به شکل صحیح روند تجارت را درک کنیم و نسبت به تجارت گازی درک بهتری داشته باشیم، حتم بدانید می‌توانیم هم واردکننده، هم صادرکننده و هم تولیدکننده و هم فروشنده باشیم و نیز امکان ترانزیت گاز را از کشور فراهم کنیم، می‌توان از این راه اقدام به کسب درآمد و به اصطلاح «پول‌سازی» کرد. ترکیه حتی یک مثقال گاز تولید نمی‌کند اما واردکننده گاز است و توانسته به دلیل ترانزیت تبدیل به هاب نخست منطقه شود و بسیاری از خطوط لوله روسیه از این کشور عبور می‌کند و حتی خطوط لوله گازهای ایران از ترکیه می‌گذرد. اکنون نیز گاز خزر از طریق آذربایجان به ترکیه و سرانجام به یونان و سایر کشور منتقل می‌شود.
وی افزود: این روند درآمدساز است بنابراین ما نیز باید برای مجموع تجارت گاز از لحاظ تولید، ساخت، تجارت، ترانزیت و... برنامه‌ریزی داشته باشیم و در آن صورت اشکالی ندارد که از روسیه گاز وارد کنیم، اما باید توجه داشت نباید پتانسیل‌های گازی موجود در کشور را فراموش کنیم.
باید فرصت‌های تجاری را شکار کنیم
حسینی تاکید کرد: اگر راجع به نوع روابط تجاری بیندیشیم و فرصت‌ها را شکار کنیم و بدانیم همیشه قرار نیست فرصت‌ها وجود داشته باشد و برای آینده برنامه‌ریزی کنیم می‌توانیم نقش موثری در بازار گاز جهانی داشته باشیم..
وی در توضیح این مطلب ادامه داد: با برنامه‌ریزی‌های دقیق می‌توانیم گاز روسیه و ترکمنستان را سوآپ کنیم. چه اشکالی دارد تا گاز را به اصطلاح بخریم و بفروشیم و در این روند پول بسازیم و کسب درآمد کنیم؛ اگر این موارد به صورت صحیح ساماندهی و اجرایی شود می‌تواند موجب منفعت کشور شود.
دیدگاه تان را بنویسید