دو جدید حملات اسرائیل به غزه و خان‌یونس، تشدید فاجعه انسانی و بن‌بست سیاسی به بار آورد؛
تصاویر دردناک غزه؛ بازتاب تقلای نتانیاهو برای بقا
رامین پرتو
در روزهای اخیر، ارتش اسرائیل موج تازه‌ای از حملات گسترده زمینی و هوایی را علیه مناطق مختلف در نوار غزه، به‌ویژه شهر خان‌یونس آغاز کرده است. این حملات که از صبح روز گذشته (دوشنبه) با صدور بیانیه رسمی از سوی ارتش اسرائیل آغاز شد، با هشدار تخلیه به ساکنان مناطق شرقی خان‌یونس، بنی‌سهیلا و عبسان همراه بوده است. ارتش اسرائیل با اعلام اینکه «تمامی منطقه خان‌یونس منطقه‌ای جنگی و فوق‌العاده خطرناک محسوب می‌شود»، خبر از آغاز عملیاتی بی‌سابقه در این منطقه داده است. این تحرکات نظامی در میانه یک بحران انسانی عمیق، بن‌بست در مذاکرات تبادل اسرا و تنش‌های سیاسی داخلی اسرائیل و واکنش‌های بین‌المللی تشدید شده است.
حملات اخیر ارتش اسرائیل به خان‌یونس و مناطق شرقی غزه، باعث افزایش تلفات انسانی شده و وزارت بهداشت غزه هشدار داده است که با ادامه حملات به زیرساخت‌های درمانی، سیستم بهداشتی نوار غزه در آستانه فروپاشی کامل قرار گرفته و وضعیت ارگان‌های امدادی به حالت بحرانی و فوق‌العاده رسیده است
در این راستا دلایل آغاز این حملات را می‌توان در سه سطح اصلی بررسی کرد که عبارتست از اهداف نظامی اعلام‌شده اسرائیل، ناکامی در تحقق اهداف استراتژیک جنگ، و فشار داخلی بر دولت بنیامین نتانیاهو. ارتش اسرائیل اعلام کرده است که در پی بازگرداندن اسرای خود و سرنگونی کامل حماس است. اما پس از گذشت ماه‌ها از آغاز جنگ، هیچ‌یک از این اهداف به صورت ملموس محقق نشده و گروه‌های مقاومت فلسطینی همچنان فعالانه مقاومت می‌کنند. شکست عملیات ویژه ارتش اسرائیل در خان‌یونس برای آزادسازی اسرا که با استفاده از لباس زنانه صورت گرفت و به شکست کامل انجامید، بیانگر بن‌بست عملیات اطلاعاتی و نظامی ارتش است. در چنین شرایطی، حملات جدید می‌تواند تلاشی برای بازسازی چهره ارتش و اعمال فشار بر حماس از طریق تشدید رنج غیرنظامیان باشد.
تشدید بحران انسانی
در این خصوص خبرنگاران الجزیره، المیادین و روسیا الیوم گزارش داده‌اند که ارتش اسرائیل مناطق پرجمعیت و غیرنظامی مانند چادرهای اسکان آوارگان، بیمارستان‌ها، انبارهای دارویی و پناهگاه‌ها را هدف گرفته است. بمباران مجتمع پزشکی ناصر، هدف قرار دادن بیمارستان اندونزی و کشته و زخمی شدن غیرنظامیان از جمله زنان و کودکان، تصویری دردناک از وضعیت انسانی در غزه ترسیم می‌کند. طبق گزارش منابع پزشکی، از سپیده‌دم روز دوشنبه تا حوالی ظهر ۱۷ نفر جان باختند و ده‌ها نفر زخمی شده‌اند که از این میان شش نفر ساکن خان‌یونس بوده‌اند. همچنین در حمله هوایی به چادر آوارگان در منطقه یرموک، چندین نفر کشته و مجروح شدند. وزارت بهداشت غزه هشدار داده است که با ادامه حملات به زیرساخت‌های درمانی، سیستم بهداشتی نوار غزه در آستانه فروپاشی کامل قرار گرفته و وضعیت ارگان‌های امدادی همانند ماه‌های اولیه جنگ در غزه به حالت بحرانی و فوق‌العاده رسیده است.
اهداف ارتش اسرائیل در خان‌یونس چیست؟
یکی از تحرکات مهم اخیر در راستای حملات اخیر، نفوذ نیروهای ویژه اسرائیلی به قلب خان‌یونس و ترور یکی از فرماندهان ارشد تیپ‌های الناصر صلاح‌الدین و بازداشت همسر و فرزندان وی بود. اگرچه اسرائیل این عملیات را موفقیت‌آمیز توصیف کرده، اما منابع فلسطینی از تلفات انسانی بالا و شکست در آزادسازی اسرا سخن گفته‌اند. استفاده از لباس مبدل زنانه از سوی نیروهای ویژه نیز انتقادات گسترده‌ای در سطح بین‌المللی به‌دنبال داشته است و حتی بسیاری از فعالان مدنی هم در این راستا این مدل از عملیات را کاملاً غیرانسانی و خارج از قواعد بین‌المللی در زمان وقوع جنگ قلمداد کرده‌اند.
عملیات اسرائیل علیه خان‌یونس موجب شده در سطح داخلی اسرائیل، دولت نتانیاهو با موجی از انتقادات از سوی اپوزیسیون، برخی فرماندهان سابق ارتش و چهره‌های سیاسی روبه‌رو شود. یائیر لاپید، رهبر اپوزیسیون اسرائیل، بارها تأکید کرده است که هدف نتانیاهو از ادامه جنگ در غزه، وقت‌کشی برای بقای سیاسی است
بی‌اعتمادی فزاینده به نتانیاهو و مخالفت‌های داخلی
این عملیات موجب شده در سطح داخلی اسرائیل، دولت نتانیاهو با موجی از انتقادات از سوی اپوزیسیون، برخی فرماندهان سابق ارتش و چهره‌های سیاسی روبه‌رو شود. یائیر لاپید، رهبر اپوزیسیون اسرائیل، بارها تأکید کرده است که هدف نتانیاهو از ادامه جنگ در غزه، وقت‌کشی برای بقای سیاسی است. او معتقد است که نخست‌وزیر اسرائیل از جنگ برای جلوگیری از برگزاری انتخابات زودهنگام و پاسخ‌گویی به بحران‌های قضایی‌اش بهره می‌برد. او در اظهاراتی صریح اعلام کرد که زمان پایان کار کابینه فعلی فرارسیده است. طبق گزارش شبکه الجزیره، لاپید عملکرد کابینه «بنیامین نتانیاهو» نخست‌وزیر اسرائیل را در قبال تحولات اخیر، ناکارآمد و مخاطره‌آمیز توصیف کرد. او در ادامه گفت: کابینه نباید بیش از این در باتلاق غزه فرو رود و ارتش می‌بایست در محدوده‌های مرزی موسوم به منطقه غلاف غزه باقی بماند و ماندن در غزه یک اشتباه راهبردی است. لاپید همچنین خواستار ورود فوری کمک‌های بشردوستانه به نوار غزه شد و تأکید کرد که این کمک‌ها باید به نحوی توزیع شوند که به دست حماس نرسند. رئیس اپوزیسیون اسرائیل، خواستار یک طرح استراتژیک برای خروج از نوار غزه و تحویل آن به دولت مصر شد و ادامه اشغال نوار غزه توسط اسرائیل را یک «اشتباه استراتژیک، فاجعه اقتصادی و یک تراژدی سیاسی» دانست. برخی تحلیل‌گران نیز هشدار داده‌اند که این سیاست، تبعات امنیتی شدیدی برای اسرائیل در بلندمدت به‌همراه خواهد داشت.
شکست مذاکرات دوحه
نکته دیگر این است که در حالی که امیدهایی به پیشرفت در مذاکرات تبادل اسرا و آتش‌بس در قطر وجود داشت، تحولات اخیر نشان می‌دهد که این گفت‌وگوها به بن‌بست رسیده‌اند. منابع نزدیک به این مذاکرات اعلام کرده‌اند که اسرائیل از شروط اصلی خود کوتاه نمی‌آید؛ از جمله ادامه عملیات نظامی حتی در صورت تبادل اسرا. این در حالی است که حماس خواستار آتش‌بس کامل و خروج نظامیان اسرائیلی از غزه پیش از هرگونه توافق است؛ چراکه بن‌بست در این گفت‌وگوها باعث افزایش دامنه خشونت و تعمیق فاجعه انسانی شده است.
واکنش سازمان ملل و تقاضای توقف فوری حملات
با شدت یافتن حملات به غزه و خان یونس، سازمان ملل متحد و آژانس‌های بشردوستانه بین‌المللی خواستار توقف فوری عملیات نظامی در غزه و بازگشایی گذرگاه‌های مرزی برای انتقال دارو و غذا شده‌اند. سخنگوی دفتر هماهنگی امور انسانی سازمان ملل (OCHA) اعلام کرده که حملات به بیمارستان‌ها، تخلیه بیماران و عدم دسترسی به منابع حیاتی، مصداق نقض صریح حقوق بین‌الملل بشردوستانه است. همچنین کمیساریای عالی حقوق بشر سازمان ملل نسبت به استفاده ارتش اسرائیل از سیاست تنبیه دسته‌جمعی علیه ساکنان غزه هشدار داده است.
موضع واشنگتن چیست؟
واکنش ایالات متحده به رهبری دونالد ترامپ نسبت به دور جدید حملات ارتش اسرائیل، تاکنون محافظه‌کارانه و محتاطانه بوده است. ترامپ مواضع آشکاری علیه تروریسم اتخاذ کرده اما از محکومیت مستقیم حملات ارتش اسرائیل پرهیز کرده است. با این حال، نهادهایی مانند وزارت خارجه ایالات متحده نسبت به وضعیت انسانی هشدار داده و از اسرائیل خواسته‌اند تا به اصول حقوق بشری پایبند بماند. این در حالیست که روزنامه اسرائیلی «یسرائیل هیوم» روز گذشته (دوشنبه) گزارش داده که بنیامین نتانیاهو در جلسه کابینه امنیتی به وزرای خود هشدار داده است که تداوم ممانعت از ورود کمک‌های بشردوستانه به غزه ممکن است به کاهش یا از بین رفتن حمایت جمهوری‌خواهان آمریکا از تل‌آویو بینجامد.
بر هر ترتیب، حملات اخیر ارتش اسرائیل به خان‌یونس و مناطق شرقی غزه، نه‌تنها باعث افزایش تلفات انسانی و ویرانی زیرساخت‌ها شده، بلکه روند مذاکرات سیاسی و انسانی برای پایان دادن به جنگ را به عقب رانده است. در حالی که اسرائیل بر ادامه عملیات نظامی پافشاری می‌کند، فشارهای بین‌المللی و داخلی برای توقف جنگ در حال افزایش است. اگرچه نتانیاهو همچنان بر ادامه مسیر جنگ تأکید دارد، اما شکست‌های میدانی، افزایش انتقادات داخلی و تداوم بن‌بست سیاسی، افق روشنی برای تحقق اهداف اعلام‌شده او ترسیم نمی‌کنند.
دیدگاه تان را بنویسید