خاطرات ماندنی نسل فراموش شده

بیتا یاری، روزنامه نگار

پیش رویم دست‌نوشته ترانه «قصه شهر سکوت» قرار دارد به تاریخ 27 شهریور سال 51 به خط اردلان سرفراز، ترانه‌سرای بزرگی که خاطره‌های زیادی برایمان ساخته است. نام خواننده و آهنگساز به ترتیب عارف و فریدون شهبازیان در بالای سمت راست کاغذ به همراه نام شاعر و امضای او در انتها مشخص شده. همه اینها بر روی سربرگ شرکت آهنگ روز جا خوش کرده است و چهل‌وشش سال عمر این کاغذ گویای آن است که بسیاری از وقایع گوناگون این سرزمین ازجمله انقلاب و جنگ و ... را پشت سر گذاشته و حالا سالم مثل روز همان اول تولد پیش رویم است.

از در وارد یک‌خانه هویت‌دار و قدیمی تهران می‌شوم و پیش رویم در همان فضای بزرگ ورودی خانه یک ماشین صفحه‌پرکنی قرارگرفته که در سال 53 برای شرکت صفحه‌پرکنی و صفحه فروشی بتهوون خریداری شده است تا خاطرات شنیداری مادران و پدران ما را رقم بزند. فضای خانه و هویت معماری آن، سنگ‌های مرمر سبز کف هال و پذیرایی، پله‌های سرسرای خانه که از ورودی تا طبقه دوم می‌رود و لوستر بزرگی که از سقف طبقه دوم تا پایین آمده است، پنجره‌های بزرگ رو به حیاط طبقه اول و تراس مقابل پنجره ناگهان به چند دهه پیش پرتابم می‌کند به خانه‌ای که هنوز چراغ عمر مادربزرگ در آن پرفروغ می‌تابید. روزگاری که در جای خانه‌های ویلایی تهران با آپارتمان‌های چند ده واحدی نروییده بودند و هنوز پشت‌بام خانه‌ها پر از قفس کولرها نشده بودند. روزگاری که عصرهایش بر روی تراس رو به حیاط سپری می‌شد و صدای موسیقی گوش‌نوازی که یاد روزگار خوش ازدست‌رفته بود، فضای خانه را پر می‌کرد. دلکش‌تر از هر شعر و موسیقی‌ای شنیده‌شده‌ای.

قرارداد واگذاری یک ترانه از سیمین بهبهانی برای صدای خانم معصومه دده‌بالا که به امضای شورای شعر و موسیقی وقت رادیو رسیده خاطرات عمر رفته را در نظرگاهمان نشانده است و در سپهر لاجوردی آتش آهمان نشسته. قرارداد ریالی ناشر و شرکت آهنگ روز با آهنگساز و دریافت حق نشر و فروش اثری از خانم آتشین علاوه بر آنکه سند تاریخی دادوستدی در حوزه موسیقی باشد، این کاغذهای آهنگ روز، از اولین اسناد حفظ حقوق مؤلف و ترانه‌سرا و خواننده و آهنگساز است که اسناد آن از لابه‌لای طوفان حوادث 5 دهه گذشته است.

از روزی که کریم چمن‌آرا در سال 1332 تصمیم گرفت یک فروشگاه صفحه تأسیس کند حالا 65 سال گذشته است. شاید برای آن روزگار اتفاق بزرگی محسوب نمی‌شد و در میان چندین فروشگاه ریزودرشت دیگر که در فروش صفحه فعال بودند این فروشگاه هم یکی بود که امواج انقلاب آن را در کام خود می‌کشید اما آقای چمن‌آرا فروشگاهش را در چهارراه ولیعصر حفظ کرد. هرچند دیگر از صفحه و کاست‌های خوانندگان قبلی در آن خبری نبود و کاست‌های سرود مجاز بودند اما به عشق کاری که شروع کرده بود تا آخر ماند. و هنوز هم که شرکت صفحه‌پرکنی آهنگ روز بانام مرکز موسیقی بتهوون، آوا خورشید، فعال است و به دست برادرزاده‌های آقا کریم چمن‌آرا می‌گردد تماماً به عشق همان کاری است که بنیان گزار بتهوون رقم‌زده است. و حتی در این سالها فشار و تنگناهای اقتصادی و مشکلات عدم رعایت کپی‌رایت آنهم در فضای میلیونی وب باعث نشده است که این فروشگاه و انتشارات برای همیشه به تاریخ بپیوندند هرچند تاریخ نشر موسیقی و حقوق مؤلف با آن گره‌خورده است. در این سالها هرچند سخت‌ترین روزگار و چندین بار جابجایی برای این موسسه و شرکت تولید و نشر موسیقی به علت دانلود در اینترنت به وجود آمده است اما همچنان فروشگاه مرکز موسیقی بتهوون تنها فروشگاهی است که هویت خود را حفظ کرده و حالا می‌خواهد با افتتاح خانه موزه بتهوون تمام اسناد خاطره‌های ما را برای تمام علاقه‌مندان در معرض دید همیشگی قرار دهد.

مرکز موسیقی بتهوون در 15 شهریور هم‌زمان با نود و پنجمین زادروز کریم چمن‌آرا در خانه ویلایی که حالا خانه موزه بتهوون نام دارد در خیابان میرزای شیرازی نبش خیابان یازدهم دور جدیدی از فعالیتش را آغاز خواهد کرد. برادران چمن‌آرا چند ماهی هست که مشغول آماده‌سازی این خانه موزه هستند تا علاوه بر اینکه اسناد و تجهیزات تاریخی شرکت آهنگ روز را به معرض نمایش بگذارند بتوانند محفلی برای تمام علاقه‌مندان در فضایی متفاوت باشند.

خانه موزه بتهوون در خانه‌ای با معماری دهه 40 افتتاح خواهد شد که این خانه متعلق به پزشکی بوده است که برادران چمن‌آرا در چند ماه بازسازی و مرمت این خانه اتاق ویلایی دوطبقه و نیمه، آن را با هویت خودش احیا کرده‌اند یعنی علاوه بر اینکه نمادهای خانه همگی نشان از دهه‌های پیش می‌دهند حتی هویت سازنده و مالک خانه، آقای دکتر به همراه قفسه داروها و اتاق طبابت او همگی حفظ‌شده است. در این خانه موزه علاوه بر کتاب‌فروشی و فروشگاه سی دی، فضایی هم به تجهیزات صوتی قدیمی تعلق دارد. گرامافون قدیمی، دستگاه پخش نوار کاست و ماشین‌های قدیمی ضبط و پخش صوتی که برای اغلب ما بویی از خاطره دارد و البته  برادران چمن‌آرا فضایی را به علاقه‌مندان اختصاص داده‌اند و امکاناتی گذاشته‌اند که علاقه‌مندان بتوانند خاطره‌هایشان را بشنوند یعنی صفحه یا کاست موردعلاقه خود را در آنجا پخش کنند و بشنوند.

ضمناً همه علاقه‌مندان موسیقی که رفت‌وآمدی به فروشگاه بتهوون داشته‌اند به‌خوبی می‌دانند که از دیرباز این فروشگاه محل قرارهای ملاقات ریزودرشت موزیسین‌ها و مشتریان بوده است و حالا برای همگان در خانه موزه بتهوون فضایی فراهم‌شده است تا به‌راحتی در کافی‌شاپ این خانه که در طبقه دوم قرارگرفته و فضای باز تراس رو به حیاط را هم شامل می‌شود دیدارهای خود را تنظیم کنند و حتی جلسات رسمی بگذارند.

حتماً در عکس‌های قدیمی فروشگاه‌های بزرگ صفحه فروشی را دیده‌اید که روزگاری در ایران دایر بودند و رونقی داشتند اینها هویت شنیداری و تاریخچه موسیقی در کشور ما هستند اگر از این عکس‌ها از سال‌های پنجاه تا نود دارید که به روی سردر آن نام فروشگاه بتهوون را با خود دارد برای غنی کردن آرشیو تاریخی مرکز موسیقی بتهوون و این خانه موزه بفرستید تا حفظ نام فرستنده در این آرشیو ارزشمند به نمایش عموم در بیاید چراکه بخشی از تاریخ نادیده ما از نسل فراموش‌شده و سوخته است.