رژه کیم نمایش اتحاد روسیه-چین-کره شمالی و تهدید واشنگتن ارزیابی شد؛
رونمایی هراس‌آور پیونگ‌یانگ از موشک قاره‌پیما
رامین پرتو
پیونگ‌یانگ شامگاه جمعه، یکی از بزرگ‌ترین رژه‌های نظامی خود را به مناسبت هشتادمین سالگرد تأسیس حزب کارگران کره شمالی برگزار کرد. موضوع مهم این است که کیم جونگ اون، رهبر کره شمالی، در حضور مقامات خارجی از چند کشور، از جمله لی چیانگ نخست‌وزیر چین، تو لام، دبیر اول حزب کمونیست ویتنام و هیأتی به‌رهبری دیمیتری مدودف، رئیس‌جمهور سابق روسیه، موشک جدید قاره‌پیمای این کشور را به نمایش گذاشت. در خلال این رژه، هزاران نفر در خیابان‌ها با لباس‌های رنگارنگ حاضر بودند، پرچم‌هایی انبوه به اهتزاز درآمده و خودروهای حامل موشک‌ها، پهپادها، موشک‌های زمین‌به‌هوا و زمین‌به‌زمین صف‌آرایی کرده بودند. در این راستا خبرگزاری مرکزی کره شمالی اعلام کرد که موشک قاره‌پیمای تازه، «هواسونگ-۲۰»، به عنوان «قوی‌ترین سیستم تسلیحات استراتژیک هسته‌ای» کشور توصیف شده است.
همزمان با رژه نظامی کره‌شمالی، دیمیتری مدودف، معاون رئیس شورای امنیت روسیه و رئیس‌جمهور سابق، به پیونگ‌یانگ سفر کرد و ضمن دیدار با کیم، پیامی از ولادیمیر پوتین و تعهد به ادامه همکاری ارائه داد که حالا این همکاری‌ها در محورهای تسلیحاتی، انتقال تکنولوژی و همچنین اعزام سربازان کره‌شمالی به خطوط جنگ با اوکراین قابل تحلیل است
همچنین پیونگ‌یانگ در بیانیه رسمی رژه، این نمایش را نه تنها به مثابه «نماد پتانسیل فناوری دفاعی پایان‌ناپذیر» توصیف کرده، بلکه «سرعت شگفت‌انگیز توسعه نظامی» را نیز به رخ جهانیان کشیده است. چنین صحنه‌ای، به ویژه در حضور نمایندگان چین و روسیه، بیش از آنکه صرفاً یک تبلیغ داخلی باشد، حامل پیام‌های ژئوپلیتیک است.
در سخنرانی عمومی بعد از رژه، کیم جونگ اون با تأکید بر جایگاه «ارتش شکست‌ناپذیر» و وظیفه آن برای محافظت از حزب و ملت، خواستار «تکامل مداوم» قوای مسلح شد و همچنین به مشارکت سربازان کره شمالی که در منطقه کورسک روسیه می‌جنگند اشاره کرده و از آن به‌عنوان «نمادی از روحیه قهرمانانه» و «قدرت معنوی» یاد کرد.
چند نکته مهم
در خصوص این رژه تسلیحاتی، باید گفت که نمایش موشک هواسونگ-۲۰، اگرچه هنوز رسماً مورد آزمایش عملیاتی قرار نگرفته، اما نماد اراده کره شمالی برای ارتقای توان هسته‌ای است. نکته دیگر اینکه این اقدام در زمانی صورت گرفت که کیم نسبت به امکان بازگشت به گفت‌وگو با ایالات متحده نامطمئن نیست، اما همزمان نشان می‌دهد که پکن و مسکو را به عنوان تکیه‌گاه اصلی انتخاب کرده است. نکته سوم هم این است که حضور مدودف نمادی از عمق پیوند روسیه-کره شمالی محسوب می‌شود، به ویژه در شرایطی که مسکو خود را در محاصره فشارهای غربی می‌بیند.
پشت پرده هم‌پیمانی روسیه و کره شمالی
رژه نظامی و تبلیغات داخلی، بخش آشکار این رویداد هستند، اما نکته اصلی تحلیل رابطه بین روسیه و کره شمالی در این مقطع است. دیمیتری مدودف، معاون رئیس شورای امنیت روسیه و رئیس‌جمهور سابق، به پیونگ‌یانگ سفر کرد و ضمن دیدار با کیم، پیامی از ولادیمیر پوتین و تعهد به ادامه همکاری ارائه داد. او همچنین اسنادی از عهدنامه‌های قدیمی تاریخی را به رهبر کره شمالی تحویل داد که بار نمادینِ تحکیم روابط دو کشور را به همراه داشت.
اما سوال این است که چرا روسیه در این مقطع حساس وارد چنین همکاری آشکار با کره شمالی شده است؟ دلیل اول، تأمین نیازهای تسلیحاتی و تکنولوژیک است؛ چراکه از آغاز جنگ اوکراین، روسیه با کمبود قابل توجه مهمات و تسلیحات مواجه شده و به دنبال تأمین منابع جایگزین است و بر این اساس کره شمالی، با تولید داخلی تسلیحات و تجربه در دور زدن تحریم‌ها، می‌تواند شریک مفیدی باشد. در مقابل، پیونگ‌یانگ به فناوری موشکی، حمایت اقتصادی و تأمین سوخت و مواد اولیه نیاز دارد و این یک معامله کاملاً دوجانبه قلمداد می‌شود. توسعه دانش فنی موشکی و هسته‌ای هم دلیل دوم خواهد بود؛ به صورتی که همکاری نزدیک با روسیه می‌تواند برای پیونگ‌یانگ امکان دسترسی به فناوری پیچیده‌تر را فراهم کند
سومین دلیل هم ایجاد بازدارندگی ژئواستراتژیک است و روسیه با همراهی علنی با کره شمالی، تلاش می‌کند از فشار غرب را در عرصه جهانی بکاهد و این پیام را ارسال کند که کره شمالی تنها نیست. لذا چنین اقداماتی می‌تواند معادلات رو به جلو در شورای امنیت و روی میز مذاکرات بین‌المللی را تغییر دهد.
آزمودن موقعیت‌های دیپلماتیک در مقابل غرب هم دلیل چهارم خواهد بود؛ به گونه‌ای که روسیه با همراه کردن کره شمالی در پروژه‌های بین‌المللی علیه آمریکا، نشان می‌دهد که می‌خواهد جبهه‌ای متحدتر علیه نظم بین‌المللی تحت رهبری غربی‌ها شکل دهد که این سیاست در چارچوب توازن جدید قدرت در سطح جهانی قابل تفسیر است.
اما این اتحاد چالش‌هایی نیز به همراه دارد. نگرانی‌ها درباره انتقال فناوری ممنوعه، تحریم‌های بیشتر، و فشارهای بین‌المللی بر روسیه و کره شمالی افزایش یافته‌اند و حتی ایالات متحده پیش‌تر خواسته بود که همکاری نظامی مسکو و پیونگ‌یانگ متوقف شود. از سوی دیگر، تحلیلگران معتقدند که این پیوند نه تنها محدود به انتقال مواد، بلکه زمینه‌ساز یک ائتلاف استراتژیک در برابر آمریکا و مجموعه غرب خواهد بود.
در کنار همه این مسائل، مشارکت سربازان کره شمالی در جنگ روسیه علیه اوکراین نشانگر بُعد عملیاتی این اتحاد است؛ چراکه گزارش‌ها حاکی از ارسال هزاران نفر کره‌ای به روسیه، مشارکت در خدمات مهندسی و ساخت و ساز، و حتی مداخله مستقیم در برخی خطوط مرزی هستند.
اگر آمریکا مسیر تنش‌زدایی و گفتگو با کره‌شمالی را انتخاب کند، باید تضمین‌های ملموس از پیونگ‌یانگ بگیرد که قابلیت اجرایی‌سازی توافقات را به همراه داشته باشد و در غیر این صورت، تأیید ظرفیت نظامی کره شمالی بدون تضمین کنترل، خطرناک خواهد بود و ادامه فشار ه ممکن است اوضاع را پیچیده‌تر کند
بازیگران منطقه‌ای و واکنش‌های احتمالی
دراین راستا نگاه چین هم مهم است. پکن به عنوان شریک دیرپای کره شمالی، عموماً از تحریم‌های شدید طرف غرب علیه پیونگ‌یانگ اجتناب کرده و در عین حال خواستار آرامش منطقه‌ای است. از سوی دیگر، چین حمایتی نرم از کره شمالی نشان داده و در مواردی از وتو در شورای امنیت استفاده کرده تا فشار بین‌المللی علیه پیونگ‌یانگ تضعیف شود.
نگاه کره جنوبی اما به گونه‌ای دیگر است. سئول همواره به عنوان هدف اول تهدیدات نظامی پیونگ‌یانگ محسوب شده و در واکنش به رژه اخیر، کره جنوبی احتمالاً فشار دیپلماتیک و نظامی خود را افزایش خواهد داد. علاوه بر آن، سئول به دیپلماسی بین‌المللی برای مهار پیونگ‌یانگ متوسل خواهد شد و از چین و روسیه می‌خواهد تا به ایفای نقش مسئولانه‌تر در کاهش تنش کمک کنند.
ژاپن هم به عنوان یکی از کشورهای مقصد بالقوه موشک‌های کره شمالی، این رژه را با نگرانی ویژه دنبال خواهد کرد و توکیو احتمالاً در چارچوب ائتلاف با آمریکا و کره جنوبی فشار بین‌المللی و تدابیر بازدارنده منطقه‌ای را افزایش خواهد داد. همچنین ارتقای سیستم‌های دفاع موشکی و همکاری امنیتی با آمریکا و کره جنوبی برای ژاپن در اولویت
خواهد بود.
آمریکا در محور چالش جدید
در این وضعیت واشنگتن اکنون با یک تضاد قابل توجه مواجه است؛ چراکه از یک سو، تمایل برای بازگشت به میز مذاکرات با کره شمالی وجود دارد و از سوی دیگر، نمایش اخیر رعب‌آور پیونگ‌یانگ و اتحاد آن با روسیه و چین، اجازه خاموش بودن این پرونده را نمی‌دهد. این در حالیست که فشار بی‌وقفه برای خلع تسلیحات هسته‌ای کره شمالی تاکنون نتایج ملموس کمی به همراه داشته و برخی تحلیلگران پیشنهاد کرده‌اند که آمریکا باید به سمت «همزیستی پایدار» با کره شمالی هسته‌ای حرکت کند و تلاش کند مقابله و دیپلماسی را به‌طور همزمان پیش ببرد. در عین حال واشنگتن باید به تعهدات امنیتی خود نسبت به کره جنوبی و ژاپن وفادار بماند و قدرت بازدارندگی را تقویت کند.
از منظری دیگر، ایالات متحده می‌خواهد در تعامل با مسکو و پکن درباره کره شمالی جدیت بیشتری نشان دهد و تحریم‌های هوشمندتر، فشار در حوزه‌های مالی، جلوگیری از انتقال فناوری و تسلیحات ممنوعه، و ایجاد اجماع جهانی برای کاهش نفوذ کره شمالی در عرصه بین‌المللی را در دستور کار خود قرار داده است.
با تمام این تفاسیر اگر آمریکا مسیر تنش‌زدایی و گفتگو با کره‌شمالی را انتخاب کند، باید تضمین‌های ملموس از پیونگ‌یانگ بگیرد که قابلیت اجرایی‌سازی توافقات را به همراه داشته باشد و در غیر این صورت، تأیید ظرفیت نظامی کره شمالی بدون تضمین کنترل، خطرناک خواهد بود. در مقابل، ادامه فشار مطلق نیز ممکن است کره شمالی را به همکاری استراتژیک بیشتر با روسیه و چین سوق دهد و به جای واداشتن آن به عقب‌نشینی، موجب تشدید تسلیحات و رقابت تسلیحاتی شود.
در نهایت، رژه اخیر در پیونگ‌یانگ نه فقط یک نمایش داخلی، بلکه لحظه تعیین‌کننده‌ای برای معادلات منطقه‌ای و بین‌المللی بود . راه پیش رو، در ترکیب هوشمندانه دیپلماسی، بازدارندگی و اتحاد منطقه‌ای نهفته است.
دیدگاه تان را بنویسید