مستندسازی بحران، ترمی تازه در سینمای مستند

طی رویداد مستندسازی بحران، چهار مستند «سایه‌های روشن»، «شبیه‌سازی آقای زرد»، «حلب: سکوت جنگ» و «فقدان» نمایش داده شد.

به گزارش ایلنا،‌ طی رویداد مستندسازی بحران، چهار مستند «سایه‌های روشن» ساخته حسین نشاطی، «شبیه‌سازی آقای زرد» ساخته ماهان خمامی‌پور، «حلب: سکوت جنگ» ساخته امیر اصانلو و «فقدان» ساخته فاطمه ذوالفقاری که همه محصول کمان‌مدیا به مدیریت زکریا زرگانی هستند در خانه وارطان نمایش داده شد.

در این آثار به جنبه‌های مختلف مستندسازی در بحران اشاره شده است.

سه مستند «سایه‌های روشن»، «شبیه‌سازی آقای زرد» و «حلب: سکوت جنگ» با محوریت حمله داعش به حلب و «فقدان» که روایت خانواده‌ای در زلزله سرپل ذهاب است، به‌عنوان نمونه‌هایی از مستندسازی در بحران در خانه گفتمان شهر (وارطان) در معرض دید علاقه مندان قرار گرفت.

در این اکران خصوصی چهره‌هایی نظیر گلی امامی، هنگامه گلستان، روبرت صافاریان، جهانبخش نورایی، احمد طالبی‌نژاد، شهرام مکری، نسیم احمدپور، شادی قدیریان، فائزه عزیزخانی، سحر عصرآزاد، کبوتر ارشدی، رئوفه رستمی، رامین مستقیم، ساسان گلفر و... حضور داشتند. ماهان خمامی‌پور درباره تجربه‌ مستندسازی در بحران گفت: من از تهران ماجرای آقای زرد را شنیده بودم و با امیدواری کمی از این که او را پیدا کنم راهی حلب شدم. اما در نهایت او را یافتم و هر کس درباره او چیزی می‌گفت. من اما روایت خودم را از آقای زرد ساختم. اسم فیلم را هم گذاشتم «شبیه سازی آقای زرد» تا بر اساس نظریه بودریار، حقیقت آقای زرد را شبیه‌سازی کرده باشم. امیر اصانلو هم از تجربه ساخت «حلب: سکوت جنگ» چنین گفت: آن چه مرا در مواجهه با حلبِ پس از جنگ حیرت‌زده کرده بود، ویرانی‌ای بود که جنگ بر جا گذاشته بود و در این مستند تلاش کردم تا آن ویرانی مهیب را بازنمایی کنم. در این قسمت از برنامه، گلی امامی نقدی به مستند امیر اصانلو وارد کرد و گفت: مستند شما بیش از آن که فیلم مستند باشد، قاب‌عکس‌‌هایی است بی‌هیچ توضیحی. گرچه برخی آن را روایت شاعرانه از جنگ توصیف کردند ولی باید دید 70 سال بعد چه چیزی از این مستند برای نسل‌های بعد می‌ماند. آیا لازم نیست یک فیلم مستند شناسنامه‌ای داشته باشد که آن را برای دوران‌های دیگری نیز قابل استفاده کند؟

امیر اصانلو، در دفاع از ساخته خویش خطاب به گلی امامی چنین گفت: تلاش من ثبت بی‌واسطه واقعیت و مواجهه عریان تماشاگر با آن چیزی بود که از جنگ بر جا مانده، پس هر توضیح و تفسیری را برای آن اضافه می‌دیدم. سپس مستندهای «سایه‌های روشن» و «فقدان» به نمایش درآمدند. پس از نمایش این دو فیلم نیز، کارگردان‌ها درباره فیلمهایشان سخن گفتند.

فاطمه ذوالفقاری، کارگردان «فقدان» گفت: همیشه می‌خواستم ببینم آدمها در مواجهه با گذشته و آن چه که دیگر تمام شده چه واکنشی دارند. وقتی سرپل ذهاب زلزله آمد فرصت را مناسب دیدم تا دوربینم را بردارم و برم ببینم آدمها با آواری که از گذشته بر جا مانده چه مواجهه‌ای دارند، این شد که مستند «فقدان» شکل گرفت. رامین مستقیم، خبرنگار لس‌آنجلس‌تایمز در تهران، به کارگردان «سایه‌های روشن» نقدی وارد کرد و گفت: موضعی که دوربین شما از رخداد جنگ در سوریه‌ ملتهب که در آن اقوام مختلف با افکار و آرای مختلف حضور دارند اتخاذ کرده، بسیار یکسویه است و لازم بود تا شما بی‌طرف‌تر روایت خود را از حضور داعش در حلب ارائه داده و وضعیت زنان سوری را در آن جا بی‌طرف به تصویر بکشید. حسین نشاطی در دفاع از ساخته خود گفت: من تلاش کردم تا مشاهدات عینی خودم را بی‌واسطه با تماشاگر به اشتراک بگذارم.

 مستند «حلب: سکوت جنگ»، مستند برگزیده ایدفای 2018 و «فقدان» نماینده امسال سینمای مستند ایران در بخش استعدادهای درخشان ایدفا هستند. همچنین «شبیه‌سازی آقای زردپوش» مستند برگزیده جشنواره بین‌المللی فیلم کلگری کاناداست.