حضور غیرقانونی مهاجران بدون هویت، به‌ویژه افغان‌ها، در ایران موجب مشکلات اجتماعی، امنیتی و اقتصادی شده و مقام‌ها خواستار برخورد جدی و ساماندهی فوری این وضعیت هستند.

به گزارش رکنا، در سال‌های گذشته، حضور گسترده اتباع خارجی، به‌ویژه مهاجران افغان در ایران یکی از موضوعات حساس اجتماعی، اقتصادی و سیاسی بوده است. با این حال، یکی از ابعاد کمتر مورد توجه، وضعیت مهاجرانی است که فاقد مدارک هویتی یا شناسنامه هستند. این افراد، که عمدتاً در حاشیه شهرها یا مناطق مرزی زندگی می‌کنند، در خلأ قانونی زیست می‌کنند؛ نه از حمایت‌های اجتماعی بهره‌مندند و نه تحت نظارت کامل نهادهای مسئول قرار دارند.

نبود شناسنامه یا کارت هویتی، این افراد را از خدمات اولیه مثل آموزش، درمان، بیمه و اشتغال قانونی محروم می‌کند. همین مسئله آنها را در معرض استثمار، فقر شدید و اعتیاد قرار می‌دهد.

کودکان بدون شناسنامه، حتی اگر متولد ایران باشند، نمی‌توانند در مدارس دولتی ثبت‌نام کنند و ناچارند برای تأمین معاش خانواده به کارهای سخت و غیرقانونی رو بیاورند.

افراد بدون هویت، به دلیل نداشتن پشتوانه قانونی و ترس از اخراج، به راحتی در دام شبکه‌های قاچاق انسان، مواد مخدر و سایر جرایم می‌افتند. برخی باندهای مجرم از این افراد برای انجام کارهای غیرقانونی استفاده می‌کنند چون ردگیری آن‌ها بسیار دشوار است.

نبود اطلاعات دقیق از جمعیت بی‌شناسنامه، باعث می‌شود نظارت امنیتی و اطلاعاتی دچار چالش شود. این خلأ می‌تواند بستری برای فعالیت عناصر تندرو یا خرابکار فراهم کند.

این افراد اغلب به دلیل نداشتن هویت رسمی، در پایین‌ترین طبقات اجتماعی قرار می‌گیرند. این تبعیض ساختاری می‌تواند منجر به احساس خشم، طردشدگی و بی‌اعتمادی نسبت به جامعه میزبان شود.

استرس اجتماعی و بی‌بندوباری در پی حضور اتباع غیرمجاز 

در این خصوص عضو کمیسیون فرهنگی مجلس به تبعات حضور غیرقانونی اتباع افغانستانی در گفت و گو با رکنا اشاره کرد و افزود: این موضوع تنها به مسائل امنیتی ختم نمی‌شود. ناترازی انرژی، چالش‌های فرهنگی، استرس اجتماعی و بی‌بندوباری از دیگر تبعات این وضعیت است. بارها در کمیسیون فرهنگی این موضوع را مطرح کرده‌ایم و به مسئولان ذی‌ربط نیز 

تذکر داده‌ایم.

احد بیوته، در عین حال تصریح کرد: ما مخالف حضور تمامی خارجی‌ها در کشور نیستیم، اما این حضور باید کاملاً قانونمند و کنترل‌شده باشد. پذیرش مهمانان خارجی برای ما امری عادی است، اما وقتی این حضور ساماندهی نشود، نظم کشور به هم می‌ریزد.

عضو کمیسیون فرهنگی مجلس، با انتقاد از عملکرد دستگاه‌های اجرایی در کنترل این وضعیت گفت: دولت توانسته است با راه‌اندازی سامانه نانینو، رفتار نانواها در روستاهای دورافتاده را کنترل کند، اما در مقابل، حضور غیرمجاز افراد در اقصی نقاط کشور بدون هیچ نظارتی ادامه دارد. چرا باید هزینه‌های حضور این افراد را بپردازیم در حالی که تهدیدات اجتماعی آن روزبه‌روز بیشتر می‌شود؟ 

وی از گفت‌وگوی کمیسیون متبوعش با وزیر اطلاعات، وزیر کشور و فرمانده نیروی انتظامی خبر داد و تصریح کرد: این موضوع باید به صورت جدی در دستور کار دولت قرار گیرد. ما در کمیسیون فرهنگی آن را پیگیری می‌کنیم و از دولت می‌خواهیم هرچه سریع‌تر برای ساماندهی اتباع افغان اقدام عملی انجام دهد.

بیوته در پایان هشدار داد: اگر این وضعیت ادامه یابد، نه‌تنها مشکلات فعلی تشدید خواهد شد، بلکه ممکن است به بحران‌های بزرگ‌تری در حوزه امنیت و اجتماعی منجر شود. زمان آن رسیده که دولت با قاطعیت 

وارد عمل شود.