بروز حوادث مختلف ازجمله حوادث ناشی از کار و بیماری‌های شغلی یکی از تبعات سوء رشد تکنولوژی در جوامع بشری‌ است و همه ساله تعداد بیشماری از نیروهای کار در واحدهای تولیدی و صنعتی را دچار مشکل می‌کند.

طبق آمار سازمان بین‌المللی کار در سال ۲۰۲۳ حدود ۳۴۰ میلیون حادثه در دنیا رخ داده و ۱۶۰ میلیون بیماری شغلی ایجاد شده است. همچنین ۲۰۳ میلیون نفر در سال ۲۰۲۳ فوت کرده و بیش از ۳۳۷ میلیون کارگر درگیر حوادث غیرفوتی شغلی شده‌اند.

در همین راستا، یکی از دغدغه‌های مهم وزارت کار بحث صیانت از نیروی کار است و به همین منظور موضوع حوادث شغلی و صیانت از نیروهای انسانی در دستور کار بازرسان کار قرار دارد.

از دست دادن منبع درآمد خانواده، افزایش بار روانی و عاطفی بر اعضای خانواده و کاهش مشارکت فرد آسیب‌دیده در فعالیت‌های اجتماعی ازجمله پیامدهای بروز حوادث کار است

مرگ 3826 کارگر در سال‌های 1400 و 1401

براساس گزارشی که مرکز پژوهش‌های مجلس از وضعیت حوادث ناشی از کار در کشور منتشر کرده، حوادث شغلی در سال‌های ۱۴۰۰ و ۱۴۰۱ باعث جان باختن ۳۸۲۶ نفر در محل کار خود شده است. این افراد جزو ۸۴هزار و ۶۳۸ نفری بوده‌اند که طی همین بازه زمانی دچار حادثه شغلی شده، بیمه بوده و اسامی آنها در بررسی‌های سازمان تامین اجتماعی به ثبت رسیده؛ چنانچه مرگ بر اثر حوادث ناشی از کار پس از تصادفات جاده‌‌ای، دومین عامل مرگ‌‌ و میر در ایران به شمار می‌رود.

سازمان پزشکی قانونی نیز طی آماری اعلام کرده که در سال ۱۴۰۰ بیش از ۲۸هزار و ۱۲۰ نفر و طی سال ۱۴۰۱ بیش از ۲۶هزار و ۷۰ نفر از معاینات پزشکی مربوط به معاینات مصدومان ناشی از حوادث کار بوده است.

دستورالعمل اداری حوادث ناشی از کار 

اصلاح می‌شود

در روزهای اخیر، طی جلسه‌ای با حضور مدیرعامل سازمان تأمین اجتماعی و معاون روابط کار وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی، پیش‌نویس اصلاحی دستورالعمل اداری حوادث ناشی از کار مورد بحث و بررسی قرار گرفت. هدف از ارائه و بررسی پیش‌نویس مذکور، صیانت از سلامت نیروی کار و افزایش کیفیت بازرسی‌های بازرسان کار توسط مدیران وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی است و به موجب این پیش‌نویس اصلاحی، سلامت کارگران تضمین و حوادث ناشی از کار به شکل قابل ملاحظه‌ای کاهش می‌یابد.

مدیرعامل سازمان تامین اجتماعی در این جلسه آمادگی سازمان متبوع خود برای تقویت اثربخشی بازرسی بازرسان کار را اعلام کرد و گفت: با توجه به تاکید وزیر کار بر حفظ و نگهداشت نیروهای کار، تامین اجتماعی نجات انسان از مخاطرات کاری را برنامه‌ای راهبردی می‌داند و در مسیر کاهش آسیب به نیروی کار مولد، همکاری با معاونت روابط کار وزارت کار را به منظور افزایش بهداشت حرفه‌ای و ایجاد شرایط ایمنی در محیط کارگاه‌ها در دستور کار قرار می‌دهد.

براساس گزارشی که مرکز پژوهش‌های مجلس از وضعیت حوادث ناشی از کار در کشور منتشر کرده، حوادث شغلی در سال‌های ۱۴۰۰ و ۱۴۰۱ باعث جان باختن ۳۸۲۶ نفر در محل کار خود شده است

آموزش‌های مستمر برای کاهش خطاهای انسانی

در حال حاضر با وجود اعمال نظارت‌ها و آموزش‌های مستمر این امکان هست که خطاهای انسانی منجر به آسیب شغلی شود از این رو برای فراهم کردن شرایط ایمن کارگاه‌ها لازم است استانداردهای اجباری تنظیم شود. هر چند خلأهایی در این حوزه به چشم می‌خورد اما استانداردهای اجباری نه تنها می‌تواند تولید داخل را ایمن کند، بلکه از ورود تجهیزات غیراستاندارد به کارگاه‌ها نیز جلوگیری می‌کند.

از نگاه کارشناسان، اگر چه نمی‌توان حوادث کار را در کشور به صفر رساند اما می‌توان بستر به حداقل رسیدن آن را فراهم کرد به شرط آنکه مسئولان به اصول ایمنی باور داشته باشند. براساس ماده ۶۰ قانون بیمه تامین اجتماعی، حوادث ناشی از کار حوادثی است که در حین انجام وظیفه و به سبب آن برای بیمه‌شده اتفاق می‌افتد. مقصود از حین انجام وظیفه تمام اوقاتی است که بیمه‌شده در کارگاه یا موسسات وابسته یا ساختمان‌ها و محوطه آن مشغول کار باشد یا به دستور کارفرما در خارج از محوطه کارگاه عهده‌‌دار انجام مأموریتی باشد.‌

زیان سنگین جامعه از حوادث شغلی

حوادث ناشی از کار نه تنها به کارگر آسیب می‌رسانند، بلکه می‌توانند تأثیرات منفی گسترده‌ای بر خانواده و جامعه نیز داشته باشند. مرگ و میر و نقص عضو کارگران، علاوه بر صدمات جسمی و روحی که به فرد و خانواده‌ وارد می‌کند باعث می‌شود که جامعه نیز از این وضعیت متحمل هزینه‌هایی شود. از دست دادن منبع درآمد خانواده، افزایش بار روانی و عاطفی بر اعضای خانواده و کاهش مشارکت فرد آسیب‌دیده در فعالیت‌های اجتماعی ازجمله پیامدهای بروز حوادث کار است. به همین منظور آموزش ایمنی کار با هدف ارتقای فرهنگ ایمنی به عنوان یکی از مهم‌ترین راهکارهای ایمن‌سازی محیط کار، ارتقای بهره‌وری و صیانت از منابع انسانی و مادی کشور باید همواره سرلوحه ماموریت‌های اصلی معاونت روابط کار وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی قرار 

داشته باشد.

به اعتقاد کارشناسان، آموزش کارگران در محیط‌های کاری اعم از کارگاه‌ها و کارخانه‌ها برای استفاده صحیح از تجهیزات، ماشین‌آلات و دستگاه‌ها امری ضروری است و برای آنکه آسیب‌های ناشی از حادثه در محیط کار کمتر شود، رعایت نکات ایمنی و حفاظتی و بهداشتی، افزایش سطح مهارت نیروهای کار، تامین ابزار و امکانات مورد نیاز برای حفظ سلامت کارکنان اعم از عینک، دستکش، کلاه ایمن و ماسک در حین کار و رفع نگرانی‌ها و دغدغه‌های روزمره کارگران باید مدنظر قرار بگیرد.

همچنین ماده ۹۱ قانون کار تاکید دارد که کارفرمایان برای تامین حفاظت و سلامت کارگران در محیط کار باید وسایل و امکانات لازم ایمنی را تهیه کرده و در اختیار آنها قرار دهند و کارگران نیز ملزم به استفاده و نگهداری مناسب از تجهیزات محافظتی و بهداشت فردی و رعایت دستورالعمل‌های مربوطه در محیط کاری خود هستند.