آشفتگی بازار کار در سایه اقتصاد سوداگرایانه
نباید با اعتراضات کارگری، برخورد امنیتی داشت
اعتصابات و اعتراضات کارگری که طی سال‌های اخیر بر شمار آن افزوده شده، از دیدگاه صاحب‌نظران اقتصادی و اجتماعی، برآیند مشکلات اقتصادی کشور است، ضمن اینکه راه کنترل آن، تکیه بر ابزاری چون مذاکره و مفاهمه و پرهیز از حساسیت‌زایی و امنیتی‌کردن مساله است.
در حال حاضر، کارگران شرکت‌ها و بنگاه‌های اقتصادی مختلف کشور در شرایط معیشتی و حقوقی مناسبی به سر نمی‌برند و گهگاهی شاهد وقوع اعتراضات و اعتصابات هستیم که هپکو، نیشکر هفت‌تپه، مجتمع دشت مغان و... از آن جمله‌اند.
به دلیل اهمیت این موضوع، خبرگزاری ایرنا میزگردی تحت عنوان «واکاوی اعتراضات کارگری» برگزار کرد که دو میهمان داشت. یکی از این میهمانان «علیرضا محجوب» عضو شورای مرکزی حزب اسلامی کار بود. وی از سال ۱۳۶۹ تاکنون دبیرکل خانه کارگر است و نمایندگی ۶ دوره مجلس (مجالس پنجم تا دهم) را در کارنامه خود دارد. میهمان دیگر این میزگرد تخصصی، «علی سرزعیم» کارشناس مسائل اقتصادی و عضو هیات علمی دانشگاه علامه طباطبایی بود. او نیز بین سال‌های ۱۳۹۶ تا ۱۳۹۸ در سمت معاونت امور اقتصادی و برنامه‌ریزی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی مشغول به فعالیت بوده و از نزدیک مشکلات طبقه کارگر را لمس کرده است.
«مذاکره» کارآمدترین سازوکار جلوگیری از اعتصابات است
در ابتدای این نشست، علیرضا محجوب به همسنجی دو واژه «اعتراض» و «اعتصاب» پرداخت و با بیان اینکه در ابتدا فقط اعتصابات وجود داشتند اما بعدها اعتراضات نیز به آنها افزوده شد، اظهار داشت: آنچه که امروز باعث شکل‌گیری همزمان اعتصاب و اعتراض میشود، موضوع مهم معیشت، واکنش به حقوق و مزایا یا موضوعات دیگر اقتصادی از این قبیل است. البته بعد از برخی واگذاری‌ها نظیر هپکو و نیشکر هفت‌تپه اعتراض‌هایی صورت گرفت و کارگران به مدیریت شرکت‌ها معترض بودند.
به گفته دبیرکل خانه کارگر، آنچه امروز به پدیده‌ای مشکل‌ساز تبدیل شده، مقابله‌های امنیتی و انتظامی با این اعتراض‌هاست، در حالی که دستگاه‌های امنیتی همواره باید بر مذاکره تاکید داشته باشند. این وضع موجب شده که برخی اعتراضات به دلیل عدم‌حمایت قانونی و حقوقی به صورت زیرزمینی انجام گیرد.
عضو شورای مرکزی حزب اسلامی کار با تاکید بر اینکه اعتصابات بی‌تردید هزینه‌های سنگینی را بر شرکت‌ها و بنگاه‌های اقتصادی به دنبال خواهند داشت، اضافه کرد: وقتی کارفرمایی حقوق نیروی خود را به رسمیت نشناسد در بلندمدت اعتراضات و اعتصابات شکل خواهند گرفت. کارفرما باید بداند که کارگر نیز همچون فرزند در خانواده حق اعتراض دارد. اگر اعتراض‌ها سرکوب شوند، خود را بعدها به اشکال خشونت‌بارتر دیگری نشان می‌دهند.
این فعال حوزه کارگری به واکاوی دلایل و چرایی اعتراضات اشاره و تصریح کرد که امروزه کارفرمایان به کارگران پول‌های کلانی بدهکارند ولی در قبال این بدهی پاسخگو نیستند. طبیعی است که در چنین وضعیتی کارگران و نیروی کار برای احقاق حقوق خود دست به اعتراض بزنند و در این حین به شعارها و رفتارهای هیجانی نیز متوسل شوند.
نماینده پیشین مجلس در ادامه به اهمیت «مذاکره» و «مفاهمه» اشاره و تاکید کرد: در این مسیر ابتدا باید صدای مخالف را شنید و بحران را پذیرفت، سپس به اعتراض و صدای کارگر ارج نهاد. نباید کارگری را به جرم اعتراض به زندان انداخت چون اعتراض صنفی منافاتی با قانون ندارد.
محجوب: وقتی کارفرمایی حقوق نیروی خود را به رسمیت نشناسد در بلندمدت اعتراضات و اعتصابات شکل خواهند گرفت. کارفرما باید بداند که کارگر حق اعتراض دارد. اگر اعتراض‌ها سرکوب شوند، خود را به اشکال خشونت‌بارتر دیگری نشان می‌دهند
از دیدگاه محجوب، در شرایط کنونی کارگر محتاج حداقل مایحتاج زندگی است و حتی با این حقوق قادر به تامین انرژی و کالری مورد نیاز بدن خود برای انجام کار نیست.
دبیرکل خانه کارگر اضافه کرد که دهه ۹۰ دوره ذلت‌باری برای طبقه کارگری بود چرا که قدرت خرید آنها بسیار کاهش یافت و افزایش شدید قیمت‌ها، زندگی این طبقه را با مشکل جدی مواجه کرد. باید باور کنیم که امروز از لحاظ معیشتی مردم تحت فشار زیادی قرار دارند چرا که قیمت ها با دلار افزایش می‌یابد اما حقوق و دستمزد با ریال تعیین میشود.
محجوب بخش غیرمولد را که ریشه عمیقی تقریبا در همه بخش‌های اقتصادی کشور دارد، آفت اقتصاد ایران دانست و گفت: کارشناسان ضمن حمایت از دولت باید به نقد بخش‌هایی از عملکرد دولت و نیز بخش غیرمولد اقتصاد کشور بپردازند.
وی با ابراز تاسف از اینکه امروزه مسکن، کالایی سرمایه‌ای تلقی شده و اصالت خود را گم کرده است، اظهار داشت: بازی در بخش مسکن، رقیب سرمایه‌گذاری در بخش صنعت است. دیگر بخش‌های غیرمولد نیز از این بازار به آن بازار مهاجرت می‌کنند؛ همانند پول‌هایی که این روزها در بازارهای ارز، طلا، سرمایه و... سرگردان هستند و از یک بازار به بازار دیگر با هدف کسب سود بیشتر حرکت می‌کنند. این امر خود مانعی در مسیر تولید محسوب میشود و انگیزه را از هر فردی که بخواهد کار تولیدی انجام دهد، خواهد گرفت.
حساسیت به اعتراضات کارگری، آنها را پرشمارتر می‌کند
در ادامه این نشست، معاون پیشین امور اقتصاد و برنامه‌ریزی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی به بررسی مشکلاتی که بسترساز وقوع اعتراضات و اعتصابات شده، پرداخت و گفت: ایران از سال ۹۱ به بعد اقتصاد پرتلاطمی را تجربه کرده است. در حال حاضر قدرت خرید و رفاه خانوار به دلیل جهش نرخ ارز، افزایش قیمت مسکن و تورم در دیگر بخش‌های اقتصادی به شدت کاهش یافته است.
عضو هیات علمی دانشگاه علامه طباطبایی با اشاره به اینکه دهه ۹۰ را باید دهه از دست رفته اقتصاد ایران دانست، آن را به موضوع تحریم‌ها و کارشکنی‌های دشمنان گره زد و گفت که «خواست آمریکا و اسرائیل نیز از آن بود که این دهه با فشارهای اقتصادی بر ایرانیان طی شود».
سرزعیم: برداشت جامعه کارگری آن است که نظام نسبت به اعتراضات حساسیت دارد، امری که موجب میشود برخی از آن استفاده و حتی سواستفاده کنند، بنابراین واکنش‌هایی که از سوی مقامات ابراز میشود ناخواسته به افزایش اعتراضات کمک می‌کند
به گفته سرزعیم، برداشت جامعه کارگری آن است که نظام نسبت به اعتراضات حساسیت دارد، امری که موجب میشود برخی از آن استفاده و حتی سواستفاده کنند. با شروع اعتراضات هپکو، سه وزیر برای رسیدگی به این نارضایتی‌ها حضور یافتند. طبیعی بود که این رفتار این پیام را به کارگران دیگر بنگاه‌های اقتصادی منتقل کرد که این‌گونه صدا شنیده میشود. طبیعتا پس از این امر، شاهد شکل‌گیری چنین اعتراضاتی در دیگر نقاط ایران بودیم همان‌گونه که در حال حاضر نارضایتی‌های کارگری در هفت‌تپه و غیره نیز به این سمت کشیده شده‌اند، بنابراین واکنش‌هایی که از سوی مقامات ابراز شد ناخواسته به افزایش اعتراضات کمک کرد. این تحلیلگر مسائل اقتصادی به همسنجی دو مقوله «کارآفرینی» و «سوداگری» در اقتصاد ایران پرداخت و تصریح کرد: کشورها با کارآفرینی به توسعه می‌رسند نه با سوداگری. در کشور ما سوداگری مسکن، طلا و ارز وجود داشت و امروزه سوداگری در بازار بورس نیز به این لیست اضافه شده است.
وی با اشاره به گزارش چندی پیش صداوسیما از روستایی به نام «مال ملا» معروف به «مال استریت» در چهار کیلومتری شهر لنده واقع در استان کهگیلویه و بویراحمد که اهالی آن به فعالیت در بورس مشغول بودند، اظهار کرد: بسیار تاسف‌بار است که اهالی یک روستا فعالیت‌های مولد خود را تعطیل کنند و معامله‌گری در بورس را پیشه خود کنند. از نگاه وی، امروزه جذابیت سوداگری افزایش یافته و جذابیت کارآفرینی و کارهای مولد کمتر به چشم می‌آیند. عضو هیات علمی دانشگاه علامه طباطبایی ادامه داد: امروز تولید از رونق افتاده و اقتصاد دلالی رشد کرده است. در شرایطی که سود بنگاه‌ها سیر نزولی را طی می‌کند، نمی‌توان انتظار ارائه حقوق بالا به کارگران داشت. بی‌تردید سودآوری بنگاه‌ها ارتباط نزدیک با سطح حقوق و معیشت کارگران آن دارد. اگر دستمزد بالاتر برای کارگران می‌خواهیم باید سود بنگاه‌ها بالاتر رود و سود بالاتر بنگاه‌ها منوط به بهره‌وری بالاتر نیروی کار است و افزایش بهره‌وری به ارتقای تکنولوژی بستگی دارد. هدف اصلی باید سودآوری بنگاه باشد. در صورت سودآوری بنگاه‌ها، اشتغال ایجاد میشود، رضایت از سطح زندگی شکل می‌گیرد و طلاق و دیگر معضلات اجتماعی نیز کاهش می‌یابد.
دیدگاه تان را بنویسید