اکونومیست از رتبه ترسناک پایتخت در میان شهرهای دلپذیر جهان برای زیستن خبر داد؛
سال سقوط تهران به میان بدترین شهرها
انسان‌ها در شهرها و روستاها زندگی می‌کنند؛ و هر شهر و روستایی، کیفت و کمیتی منحصر به خودش را دارد. به همین دلیل است که هر از چندی، انجمن یا نشریه یا مرکزی پژوهشی، اقدام به طبقه‌بندی شهرها و مناطق مختلف و حتی کشورهای گوناگون می‌کند؛ تا تشخیص بدهد که کدام‌ها از کیفیت بهتری برای زندگی برخوردارند. همین طبقه‌بندی‌ها هم می‌شود زمینه بحث و جدل‌های بعدی. جدا از همه این‌ها، اخیرا رسانه معتبر اکونومیست، که گزارش‌ها و تحلیل‌ها و پژوهش‌هایش در سطح جهان مورد توجه است، اقدام به معرفی شهرهای جهان، از حیث کیفیت زندگی کرده است. این گزارش و البته کنجکاوی‌های ما، باعث شد تا بخواهیم که بیشتر در این‌باره بدانیم؛ چرا که از ایران نیز، شهر تهران در این لیست مورد بررسی قرار گرفته است.
ابراهیم فاطمی
این وین دوست‌داشتنی
اکونومیست در یکی از تازه‌ترین گزارش‌های خود، فهرستی از دلپذیرترین شهرها برای زندگی تهیه کرده است. جالب این‌که وین اتریش، دوباره در صدر قرار گرفته است. و باز هم جالب‌تر این‌که، از ده شهری که صدرنشین این لیست بوده‌اند، سه تا در کانادا و دو تا در استرالیا و البته دو شهر هم در سوئیس هستند. متأسفانه پایتخت ایران در این لیست وضعیت جالبی ندارد و جزو آخرهای فهرست قرار گرفته است؛ شهری که می‌دانیم چه مشکلاتی در حیطه آلودگی، رفت و آمد و تردد شهری، زیرساخت‌ها و ... داشته و دارد. پنج شهر نخست دلپذیرترین شهرهای جهان برای زیستن را وین، کپنهاگ، ملبورن، سیدنی و ونکوور تشکیل می‌دهند. پنج شهر بعدی را هم زوریخ، ژنو، گلگری، تورنتو و اوزاکا تشکیل می‌دهند. در این گزارش که مبتنی بر نظرسنجی‌‌های در نظر گرفته شده است، زیرساختهای قابل اعتماد و فرهنگ برجسته و سرگرمی‌ها و امکان گذران اوقات فراغت و نیز خدمات آموزشی و بهداشتی باکیفیت مورد توجه قرار گرفته است. جالب این‌که در کنار این شاخص‌ها، مباحث زیست‌محیطی هم مورد ارزیابی قرار گرفته است و وین، پایتخت اتریش به انتخاب نظردهندگان، برترین شهر جهان برای زندگی در نظر گرفته شده است. وین برای چهارمین بار در نیم‌دهه اخیر است که به چنین رتبه‌ای دست می‌یابد.
سال ورود تهران به آخری‌ها
جالب این‌که اکونومیست سال گذشته هم لیست 172 شهر جهان و بررسی کیفیت زندگی در آنها را منتشر کرده بود. بیشتر شهرهایی که در رتبه‌های برتر و حتی بدتر این لیست بودند، در آن رتبه‌بندی هم وجود داشتند. اما تهران در این لیست‌بندی سالانه، در حال سقوط است. یعنی در فهرست 2021 اکونومیست، تهران در بین 10 شهر بدتر جهان برای زیست شهری وجود نداشت. اما در طبقه‌بندی 2022 میلادی، به لیست ده‌تایی بدترین شهرها راه یافته است. همان‌طور که اشاره شد، در این تقسیم‌بندی‌ها مواردی چون فرصت‌‌‌های فرهنگی و سرگرمی فراوان، زیرساختهای خوب و ثبات کلی مورد سنجش قرار گرفته است. تهران در رتبه‌بندی 2022 اکونومیست رتبه 163 را از میان 172 شهر حاضر در این رتبه‌بندی اختصاص داده است. شاید برای‌تان سئوال باشد که در این نظرسنجی چه شهرهایی بدتر از تهران بوده‌اند؟ در پاسخ به شهرهایی چون دوالا، هراره، داکا، پورت مورسبی، کراچی، الجزیره، طرابلس، لاگوس و دمشق باید اشاره کرد. در طبقه‌بندی امسال نیز، تهران در کنار طرابلس لیبی، لاگوس نیجریه و الجزیره، جزو بدترین رتبه‌ها قرار داشته است؛ البته اگر مواردی چون دمشق و دیگر شهرهای جنگ‌زده که در این لیست جزو غیر قابل سکونت‌ها بودند را کنار بگذاریم.
مقایسه‌ها و درس‌ها
جدا از همه بحث‌هایی که در این زمینه مطرح است، به نظر می‌رسد مقایسه تهران با دیگر شهرهای برتر این لیست، می‌تواند نکته‌های آموزنده زیادی برای متولیان شهری پایتخت در همه سال‌ها داشته باشد. شاید سئوال اصلی این باشد که چرا تهران جزو برترین‌ها نیست؟ و جدا از این‌که جزو برترین‌ها نیست، چرا به راحتی راهی لیست بدترین شهرها می‌شود؟ معمولا از چنین لیست‌هایی با عنوان زیست‌پذیرترین شهرهای جهان نام می‌برند. نهادها و مراکز مختلفی هم لیست‌های مخصوص به خودشان را دارند و تفاوت شهرها نیز، به دلیل تفاوت رتبه‌بندی‌ها و نوع سنجش‌های این مراکز و نهادهاست. طبیعی‌ترین شاخص‌های مورد بررسی در چنین طبقه‌بندی‌هایی، آب آشامیدنی سالم، هوای پاک، غذا و سرپناه مناسب، حس تعلق اجتماعی یا برند فرهنگی شهر هستند.
وضعیت نامناسب امنیت اجتماعی در تهران، سرقت‌ها، ترافیک غالبا سنگین و دشواری رفت و آمد، آلودگی هوا و موارد زیست‌محیطی و ... باعث می‌شود تا تهران، در لیست‌های زیست مناسب شهری در جهان مدام در حال عقب‌گرد باشد؛ عقب‌گردی که انگار متولیان شهری علاقه‌ای به درک و اصلاح آن نداشته و ندارند
کدام کشورها
بیشترین رتبه‌ها را دارند؟
بهترین شهرها هم غالبا در میان کشورهایی چون ژاپن، سنگاپور، استرالیا، نیوزیلند، آمریکا، کانادا، اتریش، آلمان و سوئیس قرار می‌گیرند. در نظرسنجی مربوط به اکونومیست، ملبورن از استرالیا، از سال 2011 تا 2017 هفت سال به عنوان دلپذیرترین شهر جهان برای زندگی انتخاب شده بود. اگر وین بتواند سه سال دیگر رتبه‌اش را حفظ کند، به رکورد ملبورن خواهد رسید. از دیگر تقسیم‌بندی‌های رایج در این زمینه، باید به تقسیم‌بندی شرکت مشاوره جهانی منابع انسانی و خدمات مالی آمریکایی مرسر اشاره کرد. آنها هر سال کیفیت زندگی 221 شهر را بر اساس 39 معیار نشر می‌دهند. جالب این‌که آنها نیویورک را به عنوان شهر الگو و با نمره صد در نظر می‌گیرند و دیگر شهرها را در مقایسه با این الگو رتبه‌بندی می‌کنند. ایمنی، آموزش، بهداشت، مراقبت‌های بهداشتی، فرهنگ، محیط زیست، تفریح، ثبات اقتصادی، حمل و نقل عمومی و دسترسی به کالاها و خدمات از شاخص‌ترین معیارهای این طبقه‌بندی قلمداد می‌شود. دیگر تقسیم‌بندی معروف مربوط به مجله سبک زندگی مونوکل است که سالانه نشر می‌یابد. ایمنی، جرم و جنایت، ارتباط بین‌المللی، آب و هوا، آفتاب، کیفیت معماری و ... نیز از رایج‌ترین معیارهای این طبقه‌بندی محسوب می‌شدند و در یکی از تقسیم‌بندی‌های آنها، 25 شهر از جمله زوریخ، توکیو، مونیخ، کپنهاگ و وین جزو برترین‌ها رتبه‌بندی شدند.
اکونومیست در یکی از تازه‌ترین گزارش‌های خود، فهرستی از دلپذیرترین شهرها برای زندگی تهیه کرده که در طبقه‌بندی امسال، تهران در کنار طرابلس لیبی، لاگوس نیجریه و الجزیره، جزو بدترین رتبه‌ها قرار داشته است
سقوط‌هایی که سقوط نیست
در فهرست‌بندی‌های مختلف، مشاهده می‌شود که شهرهایی چون لندن، سقوط‌های قابل توجهی داشته و دارند. واقعا کیفیت زندگی در چنین شهرهایی کاهش یافته است؟ یا مثلا حتی استکهلم سوئد؛ که با 22 پله سقوط در رتبه 43 قرار گرفته است. درباره چنین سقوط‌هایی، اشاره شده است که:«هیچ یک از این شهرها کاهش شدیدی در امتیازات شاخص خود نداشته‌اند، اما آنها نتوانسته‌اند دستاوردهایی را که بسیاری از شهرهای دیگر - به ویژه شهرهای آسیایی - در سال گذشته به دست آورده‌اند، به دست آورند». از دیگر نکات خواندنی این گزارش، آن است که میانگین امتیاز شاخص در 172 شهر مورد بررسی، به 76 از 100 رسیده است. رتبه شاخص تهران در سال گذشته میلادی 44 بود؛ یعنی 22 نمره پایین‌تر از حد میانگین جهانی. رتبه تهران غالبا بین 40 تا 50 طبقه‌بندی می‌شود. تهرانی‌ها اگر می‌‌خواهند در این طبقه‌بندی‌ها رشد خوبی داشته باشند، باید مواردی چون مراقبت‌های بهداشتی، آموزش، فرهنگ، سرگرمی و زیرساخت‌ها را خیلی جدی‌تر بگیرند؛ چرا که بالاترین نمره‌ها را در شاخص‌ها به خودشان اختصاص می‌دهند. در بین کشورهای همسایه ایران، شهرهایی از عربستان سعودی و امارات و ...، در حال دستیابی به رتبه‌های خوبی در برخی از شاخص‌ها هستند. این در حالی است که در کامنت‌های گزارش‌های مربوط به رتبه‌های تهران، غالبا نظراتی را مشاهده می‌کنیم که می‌گویند تهران زمانی از حیث تقسیم‌بندی جمعیت و سرانه‌های فضای سبز و ...، جزو بهترین‌ها بود؛ اما حالا به دلیل فروش تراکم بالا و ترافیک کند و ...، تبدیل به یک شهر نه‌چندان مناسب شده است.
چرا چنین شد؟
اما سئوال اصلی این‌جاست که چرا تهران، در این لیست و چنین طبقه‌بندی‌هایی، مدام در حال سقوط است و به رتبه‌های بدتر می‌رسد؟ نیم‌نگاهی به وضعیت پایتخت، نشان می‌دهد که چنین عقب‌گردی بی‌دلیل هم نیست. وضعیت امنیت اجتماعی در تهران به شدت عقب‌گرد داشته است؛ دست‌کم سرقت‌ها و کیف و موبایل‌قاپی‌ها و درگیری‌ها که این را می‌گویند. وضعیت رفت و آمد شهری هم که چندان مناسب نیست. اتوبوس‌های خراب و ترافیک غالبا سنگین و عدم برنامه‌ریزی درست برای تسهیل در رفت و آمد، باعث می‌شود تا مردم نگاه مناسبی به وضعیت تردد و ترافیک شهری نداشته باشند. آلودگی هوا و موارد زیست‌محیطی هم که نیاز به گفتن و اشاره ندارد. تقابلی که مدیریت شهری غالبا اصولگرا با زیست شبانه در شهر هم دارد، باعث می‌شود تا امکان دسترسی به سرگرمی و گذران اوقات فراغت به حد استاندارد نرسد؛ چرا که نه پلیس تمایل به زیست شبانه دارد و نه مردم علاقه دارند که در ساعت‌های تاریک و گاه ناامن شبانه، اقدام به شب‌گردی و سرگرمی کنند. مواردی از این دست، باعث می‌شود تا تهران، در لیست‌های زیست مناسب شهری در جهان مدام در حال عقب‌گرد باشد؛ عقب‌گردی که انگار متولیان شهری علاقه‌ای به درک و اصلاح آن نداشته و ندارند.
دیدگاه تان را بنویسید