حذف یکباره یارانه، سیاه‌چاله اقتصادی ایجاد می‌کند

همزمان با آخرین روزهای تعطیلات عید فطر، دولت تصمیم به قطع یارانه آرد تولیدکنندگان نان صنعتی و ماکارونی گرفت. این اقدام موجی از اعتراض در جامعه را برانگیخت تا نهایتا دولت از گام دوم سناریوی خود رونمایی کند؛ حذف ارز ترجیحی و پرداخت یارانه نقدی 300 و 400هزار تومانی به مدت دو ماه به مردم و پس از آن، توزیع کالابرگ.

در همین زمینه یک عضو اتاق بازرگانی ایران ضمن دفاع از حذف یارانه‌ها در اقتصاد کشور، هشدار داد که حذف بی‌برنامه و دفعتی یارانه‌های پنهان در اقتصاد، می‌تواند به مثابه سیاه‌چاله‌هایی عمل کند که همه کشور را در خود فرو برد.

مسعود دانشمند درباره تخصیص یارانه کالا به مردم و آزادسازی قیمت‌ها به ایلنا گفت: برداشتن یارانه‌ها از کل کالاها اصولا کار خوبی است که نتیجه آن باعث می‌شود کالاها ارزش واقعی خود را در بازار پیدا کنند. با این کار، رقابت‌پذیری بالا می‌رود و تولیدکنندگان کالا به دلیل قرابتی که اتفاق می‌افتد به سمتی می‌روند که بتوانند قیمت‌های خود را واقعی‌تر کنند.

عضو اتاق بازرگانی تهران افزود: با این حال این موضوع باید همراه با رقابت‌پذیری باشد. برای مثال اگر ما یارانه را از بازار خودرو برداریم و بازار خودرو را آزاد کنیم، دیگر کسی خودروی داخلی نمی‌خرد. وقتی رقابت وجود نداشته باشد، انحصار و به دنبال آن فساد به وجود می‌آید؛ فساد در قیمت، کیفیت کالا و سایر موارد.

وی افزود: بنابراین اینکه کلا بخواهیم یارانه‌ها را برداریم و قیمت‌ها آزاد باشد، حرف درستی است اما در کشوری که حداقل در صد سال گذشته از دوره پهلوی اول تاکنون عادت کرده همیشه با یارانه زندگی کند و حجم این یارانه‌ها همیشه اضافه شده و با همه زندگی مردم عجین شده، اگر بخواهیم یارانه را یک‌دفعه برداریم، یک حفره یا سیاه‌چاله در اقتصاد ایجاد می‌کنیم.

دانشمند تصریح کرد: برای مثال یارانه نان را برمی‌داریم و نان را آزاد می‌کنیم. وقتی این اتفاق می‌افتد، همه کالاها به تناسب آن آزاد می‌شود چون قیمت نان در قیمت همه‌چیز اثر می‌گذارد ازجمله دستمزد کارگر، خدمات و.... این کار نوعی سیاه‌چاله ایجاد می‌کند که همه را در خودش می‌بلعد. در مورد حامل‌های انرژی هم همین‌طور است. برای مثال وقتی برای مثال یک مرتبه قیمت بنزین 6 یا 7 هزار تومان شود آن وقت اثر عمیقی روی قیمت کالاهای دیگر می‌گذارد.

با حدف یارانه، حقوق کارگر باید 30میلیون شود

وی افزود: هر جای کشور را دست می‌گذاریم یا یارانه آشکار دارد یا یارانه پنهان. یارانه پنهان یعنی کارگری که اکنون در کارخانه کار می‌کند و بر فرض 8 میلیون تومان دستمزد می‌گیرد، به این دلیل است که نان خود را با یارانه می‌خرد و برای پرداخت برق و بنزین‌ یارانه می‌گیرد. حال اگر بخواهیم همه یارانه‌ها را حذف کنیم، دستمزد این کارگر باید یک مرتبه 30 میلیون تومان شود.

وی افزود: بنابراین دستمزد کارگری هم که در کارخانه کار می‌کند، از یارانه پنهان استفاده می‌کند و اگر بخواهیم همه آنها را شفاف کنیم و برداریم، سیاه‌چاله‌ای ایجاد می‌کنند که همه چیز در حفره آن فرو می‌ریزد.

دانشمند تاکید کرد: برای جلوگیری از این فروریزش باید برای آن برنامه‌ریزی کنیم. باید بگوییم اقتصاد را برای مثال در طول 5 سال، می‌خواهیم آزاد و رقابتی کنیم. در این 5 سال حذف یارانه‌ها را باید از کالاهایی شروع کنیم که در زندگی مردم کمتر اثر دارد. باید کم‌کم جلو برویم و این یعنی آخرین کالایی که باید یارانه آن را برداریم، نان است؛ آن هم در شرایطی که بستر مناسب آن را مهیا کرده و همه چیز درست است.

وی افزود: در این بستر مناسب باید تولید و شرایط اشتغال را افزایش دهیم نه دستمزد را چون افزایش دستمزد با افزایش هزینه‌ها مصادف می‌شود. کارگر و کارمند حق دارد که دستمزدش افزایش یابد اما این فرمول یا راه‌حل نیست که قیمت‌ها بالا برود ما هم دستمزد را بالا ببریم.

مزدبگیر باید بتواند با درآمد خود زندگی کند

این کارشناس اقتصادی تاکید کرد: در ارتباط با افزایش دستمزدها و هزینه‌ها همیشه حقوق‌بگیرها ضرر می‌کنند. فرض کنید که با 40درصد تورم، 30درصد دستمزدها بالا می‌رود در نتیجه سفره کارگران و کارمندان کوچک‌تر می‌شود. هیچ سالی نبوده که افزایش دستمزد ما بیشتر از نرخ تورم باشد بنابراین باید از این مساله فاصله بگیریم.

وی افزود: باید تعادلی بین هزینه و درآمد طبقه کارگر و حقوق‌بگیر و مزدبگیر ایجاد کنیم چون آنها که کارگر نیستند، خودشان درآمد خود را افزایش می‌دهند اما کارمندی که حقوق ثابت دارد هرچه هزینه‌ها بالاتر ‌رود، ناچار است به زندگی خودش فشار بیاورد. باید کاری کرد طبقه‌‌ای که دستمزدبگیر هستند، بتوانند با درآمد خود زندگی کنند. هر چه می‌توانیم باید اول یارانه اساسی بدهیم تا این طبقه بتواند زندگی کند و نباید یارانه را برداریم. حتی باید یارانه را توسعه دهیم تا این طبقه بتواند زندگی کند.

وی افزود: قدم دوم این است که برای حذف این یارانه‌ها جداگانه برنامه‌ریزی کنیم و اول از کالاهایی شروع کنیم که در زندگی مردم کمتر اثر دارد و در آخرین قدم برسیم به حذف یارانه نان، یک قدم مانده به نان می‌شود بنزین، یک قدم مانده به بنزین می‌شود برق، آب و....

کالاهای اساسی از دسترس شش دهک جامعه خارج شده است

این کارشناس اقتصادی در ادامه تاکید کرد: حذف یارانه نان، آخرین قدم است چون قوت اکثر جامعه است و دهک‌های جامعه از یک تا شش، عمدتا مصرف غذایی آنها با نان است. وقتی طبق آمار مصرف سرانه گوشت قرمز کشور، 6 کیلو در سال شده، یعنی چیزی حدود 16 گرم در روز و این یعنی یک خانواده 4 نفره نمی‌توانند یک آبگوشت بخورند یعنی به همین سادگی این کالاهای اساسی از دسترس خارج شده است.

وی افزود: وقتی برنج گران می‌شود، فشار تغذیه روی نان می‌آید. لبنیات گران می‌شود، فشار تغذیه روی نان می‌آید و اگر همین نان را هم بخواهیم گران کنیم یک مرتبه آن حفره سیاه‌چاله در اقتصاد به وجود می‌آید که خیلی هم بزرگ می‌شود و همه چیز را می‌بلعد. در اقتصاد هیچ کاری بدون برنامه‌ریزی نمی‌توان انجام داد. اقتصاد مثل ظروف مرتبط به فیزیک می‌ماند. شما هر جایی را دست بگذارید، به همه جای آن منتقل می‎شود. وقتی ما بیاییم روی نان دست بگذاریم به تبع آن روی قیمت تعمیرکار کامپیوتر هم اثر می‌گذارد.

این صاحب‌نظر اقتصادی با بیان اینکه اقتصاد یک موجود زنده است که همه خاصیت‌های موجود زنده را دارد، خاطرنشان کرد: بنابراین نظر شخصی من این است که حتما باید یارانه‌ها حذف و اقتصاد رقابتی شود اما با برنامه‌ریزی که دچار آن سیاه‌چاله در اقتصاد نشویم.

حذف یارانه باید با رقابتی شدن اقتصاد همراه شود

دانشمند درباره حذف ارز ترجیحی هم گفت: آن روزی که ارز 4200 هزار تومانی ایجاد شد، همان موقع در میزگردی گفتم این کار اشتباه است برای اینکه این موضوع باعث ایجاد یک نوع فساد در سیستم می‌شود. هر چیزی که چند نرخی باشد، فسادآور است. حال باید برای حذف این ارز ترجیحی با برنامه جلو برویم. ما این ارز 4200 تومانی را به نهاده‌های دامی برای خوراک دام می‌دهیم، یعنی نهاده‌های دامی را به مرغداری ارزان‌تر می‌دهیم که قیمت مرغ ارزان باشد. حال می‌توانیم این سوبسید را تغییر دهیم و بگوییم نهاده دامی را با ارز نیمایی وارد کنید و چیزی حدود 20هزار تومان تفاوت قیمت پیدا می‌کند. ما آن را از مرغداری می‌توانیم 70هزار تومان بخریم و با یارانه به مردم 20هزار تومان بدهیم. پس ما یارانه را حذف نکردیم و جای پرداخت آن را تغییر داده‌ایم. در مورد نان و سایر کالا هم همین‌طور می‌توان عمل کرد. ایرادی ندارد که ما برای مدت تعریف شده‌ای در یک برنامه منظم برای 10 قلم کالا، کالابرگ به مردم بدهیم اما به تدریج شروع به حذف کردن یارانه‌ها کنیم.

وی افزود: چند یارانه بسیار بزرگ داریم که یکی در ارز 4200 هزار تومانی است که حدود 14 تا 16 میلیارد دلار در سال است که عدد بزرگی است. یارانه دیگر این است که ما نفت خام را به پالایشگاه‌ها حدود 16 دلار می‌دهیم در نتیجه بنزینی که آنها تولید می‌کنند، بخش عمده آن قاچاق می‌شود. ما باید نفت خام را برای مثال 20درصد زیر قیمت اوپک به پالایشگاه‌ها بدهیم و شرکت پخش فرآورده‌های نفتی از آنها بخرد که قیمت بنزین 7هزار تومان می‌شود. همین قیمت باید از آنها خریداری شود و در کارت سوخت این تفاوت قیمت اعمال شود که همان 1500 تومان برای مردم می‌‌شود. این تفاوت قیمتی است که نفت را تامین می‌کنیم یعنی نفت 8 تا 100 دلاری را 16 دلار به آنها می‌دهیم. با انجام این کار پالایشگاه‌های ما دیگر شرکت زیان‌ده نخواهند بود و قاچاق سوخت از بین می‌رود. پالایشگاه‌داری در این صورت یک کار سودده می‌شود که حتی بخش خصوصی هم پالایشگاه می‌زند.

عضو اتاق بازرگانی ایران خاطرنشان کرد: وقتی اقتصاد رانتی ‌شود، از رقابتی بودن بیرون می‌آید. اگر ارز تک‌نرخی باشد رقابتی در بازار به وجود می‌آورد که در این رقابت، سلامت اقتصاد حاصل می‌شود.

دستمزد کارگری هم که در کارخانه کار می‌کند، از یارانه پنهان استفاده می‌کند. اگر بخواهیم همه یارانه‌ها را شفاف کنیم و برداریم، سیاه‌چاله‌ای ایجاد می‌شود که همه چیز در آن حفره فرو می‌ریزد

 طبق آمار مصرف سرانه گوشت قرمز کشور، 6 کیلو در سال شده، یعنی چیزی حدود 16 گرم در روز و این یعنی یک خانواده 4 نفره نمی‌توانند یک آبگوشت بخورند و به همین سادگی این کالاهای اساسی از دسترس خارج شده است