وقتی دستمزد ثابت مانده کارگر، بهانه افزایش دوباره قیمت نان می‌شود
هجوم گرانی به آخرین سنگر معیشتی مردم
زهرا معرفت
قیمت نان در مشهد دوباره گران شد و این احتمال کاملاً جدی است که در هفته‌های آینده، قیمت نان در سایر استان‌ها نیز افزایش یابد و یک شوک مجدد به سفره‌های مردم وارد شود.
طبق قانون کار دستمزد کارگران باید هر سال افزایش یابد اما این افزایش برای کارگر نانوا اتفاق نمی‌افتد اما حق بیمه‌ای که از او کسر می‌شود مانند حق بیمه‌ای است که از کارگران دیگر کسر می‌شود
در رابطه با گرانی اخیر نان «امیرالله شمقدری»، معاون استاندار و دبیر شورای تأمین خراسان رضوی گفته که «اتحادیه‌های صنفی نانوایان اعلام کردند حقوق کارگر، اجاره‌بهای مغازه، بیمه کارگر، قبوض آب و برق و گاز افزایش پیدا کرده و برخی اقلام مانند خمیر مایه نان نیز گران شده که در مجموع ۱۵ مولفه با نظر اتحادیه نانوایان فهرست شد و تقاضا کردند با توجه به این افزایش قیمت‌ها نرخ نان در استان افزایش پیدا یابد».
در چند ماه گذشته، نانوایان در بسیاری از شهرها ازجمله، مشهد، اهواز، تهران، اصفهان، بیرجند، کرمانشاه و شاهین‌شهر در اعتراض به عدم پرداخت یارانه نان از سوی دولت تجمع کرده‌اند و معترض هستند که هزینه‌های تولید بالاست، قیمت نان پایین است و در مقابل دولت نیز یارانه نان را پرداخت نمی‌کند.
این اظهارات در حالی مطرح می‌شود که قیمت نان طی یک سال گذشته حدود ۱۰۰درصد افزایش یافته است. این افزایش اما از قرار معلوم، نه مشکل کارفرمایان این صنف را حل کرده و نه معضلات کارگران نانوا را. کارفرمایان می‌گویند دولت از پرداخت یارانه نان سرباز می‌زند و از طرفی قیمت نان را هم کنترل می‌کند. کارگران نیز می‌گویند از افزایش قیمت نان چیزی نصیبشان نشده و همچنان با مشکلات شدید معیشتی مواجه هستند.
قوت غالب در تهدید
افزایش قیمت نان از آن جهت که قوت غالب اقشار ضعیف جامعه است، اعتراضات بسیاری به همراه دارد و معیشت اقشار کم‌درآمد را بیش از پیش در معرض تهدید قرار می‌دهد. با این اوصاف، موضوع افزایش قیمت نان گروه‌های متفاوتی را درگیر می‌کند؛ مردم، کارفرمایان صنف نانوایی و کارگران نانوا. لذا از دولت انتظار می‌رفت تا با میانه‌داری موضوع را به‌گونه‌ای هدایت کند که هیچ‌کدام از این اقشار آسیب نبینند. پرداخت یارانه نان یکی از همین راه‌هاست که به گفته نانوایان، دولت از پرداخت آن شانه خالی کرده و این موضوع، بیش از پیش عرصه را بر آنها تنگ کرده است.
«عبدالله بلواسی» فعال کارگری اما معتقد است هم ساختار ناکارآمد است و هم دولت توان خود را برای این میانه‌داری از دست داده است. او ضمن تأکید بر اینکه دولت باید یارانه نان پرداخت کند و به کارگران نانوا نیز در زمینه معیشت کمک کند، می‌گوید: دولت باید نقش میانجی ایفا کند تا نه مردم متضرر شوند و نه کارفرما و کارگر اما متأسفانه دولت به‌قدری ضعیف عمل کرده که هر سه گروه با شدت متفاوت بازنده هستند و بیشترین ضرر را اقشار ضعیف جامعه که کارگران نانوا هم جزو آنها هستند، متحمل می‌شوند.
وی می‌گوید: دولت موظف است از درآمدهای عمومی کشور، ازجمله مالیات و فروش نفت، برای حمایت از مردم و کارگران استفاده کند. امروز ثروت کشور در اختیار گروهی محدود قرار گرفته که بدون پاسخگویی از جیب مردم ارتزاق می‌کنند. برای همین است که همه مردم متضرر هستند. ببینید در این مورد، دولت باید به کارفرمایان یارانه نان پرداخت کند و در مقابل نیز باید به کارگران نانوا بن کارگری پرداخت کند و خدمات درمانی رایگان در اختیار آنان بگذارد تا بتوانند با شرایط سخت معیشتی کنار بیایند.
دستمزدی که سه سال است افزایش نیافته
این فعال کارگری می‌گوید: افزایش قیمت نان نه تنها به نفع کارگران نیست بلکه فشار بیشتری بر اقشار کم‌درآمد جامعه وارد می‌کند. کارفرمایان می‌گویند نان باید گران شود تا دستمزد کارگران افزایش پیدا کند اما کارگران نانوایی‌ها همچنان با دستمزد سه سال پیش فعالیت می‌کنند، در حالی‌که هزینه‌های زندگی به‌شدت افزایش یافته است. دستمزد کارگران نانوایی با سازوکار پیمان‌های جمعی تعیین می‌شود. در این سازوکار، گروه کارگری و کارفرمایی زیر نظر دولت، باید دستمزد کارگران را تعیین کنند اما گاهی، چند سال یک بار هم جلسه‌ای برای تعیین دستمزد کارگران نانوا تشکیل نمی‌شود چراکه گروه کارفرمایی زیر بار افزایش دستمزد نمی‌رود و گروه کارگری نیز از توان چانه‌زنی لازم برخوردار نیست.
قیمت نان طی یک سال گذشته حدود ۱۰۰درصد افزایش یافته است. این افزایش اما از قرار معلوم، نه مشکل کارفرمایان این صنف را حل کرده و نه معضلات کارگران نانوا را
بلواسی با اشاره به چنین ساختاری می‌گوید: این ساختار و در کل، سیستم موجود، زمینه را برای ظلم به کارگر فراهم می‌کند و کارگران قربانی سیاست‌های نادرست دولت و کارفرما می‌شوند. طبق ماده ۴۱ قانون کار، دستمزد کارگران باید ابتدای هر سال افزایش یابد اما متأسفانه افزایش دستمزد کارگران نانوایی منوط به گران شدن نان شده است. حتی در برخی از شهرها که دستمزد کارگران نانوا تغییر کرده، این افزایش در مقایسه با میزان تورم و افزایش قیمت‌ها بسیار ناچیز بوده و ضمنا تضمینی هم وجود ندارد که دستمزد کارگران نانوا هر سال تغییر کند.
وی ادامه می‌دهد: گرچه بخشی از کارفرمایان این صنف از افزایش هزینه‌های بیمه، آب، برق و اجاره مغازه گلایه دارند و از سوی دیگر یارانه دولتی نیز در ماه‌های اخیر قطع شده اما به هر حال افزایش قیمت نان بیشترین آسیب را به اقشار ضعیف جامعه و همین کارگران نانوا می‌زند.
مزد ثابت، بیمه گران‌تر
این فعال کارگری تاکید می‌کند: کارگران نانوا روزانه چیزی بین ۵۰۰ تا ۶۰۰هزار تومان دستمزد دارند که در مجموع ماهانه حدود ۱۳ میلیون تومان می‌شود. از این مبلغ سهم بیمه کارگر نیز کسر می‌شود و دستمزد کارگر در نهایت بسیار ناچیز و حدود ۱۱ میلیون تومان می‌شود. طبق قانون کار دستمزد کارگران باید هر سال افزایش یابد اما این افزایش برای کارگر نانوا اتفاق نمی‌افتد اما حق بیمه‌ای که از او کسر می‌شود مانند حق بیمه‌ای است که از کارگران دیگر کسر می‌شود. به عبارتی دیگر، حقوق افزایش پیدا نمی‌کند اما سهم کارگر از حق بیمه افزایش می‌یابد. کارگر نانوایی عملاً حقوق دو سال قبل را می‌گیرد اما بیمه‌اش براساس دستمزد سال جاری محاسبه می‌شود.
وی ادامه داد: هزینه زندگی یک خانواده کارگری براساس آمار رسمی چندین برابر این رقم است. کارگری که اجاره‌نشین است و فرزند مدرسه‌ای دارد، با چنین درآمدی قادر به تأمین حداقل‌های زندگی نیست. بسیاری از کارگران نانوا پس از خاتمه ساعات کاری و برای جبران هزینه‌ها به شغل‌های دوم مانند مسافرکشی، کار ساختمانی یا حتی کولبری روی می‌آورند و متأسفانه برخی در این مسیر جان خود را از دست می‌دهند.
بلواسی در پایان تاکید کرد: سیستم موجود ناکارآمد است و عملاً کارگر هیچ بهره‌ای از این وضعیت نمی‌برد. حتی اگر یارانه نان هم پرداخت شود، باز هم بعید نیست که کارگران سودی از آن نبرند. در واقع، کارگر قربانی اصلی این ساختار معیوب و ناکارآمد است.
دیدگاه تان را بنویسید