لاهه، صحنه اعتراض و اختلاف پیمان آتلانتیک شمالی

رامین پرتو:

انتظارها برای برگزاری نشست سالانه سازمان پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) با حضور 32 عضو آن به سر آمد و حالا تمامی اعضای ناتو در لاهه هلند گردهم آمده‌اند. بسیاری از رسانه‌ها و اندیشکده‌های مطرح دنیا با ارائه داده‌های متعدد بر این موضوع تاکید دارند که نشست امسال ناتو یکی از پر چالش‌ترین اجلاس‌های سالانه این سازمان به حساب می‌آید؛ چراکه ترامپ پس از ورود مجدد به کاخ‌سفید حالا برای اولین بار است که در نشست سران ناتو در لاهه قرار است شرکت کند و این در حالیست که سایر اعضای ناتو به خوبی می‌دانند و تجربه کرده‌اند که موضع او در قبال این ائتلاف چیست و اساساً چه می‌خواهد!

چه موضوعاتی در دستور کار است؟    

رویترز با اشاره به محورهای این نشست اعلام کرد که تداوم حمایت از اوکراین و افزایش هزینه‌های دفاعی به همراه جنگ اسرائیل و ایران از جمله محورهای اصلی نشست سالانه ناتو به حساب می‌آید. این خبرگزاری اعلام کرده که مارک روته، دبیرکل ناتو و نخست‌وزیر سابق هلند، برای اولین‌بار ریاست این جلسه را بر عهده خواهد داشت و علاوه بر آن، جنگ اوکراین و هزینه دفاعی کشورهای عضو ناتو که موضوع مورد توجه ویژه آمریکا بوده، در دستورکار مذاکرات این اجلاس قرار دارد؛ چراکه ترامپ مدتهاست ادعا می‌کند آمریکا تحت فشار سنگین مالی است و از دیگر کشورها خواسته هزینه‌های دفاعی خود را افزایش دهند.

چه کسانی در لاهه حضور دارند؟

در میان چندین رویداد برنامه‌ریزی‌ شده برای این دو روز، تمرکز اصلی اجلاس‌های ناتو، نشست شورای آتلانتیک شمالی در (چهارشنبه) ۲۵ ژوئن است که در آن سران کشورها در مورد هزینه‌های امنیتی و سایر موضوعات مهم بحث خواهند کرد. الجزیره در این خصوص نوشته است که انتظار می‌رود هر ۳۲ نفر از سران کشورهای عضو ناتو از جمله آنها کی‌یر استارمر نخست‌وزیر انگلیس، اعضای ارشد اتحادیه اروپا و نمایندگان اوکراین در این اجلاس حضور داشته باشند. همچنین اعلام شده که مارک کارنی، نخست وزیر کانادا، امانوئل مکرون، رئیس جمهور فرانسه، فردریش مرتس، صدراعظم آلمان، جورجیا ملونی، نخست وزیر ایتالیا، پدرو سانچز، نخست وزیر اسپانیا، دیک شوف، نخست وزیر هلند، رجب طیب اردوغان، رئیس جمهور ترکیه، ویکتور اوربان، نخست وزیر مجارستان، ولودیمیر زلنسکی، رئیس جمهور اوکراین و اورسولا فون در لاین، رئیس کمیسیون اروپا یا آنتونیو کوستا، رئیس شورای اروپا در این نشست حضور خواهند داشت.

باز هم اوکراین!

اگرچه قرار است چندین موضوع در اجلاس لاهه مورد بحث قرار گیرد، اما جنگ روسیه- اوکراین و تأمین مالی ناتو در صدر این اولویت‌ها قرار دارد؛ چراکه جنگ روسیه و اوکراین از زمان حمله روسیه به اوکراین در سال ۲۰۲۲، موضوع اصلی این اجلاس بوده و همچنان موضوع اصلی دستورکار است. اعضای ناتو مدت‌هاست که تأکید کرده‌اند بزرگترین تهدید آنها روسیه است و در تأمین مالی اوکراین نقش کلیدی داشته‌اند؛ به گونه‌ای که در اجلاس ناتو ۲۰۲۴ در واشنگتن، متحدان ناتو اعلام کردند که «آینده اوکراین در ناتو است» و وعده دادند کمک‌های امنیتی بلندمدت با دستکم ۵۰ میلیارد یورو بودجه سالانه را اعطا کنند. این در حالیست که روته در ۱۲ ژوئن گفته بود که حمایت بلندمدت از اوکراین از اهمیت بالایی برخوردار است.

موضوع با اهمیت دیگر این است که از زمان حمله روسیه، شکاف‌ها در ناتو آشکار شده است. در حالی که اعضایی مانند استونی مشتاق پیوستن اوکراین به ناتو و ارائه پشتیبانی نظامی بیشتر هستند، برخی مانند مجارستان، خواستار روابط دوستانه با روسیه هستند. در انتخابات ریاست جمهوری اخیر لهستان، موضوع پناهجویان اوکراینی در این کشور و همچنین روابط با اروپا، از نکات کلیدی گفتگوها بود. افزایش میزان هزینه‌های دفاعی هر عضو به عنوان درصدی از تولید ناخالص داخلی (GDP) آنها نیز موضوع مهمی است که در اجلاس ناتو درباره آن بحث خواهد شد.

در سال ۲۰۲۳، همزمان با ورود بحث جنگ روسیه-  اوکراین به دومین سال خود، رهبران ناتو توافق کردند که هزینه‌های بودجه دفاعی ملی خود را تا سال ۲۰۲۴ به دستکم ۲ درصد از تولید ناخالص داخلی افزایش دهند، که این رقم از آستانه قبلی ۱.۵ درصد بیشتر است. با این حال، همه اعضا این کار را انجام نداده‌اند و تنها ۲۲ کشور عضو به این هدف دست یافته‌اند و کشورهایی مانند بلژیک، کانادا، کرواسی، ایتالیا، لوکزامبورگ، مونته‌نگرو، پرتغال، اسلوونی و اسپانیا در سال ۲۰۲۴ در تحقق این هدف ناکام ماندند. به موازات این روند متحدان ناتو نیز مورد انتقاد دولت ترامپ قرار گرفته‌اند که این اتحاد را به اتکای بیش از حد به بودجه ایالات متحده متهم می‌کند.

اعتراضات در لاهه

نکته دیگر این است که چندی قبل از آنکه این اجلاس برگزار شود هزاران نفر (دوشنبه) در شهر لاهه هلند به خیابان آمدند تا در آستانه نشست سران ناتو، علیه این ائتلاف نظامی و افزایش بودجه‌های تسلیحاتی کشورهای عضو دست به اعتراض بزنند. به گزارش یورونیوز، گرچه این تجمع در ابتدا به‌عنوان تظاهراتی علیه ناتو و جنگ غزه اعلام شده بود اما بسیاری از ایرانی‌ها نیز پس از حملات هوایی آمریکا به سه تاسیسات هسته‌ای ایران، به معترضان پیوستند. معترضان در پارک «کوکامپ» گرد هم آمدند و با در دست داشتن پرچم‌هایی از جمله پرچم فلسطین و ایران و پلاکاردهایی با شعارهای ضد ناتو، مسیر خیابان‌های اصلی لاهه را پیمودند تا به «کاخ صلح» برسند. گاردین نوشته است که برگزارکنندگان این تجمع می‌گویند که گسترش روزافزون فعالیت‌های نظامی ناتو، به رقابت تسلیحاتی در جهان دامن زده و بودجه‌هایی را که قرار بود صرف خدمات عمومی مانند بهداشت، آموزش و مقابله با تغییرات اقلیمی شود، به‌شدت کاهش داده است. از نظر آنان، این مسیر نه‌ تنها امنیت واقعی ایجاد نمی‌کند، بلکه در تضاد با رفاه عمومی است.

اختلاف اروپا و آمریکا

آنچه در این میان باید مورد نظر قرار بگیرد این است که اجلاس ناتو در هلند صحنه اختلافات زیادی میان ایالات متحده به رهبری ترامپ و سایر کشورهای اروپایی است و بر همین  اساس این نشست یکی از کوتاه‌ترین گردهمایی‌های سران کشورهای عضو این ائتلاف در ربع قرن گذشته خواهد بود؛ چراکه دبیرکل ناتو به رسانه‌ها اعلام کرده که تنش‌ها می‌تواند به حدی بر سر اوکراین و افزایش سهم 5 درصدی اعضا بالا برود که در نهایت ممکن است یک رویارویی سیاسی و تشنج رخ دهد.

این اختلافات در حالیست که ولودیمیر زلنسکی، رئیس جمهور اوکراین در جریان سفر کوتاهی که (دوشنبه) به انگلیس داشت توافقی را با نخست‌وزیر انگلیس در محل اقامتگاه او در لندن بر سر یک پروژه تولید مشترک محصولات نظامی امضا کرد. همچنین روبن برکلمانز،‌ وزیر دفاع هلند روز گذشته (سه‌شنبه) گفت یک بسته کمک نظامی جدید به ارزش ۱۷۵ میلیون یورو (۲۰۳ میلیون دلار) را که شامل رادار و پهپاد می‌شود برای اوکراین اختصاص خواهد داد.

در این میان رئیس سرویس امنیت اوکراین اعلام کرد که قرار بود زلنسکی را در آوریل سال گذشته (2024) در لهستان ترور کنند که این تلاش، خنثی شده است. سخنگوی وزارت کشور لهستان نیز اعلام کرد که توطئه برای ترور رئیس جمهور اوکراین مربوط به تاریخ ۱۷ آوریل سال گذشته میلادی است. حال باید منتظر بود و دید که چه خروجی از این نشست بیرون می‌آید.

سوتیتر1: اگرچه قرار است چندین موضوع در اجلاس لاهه مورد بحث قرار گیرد، اما جنگ روسیه- اوکراین و تأمین مالی ناتو در صدر این اولویت‌ها قرار دارد؛ چراکه این جنگ از زمان حمله روسیه موضوع اصلی این اجلاس بوده و همچنان به عنوان موضوع اصلی دستورکار است

سوتیتر2: اجلاس ناتو در هلند صحنه اختلافات زیادی میان ایالات متحده به رهبری ترامپ و سایر کشورهای اروپایی است و بر همین اساس این نشست یکی از کوتاه‌ترین گردهمایی‌های سران کشورهای عضو این ائتلاف در ربع قرن گذشته خواهد بود